Fréttablaðið - 16.04.2020, Blaðsíða 8

Fyrirtækin eru ekki
aflögufær. Það er
verið að hjálpa þeim annars
staðar hvort sem er.
Ari Skúlason,
sérfræðingur í
hagfræðideild
Landsbankans
2,6%
er lækkunin á gengi hluta-
bréfa í Marel frá áramótum.
40%
er hlutfall erlendra ríkis-
borgara á atvinnuleysisskrá.
AUSTURSTRÆTI
SKÓLAVÖRÐUSTÍG
LAUGAVEGI
AKUREYRI
VESTMANNAEYJUM
✿ Aðfluttir erlendir ríkisborgarar umfram brottflutta
8.000
6.000
4.000
2.000
-2.000
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Minni brottflutn-ingur erlendra r í k i s b o r g a r a f r á Í s l a n d i mun gera það að verkum að
hérlendur vinnumarkaður verður
fyrir þyngra höggi en ella vegna
útbreiðslu kórónaveirunnar. Búast
má við því að atvinnuleysi rjúki upp
í meira en fimmtán prósent í þess-
um mánuði, sem yrði það mesta frá
upphafi mælinga, en erlendir ríkis-
borgarar eru um fjörutíu prósent
atvinnulausra í landinu.
„Hlutfall útlendinga í ferða-
þjónustu er mun hærra á sumrin
en á veturna sem bendir til þess að
stór hluti vinnuaf lsins sé tiltölu-
lega laus. Kemur og fer. Það kemur
til með að milda höggið fyrir ferða-
þjónustuna en höggið verður eftir
sem áður svakalegt,“ segir Ari
Skúlason, sérfræðingur hjá hag-
fræðideild Landsbankans.
Gera megi ráð fyrir að stór hluti
erlendra ríkisborgara sem hafa búið
hér lengi fari ekki af landi brott,
þrátt fyrir samdráttarskeið, enda
sé lítið af tækifærum annars staðar í
heiminum. Við bætist tímabundnar
ferðatakmarkanir.
„Við verðum því að leysa þennan
vanda sjálf,“ nefnir Ari.
Útlending u m á hérlendu m
vinnumarkaði hefur fjölgað hratt
á síðustu árum og voru þeir í fyrra
tæplega fjórðungur af vinnumark-
aðinum á aldrinum 20 til 59 ára. Til
samanburðar var hlutfallið ellefu
prósent árið 2010.
Samhliða fjölgun þeirra á vinnu-
markaðinum hef ur hlutdeild
útlendinga á atvinnuleysisskrá
jafnframt vaxið jafnt og þétt en þeir
voru um fjörutíu prósent atvinnu-
lausra í lok síðasta árs, eins og áður
sagði. Til samanburðar var hlut-
fallið á bilinu átján til tuttugu pró-
sent á árunum 2012 til 2016.
Samkvæmt lögum eiga þeir sem
hafa starfað í fullri vinnu í samtals
tólf mánuði rétt á fullum atvinnu-
leysisbótum í þrjátíu mánuði.
Karl Sigurðsson, sérfræðingur hjá
Vinnumálastofnun, segir aðspurður
líkur standa til þess að þeir útlend-
ingar sem hafi komið hingað til
lands á síðasta ári og starfað til að
mynda í ferðaþjónustu muni ekki
ílengjast hér á landi eftir að ferða-
takmörkunum verður af létt. Það
sýni reynslan í kjölfar fjármála-
hrunsins árið 2008.
„Á þeim tíma,“ útskýrir Karl,
„fluttust þeir útlendingar helst brott
sem voru tiltölulega nýkomnir til
landsins og störfuðu þá í ýmsum
skammtímaverkefnum, til dæmis í
virkjunum og byggingaverkefnum,
og höfðu ekki mikil tengsl við
landið.
Ég býst við því að svipað verði
upp á teningnum núna. Fjölmargir
útlendingar komu hingað til lands
árið 2019 til þess að starfa í ferða-
þjónustu og það verður að teljast
ólíklegt að þeir ílengist allir hér.
Þeir útlendingar sem hér höfðu
búið um lengri tíma, myndað
sterkari tengsl við íslenskt samfélag
og höfðu áunnið sér þokkalegan
atvinnuleysisbótarétt settust hér
frekar að, enda var atvinnuástand-
ið erlendis ekki heldur mjög bjart.
Margir ákváðu að setjast frekar að á
Íslandi en í heimalöndum sínum og
það varð minna um brottflutning
en við höfðum reiknað með,“ segir
hann.
Fólk meti hverju sinni lífsafkom-
umöguleika sína og þeir sem hafi
áunnið sér rétt til atvinnuleysisbóta
muni væntanlega reyna að nýta
hann að einhverju marki.
Yfir fimmtán prósent í apríl
Brottf lutningur erlendra ríkis-
borgara í kjölfar fjármálahrunsins
á haustmánuðum 2008 – en brott-
f luttir umfram aðf lutta voru um
2.400 árið 2009 – mildaði að hluta
höggið fyrir vinnumarkaðinn á
þeim tíma.
Ekki má hins vegar gera ráð fyrir
eins miklum brottf lutningi í ár í
ljósi þeirra takmarkana sem hafa
verið lagðar á ferðalög á milli ríkja.
Er það ein ástæða þess að atvinnu-
leysi verður meira nú en í fjármála-
hruninu.
Sérfræðingar Vinnumálastofn-
unar gera ráð fyrir að atvinnu-
leysi hafi verið á bilinu átta til
níu prósent í mars og fari í meira
en f immtán prósent í þessum
mánuði. Samkvæmt því má ætla
að samtals um fimmtíu þúsund
manns fái í mánuðinum greiddar
ýmist almennar atvinnuleysis-
bætur eða hlutabætur samkvæmt
hlutabótaleið stjórnvalda. Þess má
geta að erlendir ríkisborgarar eru
um fjórðungur þeirra sem hafa sótt
um hlutabætur.
Samfara auknu atvinnuleysi
munu heildarútgjöld til atvinnu-
leysisbóta stóraukast. Samkvæmt
upplýsingum frá Vinnumálastofn-
un voru greiddir alls 2,6 milljarðar
króna í bætur í febrúar – sem gerir
um 31 milljarð króna á ársgrund-
velli – en þá var atvinnuleysi fimm
prósent.
Aðspurður segir Ari engu að síður
ólíklegt að tryggingagjaldið, sem
rennur meðal annars til greiðslu
atvinnuleysisbóta, verði hækkað.
„Stjórnvöld hafa lengi verið treg
til þess að lækka tryggingagjaldið
og má segja að síðustu ár hafi það
verið of hátt miðað við atvinnu-
ástandið. Það verður þá kannski
til þess að það þarf ekki að hækka
það núna.
Fyrirtækin eru heldur ekki
af lögufær eins og er. Það er verið
að hjálpa þeim annars staðar hvort
sem er.“
Þyngra högg fyrir vinnumarkaðinn
Um fjörutíu prósent atvinnulausra eru erlendir ríkisborgarar. Ekki má búast við miklum brottflutningi þeirra á yfirstandandi sam-
dráttarskeiði. Atvinnuleysi stefnir í meira en fimmtán prósent. Fyrirtæki geta ekki geta staðið undir hækkun á tryggingagjaldi.
Eftir hraða fjölgun á síðustu árum eru útlendingar nú tæplega fjórðungur af vinnumarkaðinum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Kristinn
Ingi Jónsson
kristinningi@frettabladid.is
Hlutabréfasjóður í stýringu Virtus Investment Parnt-ers, eignastýringarfélags
í Connecticut í Bandaríkjunum,
er kominn í hóp stærstu hluthafa
Marels með um 1,2 prósenta eignar-
hlut.
Sjóðurinn, sem stýrir eignum
upp á alls 1,6 milljarða dala, fjár-
festi í Marel á f jórða fjórðungi
síðasta árs en samkvæmt upplýs-
ingum frá greiningarfyrirtækinu
Morningstar fór hann með tæp-
lega 9,2 milljónir hluta – um 1,2
prósenta eignarhlut – í félaginu í
lok marsmánaðar.
Miðað við núverandi gengi hluta-
bréfa í Marel – 598 krónur á hlut – er
eignarhlutur sjóðs Virtus metinn á
um 5,5 milljarða króna.
Sjóðurinn, sem ber heitið Vir-
tus Kar International Small-Cap
Fund, er þannig með umsvifamestu
erlendu fjárfestunum í hluthafa-
hópi Marels.
Eins og greint var frá í Markað-
inum í gær nálgast samanlagður
hlutur erlendra fjárfestingarsjóða
nú óðum að verða nærri f jöru-
tíu prósent af hlutafé Marels. Til
samanburðar áttu slíkir sjóðir sam-
tals rúmlega þrjátíu prósenta hlut í
félaginu undir lok síðasta árs.
Eftir hækkun síðustu vikna er
hlutabréfaverð í Marel nú á svipuð-
um slóðum og áður en það tók dýfu
vegna útbreiðslu kórónaveirunnar í
seinni hluta febrúar. – kij
Sjóður Virtus með 5,5
milljarða hlut í Marel
MARKAÐURINN
1 6 . A P R Í L 2 0 2 0 F I M M T U D A G U R8 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð