Læknablaðið

Årgang

Læknablaðið - dec. 2018, Side 44

Læknablaðið - dec. 2018, Side 44
576 LÆKNAblaðið 2018/104 Allt frá 1960 hafa Íslendingar verið dugleg- ir að kveðja gamla árið og fagna nýju með því að skjóta upp flugeldum. Flugeldasala hefur verið helsta tekjulind björgunar- sveita, en einnig hafa ýmis íþróttafélög, félagasamtök og einkaaðilar hagnast af sölu þeirra. Samkvæmt tölum frá Hagstofu Íslands fjórfaldaðist innflutningur á flug- eldum á árunum 1995-2005. Síðan 2005 hafa um 600 tonn af flugeldum verið flutt inn til Íslands á hverju ári, sem samsvar- ar um 2 kg á hvern Íslending. Eftir hver áramót hefur hafist umræða um þá miklu loftmengun sem flugeldarnir valda og áhrif þeirra á heilsufar. Einnig er á hverju ári umræða um slys af völdum flugelda og það mikla sorp sem fellur til vegna þeirra og er oft að velkjast um mánuðum og árum saman bæði í mannabyggðum og úti í náttúrunni. Þessi umræða hljóðnar síðan eftir nokkrar vikur og áfram heldur hringrásin með áframhaldandi innflutn- ingi og flugeldagleði um áramót. Í septem- ber 2018 voru kynntar niðurstöður rann- sóknar á loftmengun tengdri flugeldum á Íslandi, þar sem rýnt var í loftgæðamæl- ingar á vegum opinberra aðila, erlendar vísindagreinar og viðhorf Íslendinga til flugelda voru könnuð með viðtölum við hagsmunaaðila og í þjóðmálakönnun Fé- lagsvísindastofnunar Háskóla Íslands.1 Í rannsókninni var gerð grein fyrir mælingum Umhverfisstofnunar og heil- brigðiseftirlita sveitarfélaga á svifryki á nýársnótt 2018 í 7 mælistöðvum á höfuðborgarsvæðinu. Stöðvar staðsettar miðsvæðis fóru allar yfir heilsuverndar- mörk. Hæst mældist mengun í Dalsmára í Kópavogi og við Grensásveg í Reykjavík, en þar fóru dægurgildi svifryks áttfalt yfir heilsuverndarmörk á nýársdag. Vart var við flugeldamengun fram á eftirmiðdag á ný- ársdag (styrkur yfir 50 μg/m3). Í Dalsmára í Kópavogi fór klukkustundargildi PM10 hæst í 4000 míkrógrömm á rúmmetra og voru 75 prósent af því fínt svifryk (PM2.5) sem sam- kvæmt gögnum frá Evrópsku umhverfis- stofnuninni er Evrópumet í skammtíma- mengun. Til samanburðar mældist svifryk þegar áramótabrennur fara fram í kringum 600 míkrógrömm á klukkustund. Almennt eru hæstu klukkustundargildi þegar varað er við götusvifryki um 200 míkrógrömm á rúmmetra.2 Fínt svifryk er varasamt heilsu því það, ásamt eiturefnum sem það inniheldur, getur komist í gegnum lungna- blöðrur í blóðrásina. Í flugeldasvifrykinu mældust hækkuð gildi af þungmálmum og benzo(a)pyrene sem er krabbameins- valdandi aromatískt kolvetni.3 Hvorugt þessara eiturefna brotnar niður í náttúrunni af sjálfsdáðum og geta þannig safnast upp. Fimmtán manns leituðu á bráðamót- töku Landspítala á nýársnótt 2018 vegna andþyngsla vegna mengunar, eða helm- ingi fleiri en venjulegt er. Þetta eru 50% fleiri en þeir sem leituðu aðhlynningar vegna meiðsla eftir flugelda.4 Lungnalækn- ar urðu varir við meiri einkenni hjá skjól- Mengun af völdum flugelda og áhrif á lungnaheilsu Íslendinga Kápumyndin á nóvemberblaðinu 2018 Allar góðar myndir á að birta helst tvisvar segir eitthvert lögmál sem ljósmyndarar bjuggu til. Við birtum aftur kápumyndina sem var á nóvemberblaðinu þar eð bæði Kristinn Guðmundsson og Örn Bjarnason hringdu til blaðsins með sömu ábendingu: Maðurinn sem ekki var nafngreindur er Gunnlaugur Einarsson háls-, nef- og eyrnalæknir. Landakotsspítali hefur líklega skipulagt læknavakt- ina á Alþingishátíðinni á Þingvöllum árið 1930 enda var það á þeim tíma ígildi háskólasjúkrahúss, og allir læknarnir á myndinni unnu þar. Frá vinstri: Halldór Hansen, Gunnlaugur Einarsson, Þórunn S. Jensdóttir og Ólafur Helgason, og óþekktur sjúklingur. Gunnar Guðmundsson lungnalæknir, Landspítala, og prófessor í lyfja- og eiturefnafræði, læknadeild Háskóla Íslands Hrund Ólöf Andradóttir prófessor í umhverfisverkfræði, Háskóla Íslands Þröstur Þorsteinsson prófessor í umhverfis- og auðlindafræði, Háskóla Íslands BRÉF TIL BLAÐSINS

x

Læknablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.