Fréttablaðið - 18.12.2019, Page 8

NEYTENDUR Alþingi samþykkti
í gær frumvarp um breytingar á
lögum um neytendalán sem ætlað
er að efla neytendavernd í viðskipt-
um við smálánafyrirtæki.
Í aðdraganda lagasetningarinnar
fór að bera á breytingum hjá
umræddum fyrirtækjum. Þann-
ig hefja þau innheimtu strax við
vanskil sem ber hærri kostnað en
íslensk lög heimila.
Dæmi eru um að fyrirtækin hafi
skráð starfsemi sína erlendis til að
komast fram hjá íslenskum lögum
en Neytendastofa hefur þegar stað-
fest að íslensk lög gildi um lánin.
Neytendasamtökin segja að samt
sem áður komist smálánafyrirtæki
upp með að brjóta innheimtu-
lög þar sem enginn fer með eftirlit
með því. „Við höfum dæmi um að
10.000 króna lán hafi verið komið
upp í 18.500 krónur tólf dögum eftir
eindaga,“ segir Brynhildur Péturs-
dóttir, framkvæmdastjóri Neyt-
endasamtakanna.
Neytendasamtökin telja laga-
breytingarnar til mikilla bóta.
Fyrirtækin hafa þó ítrekað komist
upp með að brjóta lög án þess að
það hafi haft neinar af leiðingar í
för með sér.
„Eftirlitsúrræðin verða að vera
þannig að hægt sé að stöðva ólög-
lega starfsemi á upphafsstigum og
ekki síður innheimtuna sem okkur
virðist í raun hluti af smálánastarf-
seminni,“ segir Brynhildur.
Fréttablaðið greindi frá því í
sumar að félög Kredia Group væru
hætt að lána á allt að 3.000 prósenta
vöxtum, þess í stað væru vextir
komnir niður í löglegt hámark sem
er 53 prósent ofan á heildarlán-
tökukostnað. Gísli Kr. Björnsson,
lögmaður og stjórnandi Almennrar
innheimtu, segir að breytingin hafi
verið gerð að kröfu Almennrar inn-
heimtu sem innheimti ekki lán sem
eru á meira en hámarksvöxtum.
Þetta er að mati Brynhildar
lýsandi fyrir æpandi úrræðaleysi
og skort á neytendavernd. „Það lá
fyrir í mörg ár að verið var að veita
ólögleg okurlán en það var ekki fyrr
en fyrirtækið ákvað sjálft að fara að
lögum að eitthvað gerðist.“
Samtökin hafa sent erindi á
félagsmálaráðherra, forsætisráð-
herra og iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra þar sem farið er fram á
að stjórnvöld aðstoði lántakendur
við að ná til baka þeim fjármunum
sem ofgreiddir hafa verið. „Stjórn-
völd hafa ekki staðið vaktina hvað
þennan hóp varðar og það er ótækt
að hann eigi nú sjálfur og á eigin
kostnað að sækja þessar kröfur.“ – ab
Það lá fyrir í mörg
ár að verið var að
veita ólögleg okurlán en það
var ekki fyrr en fyrrtækið
sjálft ákvað að fara að
lögum að eitt-
hvað gerðist.
Brynhildur
Pétursdóttir
Reykjavík er fjölmenn-
asta sveitarfélagið mest
fámenni var í Árneshreppi í
upphafi árs með 40 íbúa.
ALÞINGI Samþykkt var á Alþingi í
gær að fela dómsmálaráðherra að
vinna lagafrumvarp um sjálfstætt
eftirlit með starfsemi og starfshátt-
um lögreglu. Í nefndaráliti allsherj-
ar- og menntamálanefndar er lagt
til að byggt verði á grunni starfsemi
eftirlitsnefndar sem starfað hefur
um nokkurra ára skeið en starfssvið
hennar og eftirlitsheimildir verði
víkkaðar frá því sem nú er.
Í ályktun þingsins segir að þeir
sem falin verði framkvæmd eftir-
litsins samkvæmt frumvarpinu
fái þau verkefni meðal annars að
taka við kærum einstaklinga sem
telja lögreglu hafa brotið á rétt-
indum sínum, rannsaka ætluð brot
lögreglumanna í starfi, rannsaka
tilkynningar um einelti og kyn-
ferðislega áreitni innan lögreglu og
rannsaka efni nafnlausra ábend-
inga innan lögreglu eða stjórnsýslu.
Þá geti eftirlitsaðili einnig hafið
athugun að eigin frumkvæði.
Kveða á sérstaklega á um sjálf-
stæði eftirlitsaðilans í frumvarpi
ráðherra en samkvæmt ályktuninni
á að leggja það fram ásamt kostn-
aðargreiningu, eigi síðar en á vor-
þingi 2021.
Í umsögnum um málið til Alþing-
is töldu bæði héraðssaksóknari og
formaður eftirlitsnefndarinnar að
gera mætti betur í eftirliti með lög-
reglu. Eftirlitsnefndin hafi engar
sjálfstæðar rannsóknarheimildir
í dag og geti hvorki beitt lögreglu-
menn né lögreglustjóra viðurlögum
vegna brota í starfi. Þá myndi auka
slagkraft nefndarinnar ef bæði laga-
heimildir hennar og starfsumhverfi
gerðu nefndinni kleift að hafa starf-
andi rannsakanda „sem kæmi að
rannsókn þeirra mála sem nefndin
hefði til meðferðar hverju sinni“.
Ályktunin sem samþykkt var á
Alþingi í gær byggir á tillögu sem
Helgi Hrafn Gunnarsson, þing-
maður Pírata, lagði fram. Í tillögu
hans var lagt til að sérstök stofnun
yrði sett á fót á vegum Alþingis en
með því verði sjálfstæði hennar frá
framkvæmdarvaldinu betur tryggt.
Í nefndaráliti allsherjarnefndar
kemur fram að ráðherra hafi nú
þegar til skoðunar hver aðkoma
Alþingis að eftirliti með lögreglu
eigi að vera. Nefndin mælist til þess
að ráðherra haldi þeirri athugun
sinni áfram. Nefndin telur mikil-
vægt að hæfilegrar fjarlægðar verði
gætt á milli hefðbundinna hand-
hafa ákæruvalds og þeirra sem
rannsaka og ákæra brot lögreglu í
starfi. Nauðsynlegt sé að sú fjarlægð
verði tryggð í lagafrumvarpinu sem
ályktunin mæli fyrir um.
Því er einnig beint til ráðherra
að hafa til hliðsjónar niðurstöðu
skýrslu lagadeildar Kaupmanna-
hafnarháskóla frá 2017 um mat á
árangri af sjálfstæðu eftirliti með
lögreglu við endurskoðun mála-
flokksins.
adalheidur@frettabladid.is
Alþingi felur ráðherra að auka
sjálfstætt eftirlit með lögreglu
Tillaga Pírata um sjálfstætt eftirlit með starfsemi lögreglu var samþykkt á Alþingi í gær með nokkrum
breytingum. Ráðherra verður falið að leggja fram frumvarp sem tryggi sjálfstæði eftirlits og heimildir til
að rannsaka kvartanir og mál að eigin frumkvæði. Umsagnaraðilar sammála um að þörf sé fyrir hendi.
Nefnd um eftirlit með lögreglu hefur ekki nægilegar rannsóknarheimildir að mati formanns. FRÉTTABLAÐIÐ/EYÞÓR
LÖGREGLUMÁL „Ríkissaksóknari
hefur ekki ástæðu til að ætla annað
en að lögreglustjórinn á Vesturlandi
muni fara eftir tilmælum ríkissak-
sóknara í málinu,“ segir Stefanía
G. Sæmundsdóttir, saksóknari hjá
embætti Ríkissaksóknara.
Eins og Fréttablaðið greindi frá
eru meint brot Hvals hf. á reglugerð
um vinnslu og heilbrigðiseftirlit með
hvalaafurðir nú til rannsóknar hjá
lögreglustjóranum á Vesturlandi.
Er þetta í þriðja skiptið sem Ríkis-
saksóknari felur honum að rann-
saka málið, en í tvígang hefur hann
hætt rannsókn. Tók Ríkissaksóknari
ástæðurnar ekki gildar.
Stefanía segir að samkvæmt
lögum hafi Ríkissaksóknari mjög
víðtækar heimildir, geti meðal ann-
ars tekið saksókn í sínar hendur og
gefið út ákæru hvenær sem embætt-
ið telur þess þörf. Einnig geti Ríkis-
saksóknari gefið öðrum ákærendum
fyrirmæli um einstök mál og kveðið
á um rannsókn.
„Jafnframt getur Ríkissaksóknari
falið mál lögreglustjóra, öðrum lög-
reglustjóra eða héraðssaksóknara,“
segir hún. – khg
Telur lögreglustjórann fara eftir tilmælum um rannsókn á Hval hf.
Hvalur er til rannsóknar hjá lögreglunni á Vesturlandi. FRÉTTABLAÐIÐ/FRIÐRIK
Smálánafyrirtæki hafa þegar fundið leið fram hjá nýjum lögum
SAMFÉLAG Í upphafi þessa árs var
íbúafjöldi á Íslandi 356.991 manns.
Það er 2,5 prósenta fjölgun frá því
á sama tíma árið á undan. Þá voru
íbúar landsins 348.450 talsins. Þetta
kemur fram á vef Hagstofunnar.
Árið 2018 fæddust 4.228 börn og
2.254 manns létust, voru því fæddir
umfram dána 1.974.
Alls f luttust 7.719 manns af landi
brott árið 2018 en nánast helmingi
f leiri, eða 14.275 manns, f luttust til
landsins. Aðfluttir umfram brott-
f lutta voru því 6.556, 2.418 konur
og 4.138 karlar.
Fjölmennasta sveitar félagið
var Reykjavík þar sem bjuggu
128.793 manns og það fámennasta
var Árneshreppur með 40 íbúa. Í
upphafi þessa árs voru þéttbýlis-
staðir með 200 íbúa eða f leiri 62
talsins. 334.404 íbúar landsins
bjuggu í þéttbýli 1. janúar 2019
sem er 3.845 einstaklingum meira
en á sama tíma árið áður. 22.587
manns bjuggu í dreif býli og smærri
byggðakjörnum.  – bdj
Landsmönnum
er enn að fjölga
VIÐSKIPTI Neytendastofa hefur
auglýst tíu 200 kílóa lóð til sölu.
Hægt er að kaupa stykkið á 200
þúsund krónur en hægt er að senda
tilboð til stofnunarinnar fyrir 15.
janúar næstkomandi. Eru lóðin
nú geymd hjá kvörtunarþjónustu
Neytendastofu í Borgartúni.
Benedikt G. Waage, sérfræðing-
ur hjá Neytendastofu, segir ekki
algengt að slíkt sé til sölu hjá þeim.
Það sé í raun mjög sjaldgæft. „Um er
að ræða lóð sem hafa verið nokkuð
lengi í eigu Neytendastofu en eru
ekki notuð lengur,“ segir Benedikt.
„Því var ákveðið að auglýsa þau og
athuga hvort þau gætu nýst ein-
hverjum öðrum þar sem það eru
nokkrir aðilar hér á landi sem eiga
og nota lóð af þessari stærð.“ – ab
Auglýsa 200 kg
lóð til sölu
Lóðin sem um ræðir eru geymd í
Borgartúni. MYND/NEYTENDASTOFA
Dómsmálaráðherra
hefur nú þegar til skoðunar
hver aðkoma Alþingis að
eftirliti með lögreglunni eigi
að vera.
1 8 . D E S E M B E R 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð