Skessuhorn - 08.05.2019, Page 16

MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 201916
Hildur Aðalbjörg Ingadóttir,
sjúkraþjálfari á Akranesi, tók á móti
blaðamanni á heimili sínu nú fyr-
ir skömmu. Tilefni heimsóknar-
innar er verkefnið „Væntumþykja
í verki“ sem Hildur hefur unnið
að frá 2013. Hildur býr ásamt eig-
inmanni sínum, Árna Þór Arnars-
syni og börnum þeirra, í fallegu
einbýlishúsi á Akranesi en á neðri
hæð hússins rekur hún Sjúkraþjálf-
un Hildar. Við fáum okkur sæti í
stofunni og Hildur ruggar fjögurra
mánaða dóttur sinni í fanginu sem
brosir og líkar ruggið augljóslega
vel. Eftir að hafa dáðst að þeirri
stuttu í smástund snúum við okk-
ur að verkefninu sem Hildur segir
að sé þó í raun frekar hugsjón en
verkefni. „Verkefni eru oft bara til
skamms tíma, en þetta er eitthvað
sem ég vil að sé bara sjálfsagt að sé
alltaf gert,“ segir hún.
Vildi virkja
aðstandendur
Væntumþykja í verki snýst um að
aðstandendur eldra fólks nýti heim-
sóknir til að gera léttar æfingar með
ástvinum sínum. „Þessi hugmynd
spratt í rauninni upp út frá því að
hjá mér, og næstum öllum sjúkra-
þjálfurum, eru biðlistarnir mjög
langir. Það er skortur á fólki á öllum
sviðum heilbrigðiskerfisins og því
eru margir sem þurfa að bíða lengi
eftir nauðsynlegri þjónustu. Margir
65 ára og eldri glíma við alvarlega
sjúkdóma; hjarta- og æðasjúkdóma,
lungnasjúkdóma og fleira. Yfirleitt
er það sem liggur yfir flestum þess-
um sjúkdómum einhver stoðkerf-
isvandamál sem geta valdið mik-
illi vanlíðan. Það fylgir mikill bjúg-
ur, festumein, vöðvabólga, höfuð-
verkur, liðverkir og vöðvaverkir svo
eitthvað sé nefnt. Þetta eru stoð-
kerfisverkir sem allir geta aðstoðað
við að laga eða bæta,“ segir Hild-
ur. „Þar sem erfitt er að komast að
hjá sjúkraþjálfara fór ég að horfa í
kringum mig og hugsa hvar væri
hægt að finna auðlindir til að virkja,
í þeim tilgangi að aðstoða fólk
með þessa verki. Í kringum flesta
er ákveðið net af fólki. Ég fæ alltaf
reglulega fyrirspurnir frá aðstand-
endum sem vilja hjálpa einhverjum
eldri, eins og til dæmis mömmu eða
pabba sem finnur til í líkamanum, í
mjöðminni, er með mikinn höfuð-
verk, verki í bakinu og þess hátt-
ar. Þá kviknaði þessi hugmynd hjá
mér og ég hugsaði að auðvitað væri
sniðugt að virkja þetta fólk til að
hjálpa sínum nánustu með léttum
æfingum sem geta skipt sköpum,“
segir Hildur.
Lítil hreyfing
gerir líka gagn
Hildur útbjó leiðbeiningar með
léttum æfingum sem allir geta gert
og hafði samband við hjúkrunar- og
dvalarheimili sem keyptu af henni
leiðbeiningarnar og komu áfram
inn á herbergi þeirra sem þurftu
á að halda. „Danskar rannsókn-
ir hafa sýnt að þátttaka aðstand-
enda hefur ótrúlega mikið að segja
til að hvetja eldra fólk til að hreyfa
sig meira. Rannsóknir sýna líka að
sama hversu lítil hreyfingin er gerir
hún alltaf gagn. Margir þora samt
ekki að gera æfingar með eldra fólki
af hræðslu við að skemma eitthvað.
Æfingarnar sem ég hef sett upp eru
allar alveg öruggar að gera fyrir alla
og það er ekki hægt að skemma
neitt,“ segir Hildur. „Það eykur
líka gæði heimsóknarinnar og ger-
ir hana innihaldsríkari, nánari og
skapar skemmtilega og góða stund
að gera æfingarnar saman,“ seg-
ir Hildur og brosir. Hún hefur sett
saman leiðbeiningar fyrir fjóra mis-
munandi hópa, þá sem eru rúm-
liggjandi, sitjandi, standandi og
svo vellíðunarleiðbeiningar fyrir þá
sem eru í líknandi meðferð. „Þetta
eru sjö æfingar fyrir hvern og einn
hóp og taka aðeins nokkrar mínútur
að gera en geta samt hjálpað mikið.
Það er mælt með því að eldri borg-
arar hreyfi sig í allavega 30 mínútur
á hverjum degi og það má skipta því
niður, til dæmis í tíu mínútur þrisv-
ar yfir daginn.“
Æfingarnar nú öllum
aðgengilegar
Það sem Hildur vill leggja áherslu
á núna með verkefninu er að ná
beinu sambandi við aðstandendur
og hefur því opnað vefsíðu og Fa-
cebook síðu undir nafninu „Vænt-
umþykja í verki,“ fyrir þá sem vilja
nálgast leiðbeiningarnar. „Eins og
með svo margt þarf alltaf að minna
á svona verkefni til að það detti ekki
bara niður og ég óttast að með því
að hafa dvalar- og hjúkrunarheimili
sem millilið gleymist þetta kannski
frekar. Svo vil ég líka ná til aðstand-
enda þeirra sem búa ekki á þeim
heimilum sem hafa keypt þetta af
mér og líka til þeirra sem eiga ást-
vini sem búa enn heima hjá sér,“
segir Hildur. Leiðbeiningarnar eru
allar staðlaðar og hjálpa til við að
auka blóðflæðið, hreinsa úrgangs-
efni úr vöðvum, smyrja liði, koma
næringarefnum af stað og vekja en-
dorfínframleiðslu. „Þetta eru æf-
ingar sem koma kerfinu aðeins í
gang sem skilar sér í betri líðan.
Við getum öll hjálpað og gert gagn,
það þarf ekki mikið til,“ segir Hild-
ur. „Ef það myndi koma jarðskjálfti
færu allir af stað til að aðstoða og
þetta er í rauninni ekki ósvipað.
Það er ástand í heilbrigðiskerfinu
okkar og við þurfum öll að hjálpast
að svo fólk sé ekki að kveljast, þeg-
ar með auðveldum hætti er hægt að
bæta ástandið með örlítilli hjálp,“
bætir hún við.
Vellíðunarprógram fyrir
líknandi meðferð
Fyrir nokkur síðan upplifði Hild-
ur að eiga ömmu sem var í líkn-
andi meðferð og mikið verkjuð. Þá
fann hún vel fyrir því að þörfin væri
mikil fyrir bæði ömmu hennar og
aðstandendur að lina þjáningarnar.
„Við sátum þarna við rúmið hennar
og sáum hvað hún þjáðist. Auðvitað
var erfitt að horfa upp á það og við
vildum öll hjálpa en gátum ekkert
gert annað en að kalla á hjúkrunar-
fræðing sem gaf henni morfín. Hún
var þarna komin með legusár og
leið mjög illa og þá kviknaði hug-
mynd hjá mér að fara í samvinnu
við Líknardeildina í Kópavogi um
að gera vellíðunarprógram fyrir
fólk í líknandi meðferð. Létt nudd,
strokur og smá hreyfing getur
nefnilega líka hjálpað þeim sem eru
svona mikið veikir og geta kannski
ekki hreyft sig. Þarna geta aðstand-
endur gefið af sér, viðkomandi ást-
vini líður betur og góð stund verð-
ur enn betri og skilur eitthvað eft-
ir. Í svona aðstöðu hefur fólk nefni-
lega mikla þörf fyrir að gefa af sér,“
segir Hildur.
Vil ekki missa þessa
dýrmætu stund
„Mín ósk er að ef þú átt eldri ástvin
sem situr mikið og er mikið heima,
að þegar þú ferð í heimsókn rúll-
ir þú í gegnum þessar æfingar. Ef
allir myndu gera þetta myndi við-
komandi ástvinur auka færni sína
til muna og líða betur. Með því að
gera alltaf sömu æfingarnar aftur
og aftur eykst færnin í þeim æfing-
um og það eykur sjálfstraust, sem
svo hvetur viðkomandi til að halda
áfram og getur það gert krafta-
verk fyrir heilsuna,“ segir Hildur
og bætir því við að það sé aldrei of
seint að byrja. „Það sem mér þykir
líka svo yndislegt við þetta allt er að
með þessu virkjar fólk stundina sem
er mikið betra en að fá alltaf sjúkra-
þjálfara til að koma og sjá um þetta.
Ég myndi til dæmis aldrei fá ein-
hvern annan til að lesa fyrir börn-
in mín. Ég myndi ekki vilja missa
þessa dýrmætu stund með þeim og
það sama gildir um að hjálpa eldri
ástvinum,“ bætir hún við.
Væntumþykja í verki gerir góða heimsókn betri
Hildur getur útvegað eldra fólki og aðstandendum einfaldar og árangursríkar æfingar
Aðalbjörg Ingadóttir sjúkraþjálfari býður eldra fólki og aðstandendum þeirra upp á leiðbeiningar að æfingum sem geta skipt sköpum fyrir heilsu eldra fólks.
Hildur vann sem sjúkraþjálfari í Grænlandi í hálft ár. Ljósm. úr einkasafni