Ljósmæðrablaðið - ágú. 2019, Blaðsíða 36

36 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - ÁGÚST 2019
Rannsóknarsjóður Rannís veitir árlega styrki til vísindarannsókna
á Íslandi. Fyrir styrkárið 2019 bárust 359 umsóknir og fengu 17%
verkefnanna styrk. Ljósmæður voru meðal styrkþega tveggja
stórra verkefnastyrkja sem eru til þriggja ára á sviði klínískra rann-
sókna og lýðheilsu. Styrkirnir eru til eftirfarandi verkefna:
Erlendar konur á Íslandi: útkoma á meðgöngu, í fæðingu og
eftir fæðingu og samskipti þeirra við heilbrigðiskerfið
Markmið rannsóknarinnar er að bera saman útkomu kvenna af
erlendum uppruna og íslenskra kvenna með tilliti til meðgöngu,
fæðingar og fyrstu viku eftir fæðingu. Jafnframt verður upplifun
kvenna af erlendum uppruna skoðuð varðandi samskipti við heil-
brigðiskerfið og upplýsinga aflað um reynslu fagfólks af því að
veita þessum hópi kvenna þjónustu.
Í dag eru um 12% íbúa á Íslandi af erlendum uppruna en lítið
er vitað um hvernig heilbrigðiskerfið kemur til móts við konur
af erlendum uppruna í barneignaferlinu hér á landi. Niðurstöður
rannsókna benda til að það sé misræmi í veittri þjónustu til þessa
hóps í löndum Evrópu. Það felur í sér að konur af erlendum
uppruna koma seinna í fyrstu heimsókn í mæðravernd, fara í færri
meðgönguskoðanir, fæða frekar fyrirbura og léttbura, fleiri vanda-
mál fylgja fæðingum, og fyrst eftir fæðingu og lakari nýting er á
þjónustu og aðgengi að þjónustu. Niðurstöður rannsóknarinnar
munu varpa ljósi á hvernig heilbrigðiskerfið mætir þörfum þessa
hóps.
Rannsóknin er þverfagleg og notast er við blandaðar rann-
sóknaraðferðir. Til að uppfylla markmið rannsóknarinnar verður
gagna aflað úr Fæðingarskrá og úr Sögu, mæðravernd. Gagna-
safn rannsóknarinnar felur í sér upplýsingar um allar konur sem
fæddu á Íslandi á árunum 1997-2017, um 90,000 fæðingar. Í
eigindlega hluta rannsóknarinnar verður könnuð reynsla a) kvenna
af erlendum uppruna af samskiptum við heilbrigðiskerfið í barn-
eignarferlinu könnuð, og b) fagfólks af því að veita þessum hópi
kvenna þjónustu.
Rannsóknarhópur:
Ábyrgðamaður: Helga Gottfreðsdóttir, prófessor í ljósmóður-
fræði
Aðrir í rannsóknarhóp: Annadís Gréta Rúdólfsdóttir, Kristjana
Einarsdóttir, Emma Marie Swift
Nýdoktorar: Sunna Símonardóttir
Doktorsnemandi: Embla Ýr Guðmundsdóttir
Meistaranemi: Edythe Laquindanum Mangindin
Hagstæðasta meðgönguvikan fyrir framköllun fæðingar:
Erum við á réttri leið?
Meginmarkmið rannsóknarinnar er að skoða með skipulegum
hætti á hvaða meðgönguviku, hvort og þá hvenær er hagstæðast
að framkalla fæðingar kvenna á Íslandi, sér í lagi kvenna með fáa
áhættuþætti.
Mikil aukning hefur orðið á framköllun fæðinga á Íslandi
á undanförnum árum. Í ákveðnum tilvikum getur framköllun
fæðingar haft jákvæð áhrif á útkomur mæðra og barna en slíkt
inngrip í fæðingarferlið getur einnig haft neikvæð áhrif. Í þessu
samhengi er mikilvægt að framkalla fæðingu á hárréttu augnabliki,
hvorki of snemma né of seint og hámarka þannig heilsu kvenna og
barna.
Gögn um allar fæðingar yfir tuttugu ára tímabil (1997-2017)
verða sótt í gagnagrunn Fæðingarskrár. Þar eru upplýsingar um
allar fæðingar barna á Íslandi sem fædd eru eftir 22. viku meðgöngu
og voru yfir 500g að fæðingarþyngd (N=90.000 fæðingar). Einnig
má þar finna bakgrunnsupplýsingar foreldra sem og upplýsingar
um öll inngrip, greiningar og aðgerðakóða mæðra og barna.
Þessi gögn verða fyrst nýtt til að lýsa því hvenær á meðgöngunni
er verið að framkalla fæðingar á Íslandi og hvort það hafi breyst
yfir tímabilið. Síðan verður skoðað hvaða ábendingar eru líkleg-
astar fyrir framköllun fæðingar og hvort þar hafi orðið breyting
á. Að síðustu verður heilsu og útkomum kvenna og barna yfir
tímabilið lýst og sér í lagi hvort breytingar hafi orðið þar á. Þessar
upplýsingar verða að lokum nýttar til að áætla hvort og þá hvenær
sé hagstæðasti tíminn til að framkalla fæðingu hjá hraustum
konum sem eru með fáa áhættuþætti.
Rannsóknarhópur:
Ábyrgðarmaður: Kristjana Einarsdóttir, prófessor við Lækna-
deild
Aðrir í rannsóknarhóp: Þóra Steingrímsdóttir, Alexander Smára-
son, Helga Zoega, Ragnheiður I. Bjarnadóttir, Jóhanna Gunnars-
dóttir og Sarah Stock.
Nýdoktorar: Emma Marie Swift og Jóhanna Gunnarsdóttir.
F R É T T I R
LJÓSMÆÐUR HLJÓTA MIKILVÆGA
RANNSÓKNARSTYRKI FRÁ RANNÍS
MEISTARANÁM Í
LJÓSMÓÐURFRÆÐI
TIL STARFSRÉTTINDA
Í haust verður fyrst kennt eftir nýrri námskrá í ljósmóðurfræði.
Inntökuskilyrðin eru eins og áður BS-gráða í hjúkrunarfræði
og íslenskt hjúkrunarleyfi, en forkrafa fyrir umsókn er að hafa
lokið valnámskeiðum (16 einingar) sem eru í boði á 4. ári í
hjúkrunarfræði við Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands. Þau
eru Kynheilbrigði 6E (haust) og Konur, heilsa og samfélag 10E
(vor). Þessi námskeið voru kennd í fyrsta sinn í fyrra, skólaárið
2018-2019 og því höfðu færri hjúkrunarfræðingar möguleika á
að sækja um námið í haust.
Nemendur verða 10 og námið er 120 eininga tveggja ára
nám. Það skiptist í 63 eininga fræðilegt nám sem endar með
30 eininga meistaraverkefni annars vegar og hins vegar klínískt
nám og starfsþjálfun (u.þ.b. 1600 stundir) metið til 57 eininga
og lögð áhersla á gagnreynda þekkingu í starfi (evidence based
practice).
Nýja náminu lýkur með meistaragráðu í ljósmóðurfræði
(MSc in Midwifery) til starfsréttinda og útskrifast fyrsti hópur-
inn vorið 2021. Síðasti hópurinn sem lýkur námi í ljósmóður-
fræði með embættisprófi og kandídatsgráðu útskrifast næsta vor
árið 2020.
Það eru spennandi tímar framundan í þróun ljósmóðurnáms
innan Háskólans og á fjölbreyttum starfsvettvangi ljósmæðra.
Nánar verður fjallað um þetta í næsta blaði.