Fréttablaðið - 18.12.2019, Qupperneq 22

Strax, sem er í meirihlutaeigu Guðmundar Pálmasonar og Ingva Tómassonar, er verðmetið
90 prósentum hærra en markaðs-
verð í greiningu sænska fjárfesting-
arbankans Redeye, sem sérhæfir sig í
norrænum vaxtarfyrirtækjum. „Við
teljum að markaðurinn horfi fram
hjá styrkleika viðskiptamódelsins
og sögu Strax þegar kemur að vexti
eigin vörumerkja,“ segir í nýju verð-
mati sem birt var á fimmtudaginn.
Markaðsvirði Strax, sem er skráð
í sænsku kauphöllina, er um fimm
milljarðar íslenskra króna. Guð-
mundur, sem er forstjóri félagsins,
á 26 prósenta hlut og Ingvi, sem fer
fyrir viðskiptaþróun, á 25,9 prósenta
hlut. Guðmundur og Ingi eiga meiri-
hluta í VISS sem býður farsímatrygg-
ingar og Ingvi er stjórnarformaður
Hamborgarabúllu Tómasar sem
faðir hans stofnaði.
Gengi hlutabréfanna er 3,2.
Redeye verðmetur félagið á 6 krónur
á hlut. Í greiningunni eru teiknaðar
upp þrjár sviðsmyndir. Í svartsýnu
spánni er verðmatsgengið fjórir og í
þeirri bjartsýnu er gengið tíu.
Strax dreifir annars vegar auka-
hlutum fyrir farsíma, til dæmis
heyrnartólum og hulstrum, og
þróar hins vegar eigin vörumerki á
sama sviði. Greinendur Redeye telja
að öflugar dreifileiðir séu lykillinn
að því að knýja áfram vöxt nýrra
vörumerkja í eigu Strax. Enn fremur
muni aukin áhersla á eigin vöru-
merki bæta framlegð. Strax horfi til
þess að yfirtaka eitt fyrirtæki á ári.
Á árunum 2013-2018 jókst sala
Urbanista um 54 prósent ári og tekj-
urnar námu 15 milljónum evra við
árslok. Tekjur Gear4, sem hefur verið
selt, jókst um 45 prósent á ári á tíma-
bilinu og veltan nam 34 milljónum
evra við sölu vörumerkisins. Strax
framleiðir auk þess símahulstur
undir merkjum Adidas.
Í greiningunni kemur fram að fjár-
festar telji, miðað við markaðsvirðið,
að stjórnendum muni ekki takast
jafn vel upp með önnur vörumerki
í framtíðinni.
Guðmundur sagði í upphafi árs
í viðtali við ViðskiptaMoggann að
Strax hafi ráðist í þrjár yfirtökur
frá skráningu á markað árið 2016.
Einungis einu sinni hafi eigin bréf
verið notuð sem gjaldmiðill því þeir
telja að félagið sé undirverðlagt á
markaðnum. Hann lét þess þó getið
að afkoman hafi hvorki verið nægi-
lega góð né stöðug að undanförnu og
sagði enn fremur að áhættan í rekstr-
inum væri frekar mikil. – hvj
Verðmeta Strax 90 prósentum hærra en markaðurinn
52%
er eignarhlutur hinna
íslensku stjórnenda Strax.
Lækkandi langtímavextir og vaxandi lífslíkur geta orðið til þess að skuld-bindingar íslensku líf-ey r issjóða nna verði ver u lega vanmet nar
ef ekki er byggt á raunsæjum for-
sendum. Sjóðirnir geta þurft að
fjárfesta í áhættusamari eignum í
meiri mæli en áður til þess að eygja
möguleika á að ná viðmiðum sínum
um ávöxtun.
„Það er nauðsynlegt að for-
sendur lífeyrisskuldbindinga séu
framsýnar og raunsæjar til þess að
kerfið standist tímans tönn,“ segir
Jón Ævar Pálmason, sérfræðingur
í áhættugreiningu hjá Fjármála-
eftirlitinu, í samtali við Markaðinn
en hann ritaði grein um skuldbind-
ingar lífeyrissjóðanna í nýútgefnum
Fjármálum sem er vefrit eftirlits-
stofnunarinnar.
Lífeyrissjóðir núvirða skuld-
bindingar sínar miðað við 3,5 pró-
senta vexti umfram verðbólgu en sú
ákvörðun tók mið af útlánavöxtum
Íbúðalánasjóðs á tíunda áratugn-
um. „Þegar þetta viðmið í reglugerð-
inni var ákveðið á sínum tíma þótti
það varfærið. Síðan þá hafa vextir
farið lækkandi hér á landi undan-
farna áratugi, líkt og í nágranna-
löndunum, og ef við berum þetta
viðmið saman við vaxtakjör á veð-
tryggðum útlánum og ávöxtunar-
kröfu ríkisskuldabréfa í dag þá er
viðmiðið harla hátt,“ segir Jón Ævar.
Eignir lífeyrissjóða hafa ekki jafn
langan líftíma og skuldbinding-
arnar, sem gerir lífeyrissjóði næma
fyrir vaxtabreytingum að sögn Jóns
Ævars. Meðallíftími skuldbindinga
lífeyrissjóða er breytilegur eftir því
hvernig hópur sjóðfélaga er sam-
settur. Lífeyrissjóðir sem hafa verið
lokaðir nýjum sjóðfélögum hafa að
jafnaði eldri sjóðfélaga og styttri
meðallíftíma skuldbindinga. Skuld-
bindingar vegna loforða til yngri
sjóðfélaga leiða til lengri meðal-
líftíma skuldbindinga. Í dæmi-
gerðum opnum lífeyrissjóðum þar
sem dreifing sjóðfélaga er í takt við
aldursdreifingu þjóðarinnar má
ætla að meðallíftími skuldbindinga
liggi á bilinu 20 til 25 ár en að líftími
eigna sé styttri.
Viðmið lífeyrissjóða orðið harla hátt
Viðmið um 3,5 prósenta ávöxtun lífeyrissjóða getur leitt til vanmats á skuldbindingum þeirra upp á tugi prósenta ef vextir lækka
áfram. Eignir sjóðanna með styttri meðallíftíma en skuldbindingarnar. Gætu þurft að fjárfesta meira í áhættusamari eignum.
Ástæða til að hafa áhyggjur af vanmati
Síðustu tvo áratugi hafa forsendur um dánar-
tíðni verið endurskoðaðar á þriggja til fimm
ára fresti. Jón Ævar segir að það megi áætla
að skuldbindingar lífeyrissjóðanna hafi að
jafnaði aukist um 0,5 til 0,7 prósent á ári vegna
aukins langlífis.
Í nóvemberhefti Fjármála árið 2015 var
greint frá niðurstöðum athugunar á trygg-
ingafræðilegri stöðu miðað við spá um áfram-
haldandi lækkun dánartíðni frá þeim tíma. Þar
kom fram að áfallnar skuldbindingar lífeyris-
sjóða án ábyrgðar launagreiðenda hefðu verið
9,8 prósentum hærri ef miðað væri við spá um
áframhaldandi lækkun dánartíðni. Áfallnar
skuldbindingar lífeyrissjóða með ábyrgð
launagreiðenda, það er ríkis og sveitarfélaga,
hefðu aukist um 7,8 prósent miðað við sömu
forsendur.
„Þótt nýjustu tölur Hagstofu Íslands geti
gefið vísbendingar um að dánartíðni hafi
lækkað hægar allra síðustu árin en áratugina
þar á undan þá er ástæða til að hafa áhyggjur
af að lengri lífaldur leiði til að skuldbindingar
sjóðanna séu vanmetnar,“ segir Jón Ævar.
Jón Ævar bendir á að takmarkað
framboð sé af löngum verðtryggð-
um skuldabréfum og sjóðirnir eigi
nú þegar bróðurpart lengstu flokka
íbúðarbréfa og ríkisskuldabréfa.
„Lífeyrissjóðirnir hafa fjárfest í
eignum sem eru að skaffa nægilega
góða ávöxtun í dag en þegar kemur
að því að endurfjárfesta gæti ávöxt-
unin sem þeir fá verið lægri en vext-
irnir sem skuldbindingarnar miða
við,“ segir Jón Ævar. Sókn sjóðfélaga
í lán á breytilegum vöxtum og þak
á uppgreiðslukostnað neytendalána
takmarkar einnig möguleika sjóð-
anna á að verja sig fyrir vaxtabreyt-
ingum, sem eykur vaxtaáhættu.
Ef hæfilegt þætti að núvirða skuld-
bindingar miðað við 3 prósenta
verðtryggða vexti mætti áætla að
skuldbindingar dæmigerðra líf-
eyrissjóða ykjust um 10-13 prósent,
að sögn Jóns Ævars, en eignirnar
um 2-4 prósent. Ef miðað væri við
2 prósenta verðtryggða vexti gæti
hækkun skuldbindinga numið
tugum prósenta.
„Það þarf ekki að vera ókostur að
lífeyrissparnaður sé að meira marki
háður óvissu ef hægt væri að milda
áhættu sjóðfélaga eftir því sem þeir
nálgast eftirlaunaaldur. Verra væri ef
matsforsendur sjóða vikju svo veru-
lega frá raunverulegum aðstæðum
að það leiddi til þess á endanum að
ekki væri hægt að efna skuldbind-
ingarnar,“ segir Jón Ævar í greininni.
Skuldbindingar vátryggingafélaga
eru metnar í samræmi við vaxta-
stig á hverjum tíma en löggjöf um
lífeyrissparnað á Íslandi hefur ekki
fylgt þeirri þróun, sem orðið hefur
á öðrum mörkuðum, að þessu leyti.
Flest nágrannaríki meta einnig líf-
eyrisskuldbindingar út frá þeirri for-
sendu að næsta kynslóð lifi lengur
en sú fyrri.
thorsteinn@frettabladid.is
Þegar kemur að því
að endurfjárfesta
gæti ávöxtunin sem þeir fá
verið lægri en vextirnir sem
skuldbindingarnar miða
við.
Jón Ævar Pálma-
son, sérfræðingur
í áhættugreiningu
hjá FME
Lotus Pharmaceuticals, dóttur-fyrirtæki Alvogen í Asíu, var í vikunni skráð á aðallista
kauphallarinnar í Taívan. Alvogen
keypti meirihluta í fyrirtækinu
árið 2013 og hefur síðan stutt við
uppbyggingu þess og vöxt.
Lotus er í dag með starfsemi
víða í Suðaustur-Asíu og sérhæfir
sig í þróun og framleiðslu krabba-
meinslyfja og lyf eru fyrirtækisins
einnig markaðssett á alþjóðlegum
mörkuðum í gegnum samstarfs-
aðila.
Markaðsvirði Lotus er nú liðlega
120 milljarðar króna og hafa tekjur
fyrirtækisins meira en fimmfaldast
á síðastliðnum sex árum. Róbert
Wessman, forstjóri Alvogen, tók
við stjórnarformennsku Lotus fyrr
á þessu ári.
Tilkynnt var um sölu Alvogen á
starfsemi sinni í Evrópu til lyfja-
fyrirtækisins Zentiva fyrr á þessu
ári. Í tilkynningu um viðskiptin
var ekki greint frá væntu sölu-
verði viðskiptanna sem form-
lega lýkur eftir áramótin en sam-
kvæmt umfjöllun Reuters á síðasta
ári má ætla að söluverð sé yfir 100
milljarðar króna. Í fjárfestakynn-
ingu kom fram að starfsemin hefði
skilað tekjum upp á um 200 millj-
ónir dala, sem jafngildir um 20,6
milljörðum króna, á árinu 2017.
Alvogen er í dag með starfsemi
í 35 löndum og stærstu markaðir
þess í Bandaríkjunum, Suðaustur-
Asíu og Mið- og Austur-Asíu. Þá er
Alvogen stór hluthafi í líftækni-
fyrirtækinu Alvotech sem er með
höfuðstöðvar á Íslandi.
Í vetur var greint frá því að
alþjóðlegi fjárfestingasjóðurinn
YAS hefði gert samkomulag við
Alvotech um kaup á nýju hlutafé
og samstarfssamning um þróun,
framleiðslu og sölu líftæknilyfja.
Virði samkomulagsins er um 45
milljónir Bandaríkjadala og felur
í sér að Yas fái markaðsleyfi fyrir
þrjú líftæknilyf sem eru í þróun
hjá Alvotech og verða markaðssett
á næstu árum. Yas verður jafnframt
eigandi að 2,5 prósenta hlut í fyrir-
tækinu. – þfh
Dótturfyrirtæki Alvogen í Asíu skráð á hlutabréfamarkað
120
milljarðar er markaðs-
virði Lotus en tekjur fyrir-
tækisins hafa fimmfaldast á
síðastliðnum sex árum.
Íslensku lífeyrissjóðirnir eigi nú þegar bróðurpart lengstu flokka bæði íbúðarbréfa og ríkisskuldabréfa. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
1 8 . D E S E M B E R 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R4 MARKAÐURINN