Morgunblaðið - 06.11.2019, Blaðsíða 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 2019
LANCÔME KYNNING
MIÐVIKUDAG TIL FÖSTUDAGS
20% afsláttur
af LANCÔME vörum
GLÆSILEGUR KAUPAUKI
ÞEGAR ÞÚ KAUPIR LANCÔME
VÖRUR FYRIR 9.500 EÐA MEIRA.
KYNNUM RÉNERGIE MULTI-LIFT ULTRA NÝJA KREMIÐ
SEM GEFUR ÁRANGUR SEM ÞÚ BÆÐI SÉRÐ OG FINNUR.
Kremið inniheldur m.a. Linseed extract sem eykur þéttleika húðarinnar,
dregur úr hrukkum, vinnur gegn dökkum blettum og ójöfnum litatón.
Húðin verður þéttari, fyllri, mýkri, minna ber á hrukkum og það er
sem útlínur andlitsins hafi verið endurmótaðar.
Álfheimum 74, 104 Rvk, sími 568 5170
PROVENANTI-AGINGTRIPLE EFFICACY,
WITH PRO-LIFTING LINSEED
NÝTT RÉNERGIEMULTI-LIFT ULTRA
ÞÉTTIR OG LYFTIR – HNITMIÐAÐ GEGN HRUKKUM – JAFNAR HÚÐLIT
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Eigum við ekki frekar að segja að
við höfum ekki áttað okkur á því
hvað þarf góðan undirbúning og
hvað þarf að horfa víða. Við höfum
verið of upptekin af atburðinum sem
slíkum, það er að
segja hvað gerist
ef eða þegar
kviknar í, í stað
þess að hugsa um
það sem þurfi að
gera til að vera
fær um að takast
á við afleiðing-
arnar,“ segir K.
Hulda Guð-
mundsdóttir á
Fitjum í Skorra-
dal, spurð að því hvort Íslendingar
hafi sofið á verðinum varðandi
aukna hættu á gróðureldum hér á
landi.
Hulda og Trausti Jónsson, veður-
fræðingur og fyrrverandi sviðsstjóri
á Veðurstofu Íslands, hafa tekið
saman minnisblað um gróðurelda og
innviði og sent umhverfisráðherra
ásamt ósk um að skipaður verði
starfshópur sem fái það verkefni að
„skilgreina gróðurelda sem náttúru-
vá og móta tillögur um skuldbind-
ingu innviða samfélagsins gagnvart
henni“. Þau hafa einnig kynnt málið
fyrir oddvita Skorradalshrepps og
sveitarstjóra Borgarbyggðar. „Við
vonumst til þess að sveitarfélögin
sem reka saman slökkvilið leggist á
árarnar með okkur og ítreki málið
við ráðherra,“ segir Hulda.
Vandamálið stendur Huldu nærri.
Hún býr innst í Skorradal, á jörð-
inni Fitjum sem hún á ásamt bróður
sínum. Þar er mikill skógur og sum-
arhúsabyggð. Þau systkinin hafa
lengi haft áhyggjur af gróðureldum
og hugað að því hvað hægt sé að
gera til að draga úr hættunni og
minnka útbreiðslu elda og meðal
annars átt mörg samtöl við Trausta
um málið. „Það er á ábyrgð hvers
einstaklings í samfélaginu að átta
sig á því hvað hægt er að gera og
vekja athygli á vandanum,“ segir
Hulda þegar hún er spurð hvað hafi
orðið til þess að þau Trausti gengu í
málið.
Óviðunandi og vaxandi hætta
Í minnisblaði Huldu og Trausta
kemur fram að gróðureldar eru vax-
andi vandamál hérlendis, það svo að
til ógna má telja. Nefnt er að hlýn-
andi veðurfar bætir gróðurskilyrði.
Búfjárbeit og önnur nýting gróðurs
minnkar svo sina og annar lág-
gróður eykst. Fjárfestingar í frí-
stundabyggðum vaxa, viðvera í hús-
unum eykst og gróður þar
margfaldast. Þá er nefnt að stjórn-
völd leggi stóraukna áherslu á ný-
skógrækt sem úrræði í loftslags-
málum.
„Heildaráhætta sú sem gróður-
eldar skapa í samfélaginu er óvið-
unandi og vaxandi en tæki til að tak-
ast á við hana og draga úr eru fyrir
hendi. Þess er vart að vænta að
nokkur þessara aðila taki það upp
að eigin frumkvæði að sinna gróð-
ureldavandanum og sjá til þess að
hægt sé að horfa á listann að ofan
með ánægjuaugum – rétt eins og við
gerum nú varðandi snjóflóðamál og
fleiri náttúruógnir. Til þess þarf
samfélagslegt átak allra,“ skrifa
þau.
Í þessu ljósi telja þau Hulda og
Trausti að sterklega megi gera ráð
fyrir að gróðureldar muni valda
tjóni, þó svo að heildarhættumat
hafi ekki farið fram hér á landi, með
tilliti til gróðureldaógnar.
Í erindinu til Guðmundar Inga
Guðbrandssonar umhverfisráðherra
er vitnað til skýrslna um áhrif lofts-
lagsbreytinga sem stjórnvöld hafa
látið gera, síðast 2018. Þar komi
fram að gróður- og skógareldar séu
vaxandi náttúruvá. Þau segja að
samfélagsskuldbindingar gagnvart
vánni séu hins vegar algerlega í
lausu lofti og þekking á henni tak-
mörkuð. Ljóst sé að mannslíf séu í
húfi og efnislegt tjón gæti orðið
verulegt í einstökum atburðum og
numið hundruðum til þúsunda millj-
óna. Núverandi tryggingakerfi sé
ekki í stakk búið til að takast á við
vandann. Þau benda á að hlutverk
Náttúruhamfaratryggingar Íslands
sé ekki skilgreint í þessu efni. Sama
megi segja um hlutverk samfélags-
sjóða sem takast á við náttúru-
hamfarir og afleiðingar þeirra.
Sveitarfélög og landeigendur eigi
fárra eða engra fjárhagslegra varn-
arkosta völ. Þá sé æskilegt umfang
mótvægisaðgerða á hættusvæðum
fullkomlega óljóst. Áhættuviðmið
séu engin og skipulagsferlar liggi
ekki fyrir.
Eyða þarf óvissunni
„Mikilvægt er að framangreind
álitamál séu tekin föstum tökum,
skilgreind og leitað lausna,“ segir
enn fremur í rökstuðningi fyrir því
að óskað er eftir skipan starfshóps
til þess að skilgreina gróðurelda
sem náttúruvá og móta tillögur um
skuldbindingu innviða samfélagsins
gagnvart henni. Þörf sé á sameigin-
legri niðurstöðu sem myndi eyða
þeirri gríðarlegu fjárhags- og ör-
yggisóvissu sem ríkir gagnvart
gróður- og skógareldum í dag.
Morgunblaðið/RAX
Mýraeldar Barist við sinubruna á Mýrum árið 2006. Þar urðu mestu gróðureldar sem vitað er um hér á landi.
Gróðureldar verði skilgreind náttúruvá
 Hvatt til þess að gerðar verði ráð-
stafanir til að takast á við afleiðingar
K. Hulda
Guðmundsdóttir
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Ísland er með eitt hæsta hlutfall bíl-
þjófnaða á hverja hundrað þúsund
íbúa í Evrópu samkvæmt nýjustu
tölum sem Hagstofa Evrópusam-
bandsins, Eurostat, hefur birt.
Nýjustu tölur Eurostat eru með-
altal áranna 2015-2017 og sýna þær
fækkun frá meðaltali áranna 2008-
2010. Þegar rýnt er betur í tölurnar
frá ári til árs síðasta áratug kemur
þó í ljós að met var slegið í bílþjófn-
uðum árið 2009 og skekkir það sam-
anburðinn nokkuð. Raunin er því sú
að fjöldi bílþjófnaða hefur rokkað til
og frá hér á landi. Met var slegið ár-
ið 2009 þegar þeir voru 546 en fæst-
ir voru þeir árið 2013, 239 talsins.
Árið 2017 voru þeir 466.
Lögregluyfirvöld í Evrópu
skráðu hjá sér ríflega 697 þúsund
bílþjófnaði ár hvert að meðaltali frá
2015-2017. Það er 29% fækkun bíl-
þjófnaða frá tímabilinu 2008-2010
þegar þeir voru ríflega 983 þúsund á
ári.
Hæsta hlutfall bílþjófnaða var í
Lúxemborg en þar á eftir koma
Grikkland, Ítalía, Svíþjóð, Frakk-
land og Tékkland. Danir skera sig
úr meðal Evrópuþjóða en þar í landi
eru aðeins skráðir fjórir bílþjófnaðir
á hverja hundrað þúsund íbúa.
En hver er ástæða þess að hlut-
fall bílþjófnaða reynist svo hátt hér
á landi? Samkvæmt upplýsingum
frá lögreglunni er óþarft að óttast
að þjófagengi ræni hér bílum og
flytji þá úr landi. Ásgeir Þór Ás-
geirsson yfirlögregluþjónn segir í
samtali við Morgunblaðið að þó að
þess séu eflaust dæmi sé ekki mikið
um að bílar hverfi hér á landi. „Í
flestum tilfellum er um nytjastuld á
eldri bílum að ræða. Þetta eru oft
slitnir bílar og slitnir svissar. Svo er
enn algengt að fólk sé að skilja bíl-
ana eftir í gangi fyrir utan búðir og
leikskóla. Stundum eru þar menn á
ferð sem vantar bíl og við finnum bíl-
ana síðar. Við höfum engar vísbend-
ingar um að bílar séu fluttir úr landi
og bútaðir niður eða slíkt.“
Ísland ofarlega á lista yfir
hlutfall bílþjófnaða í Evrópu
 138 bílþjófnaðir ár hvert á hverja 100 þúsund íbúa
Bílaþjófnaðir í Evrópu 2015-2017
Fjöldi skráðra þjófnaða á hverja 100.000 íbúa, meðaltal áranna 2015-2017
Lúxemborg
Grikkland
Ítalía
Svíþjóð
Frakkland
Tékkland
Engl. og Wales
Holland
Ísland
Belgía
Finnland
Kýpur
Írland
Portúgal
Austurríki
Skotland
Noregur
Norður-Írland
Sviss
Spánn
Þýskaland
Malta
Lettland
Búlgaría
Litháen
Pólland
Slóvenía
Ungverjaland
Slóvakía
Eistland
Króatía
Liechtenstein
Rúmenía
Danmörk
328
269
257
256
247
238
167
146
138
132
123
114
114
109
103
95
89
84
76
69
69
61
60
45
39
37
34
32
31
31
20
16
15
4
H
ei
m
ild
: E
ur
os
ta
t