Bændablaðið - 23.03.2017, Qupperneq 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. mars 2017
Ormsstaðir sneru viðskiptum sínum
til Stjörnugríss á dögunum, eftir 49
ára viðskiptasögu við Sláturfélag
Suðurlands (SS). Ákvörðunin er
tekin, að sögn bóndans, til að styðja
við íslenska kjötframleiðslu.
Guðný Tómasdóttir, svínabóndi
á Ormsstöðum, segir að ákvörðunin
um að flytja sig til Stjörnugríss hafi
ekki snúist fyrst og fremst um pen-
inga. „Þetta snerist aðallega um vilja
okkar til að standa með íslenskri
framleiðslu, vera stoltir af henni og
kynna styrkleika hennar,“ segir Guðný
en Ormsstaðir hafa lagt framleiðslu
sína inn til SS frá árinu 1968. Þegar
Ormsstaðir söðluðu um var einungis
eitt íslenskt gyltubú eftir í föstum við-
skiptum við SS.
Mikið framboð
af ódýru innfluttu kjöti
„Þrátt fyrir aukna eftirspurn á svína-
kjöti á undanförnum árum, vegna
mikillar fjölgunar ferðamanna og
aukinnar innlendrar neyslu, höfum við
ekki fundið fyrir því í hærra verði til
bænda. Það skýrist af því að samhliða
þessu hefur innflutningur á svínakjöti
stóraukist.
Þegar við höfum óskað eftir betra
verði hefur okkur verið svarað með því
að benda á að það sé mikið framboð
af ódýru innfluttu kjöti og það hefur
haldið verðinu til okkar niðri,“ útskýrir
Guðný.
Hún segir þetta vera mikil von-
brigði enda hafi þau – eins og aðrir
svínabændur á Íslandi – keppst við
að auka gæði framleiðslunnar. „Það
höfum við meðal annars gert með
markvissri vinnu við að bæta aðbúnað
dýranna sem og með því að lágmarka
alla lyfjagjöf til þeirra þannig að hún
er með því langminnsta sem þekkist
í heiminum.
Það er því að okkar mati afar
ósanngjarnt af fyrirtæki eins og SS,
sem er samvinnufélag bænda, að
leggja innfluttar afurðir af dýrum, sem
alin eru við allt aðrar og verri aðstæður
en þekkist hér á landi, að jöfnu við
okkar afurðir.
Okkur hefur því einfaldlega ekki
þótt SS standa nægilega vel með
íslenskum svínabændum og höfum
þess vegna tekið þessa ákvörðun,“
segir Guðný.
Allar afurðir íslenskar

Að sögn Guðnýjar notar Stjörnugrís
eingöngu íslenska framleiðslu og með
því að færa viðskiptin þangað telji þau
sig standa betur á bak við innlenda
framleiðslu. „Neytendur geta gengið
að því sem vísu að allar afurðir frá
Stjörnugrís eru íslensk framleiðsla. Þar
er íslenskri framleiðslu ekki blandað
saman við innflutt kjöt sem neytendur
geta ekki nálgast fullnægjandi upplýs-
ingar um; varðandi uppruna, aðbúnað
og lyfjagjöf.“
Þegar Guðmundur Svavarsson,
framleiðslustjóri SS, er inntur eftir
því hvort þessi umskipti Ormsstaða
muni leiða til þess að vægi innflutts
svínakjöts í framleiðslu þeirra muni
aukast, segir hann að SS hafi skyldum
að gegna gagnvart eigendum sínum
(bændum), starfsfólki, neytendum,
viðskiptavinum og samfélagi. „Einn
af lykilþáttum rekstrarins er að tryggja
nægjanlegt hráefni til framleiðslunnar.
Þannig kaupir félagið iðulega hráefni
af öðrum sláturleyfishöfum innan-
lands og sú staða hefur oft komið upp
í gegnum tíðina að vegna skorts innan-
lands hefur félagið neyðst til að flytja
inn nauta- og svínakjöt til að tryggja
vöruframboð og eðlilega starfsemi,“
segir Guðmundur.
Umbúðum breytt
ef nauðsyn krefur
SS hefur um nokkurn tíma notað slag-
orðið „íslensk framleiðsla – íslenskt
kjöt“ – til að mynda á umbúðum á
unnum kjötvörum og eins hefur það
verið að finna á vef félagsins, sem
yfirskrift yfir vöruflokkana sem í
boði eru. Guðmundur segir að félag-
ið hafi ávallt getið þess á umbúðum
þegar um innflutt kjöt sé að ræða eða
blöndu af íslensku og innfluttu kjöti.
„SS framleiðir margs konar vörur
undir mörgum vörumerkjum og mun
hér eftir sem hingað til merkja vörur
sínar í samræmi við eigin stefnu og
gildandi lög og reglugerðir. Þannig
verður umbúðum breytt ef nauðsyn
krefur.“
Þegar blaðamaður skoðaði umbúð-
ir á unnum kjötvörum frá SS um miðja
síðustu viku var merkið „íslensk fram-
leiðsla – íslenskt kjöt“ að finna á þeim
í einhverjum tilvikum. Á öðrum var
hvergi getið um uppruna þess kjöthrá-
efnis sem notað var til framleiðslunn-
ar. Guðmundur útskýrir þetta þannig
að SS líti svo á að ef annað er ekki
tilgreint sérstaklega, sé kjötið íslenskt.
Þess skal getið að þó að reglugerð
hafi tekið gildi um síðustu áramót,
sem kveður á um að skylt sé að til-
greina upprunaland allra kjötafurða,
gildir hún ekki um unnar kjötvörur. Þá
ákvarðast uppruninn af þeim stað þar
sem varan undirgekkst síðustu umtals-
verðu umbreytingu. Skinka eða beikon
sem unnið er á Íslandi þarf því ekki að
upprunamerkja.
Guðmundur segist ekki vilja
ræða málefni eða viðskipti einstakra
félagsmanna í fjölmiðlum, það sé ekki
viðeigandi. „Almennt er það svo að
svínabændur líkt og allir aðrir bændur
hafa frjálst val um það hvert þeir beina
afurðaviðskiptum sínum og sem betur
fer eru bændur ekki bundnir á klafa í
þeim efnum. Innleggjendur flytja sig
milli afurðastöðva á eigin forsendum
eftir því sem þeir telja hagsmunum
sínum best borgið hverju sinni.“
Svínakjöt eina kjöttegundin
sem hækkaði til bænda
„Sláturfélagið ákveður það afurða-
verð sem það greiðir bændum hverju
sinni þar sem tekið er tillit til stöðu
viðkomandi kjöttegundar á markaði
innanlands og utan, hráefnisþarfar
félagsins, birgðastöðu og fleiri þátta.
Verð á kindakjöti breytist yfirleitt
einu sinni á ári en verði á öðrum
kjöttegundum er breytt oftar eftir því
sem aðstæður krefja. Þannig lækkaði
verð á kindakjöti sl. haust, hrossakjöt
lækkaði sömuleiðis en nautgripaverð
hélst óbreytt allt síðasta ár. Eina kjöt-
tegundin sem hækkaði til bænda var
svínakjöt. Þá hefur félagið ákveðið
að greiða 2,5% viðbót á allt afurða-
innlegg ársins 2016 og sýnist okkur
að félagið hafi þar með greitt hæsta
afurðaverð landsins í fyrra,“ segir
Guðmundur. /smh
Fréttir
Svínabændurnir á Ormsstöðum færa viðskiptin frá Sláturfélagi Suðurlands eftir um 50 ára viðskiptasögu:
Vilja standa með íslenskri framleiðslu
Guðný Tómasdóttir, svínabóndi á Ormsstöðum í Grímsnesi. Mynd / smh
Upptaka félagsgjalda hjá Bændasamtökum Íslands:
Fyrstu skref í innheimtu félagsgjalda lofa góðu
Í fyrstu viku marsmánaðar voru
bændum sendir gíróseðlar vegna
félagsgjalda Bændasamtakanna
fyrir árið 2017. Undirbúningur
hefur staðið yfir í nokkra mánuði
en eftir að búnaðargjaldið var
fellt niður var ákveðið að taka
upp hefðbundin félagsgjöld hjá
samtökunum. Með þeirri aðgerð
var létt af um 600 milljóna króna
útgjöldum af landbúnaðinum,
en hluti þessara fjármuna fór til
Bændasamtakanna, eða um 130
milljónir króna.
Starfsfólk BÍ hefur á síðustu
dögum verið önnum kafið við að
ræða við félagsmenn um gjaldið og
uppfæra félagatalið í samræmi við
nýjar upplýsingar. Margir nýttu sér
bændatorgið við að yfirfara sínar
skráningar og þá hefur fjöldi tölvu-
pósta og símtala borist starfsfólki
BÍ. Guðbjörg Jónsdóttir er verkefn-
isstjóri við upptöku félagsgjaldanna
og hún segir viðtökur bænda almennt
góðar.
„Nú höfum við stigið það
skref að senda bændum gíróseðla
ásamt upplýsingabréfi. Töluvert
álag hefur verið á starfsmönnum
Bændasamtakanna síðustu daga
sem hafa sinnt fyrirspurnum og
leiðréttingum á sjálfu félagatalinu.
Einnig hafa aðildarfélögin og starfs-
menn Ráðgjafarmiðstöðvar landbún-
aðarins lagt þessu verkefni lið og
verið til aðstoðar í upplýsingagjöf,“
segir Guðbjörg.
Tæplega 4800 innheimtuseðlar
Sú ákvörðun var tekin að senda
öllum félagsmönnum BÍ gíróseðla
en alls voru sendir út tæplega 4.800
reikningar. Fyrir flest bú er upphæð-
in 42 þúsund krónur en hægt er að
sækja um lækkun fari velta ekki yfir
1,2 milljónir á
ári.
Félagatal
Bænda sam-
takanna er
byggt upp á
upplýsingum
frá aðildar-
félögum og
víða þurfti að gera leiðréttingar
og uppfæra upplýsingar eins og
gengur. Allmargir ráku upp stór
augu þegar jafnvel hjón fengu
hvort sinn reikninginn eða eldri
bændur, sem voru hættir búskap,
fengu innheimtuseðil eins og þeir
væru í fullum rekstri. Guðbjörg
segir að vissulega hafi þetta verið
nokkuð snúið en þetta væru þau
gögn sem byggt væri á og unnið
væri að leiðréttingum jafnóðum
og athugasemdir bærust.
„Ekki var möguleiki á að nálgast
þetta verkefni nema með góðri þátt-
töku félagsmanna sjálfra. Það hefur
verið dýrmætt hversu góð viðbrögð
hafa verið og sýnir félagslegan
styrk bænda í raun. Starfsmenn
samtakanna hafa í flestum tilfellum
fundið fyrir jákvæðni og velvilja
félagsmanna varðandi framkvæmd-
ina,“ segir Guðbjörg.
Hægt að sækja um lægra
félagsgjald
Hönnun á félagatalinu og útfærslan
á því var unnin af tölvudeild BÍ í
samstarfi við tölvufyrirtækið Stefnu
á Akureyri. Guðbjörg segir að sam-
hliða upp færslu á félagatali BÍ sé
unnið að því að bæta upplýsingakerf-
ið og sníða þá vankanta sem koma
óhjákvæmilega upp. „Það lá t.d. ekki
fyrir í öllum tilfellum hvernig para
ætti saman hjón og samrekstraraðila
saman á eitt gjald og hefur því þurft
að gera talsverðar leiðréttingar. Í
febrúar var opnað fyrir að bændur
gætu leiðrétt og farið yfir sína aðild
og það voru margir sem nýttu sér
það. Þeir aðilar sem eru umfram tvo
sem standa að búrekstri hafa einnig
þurft að láta vita um það. Einnig
eru farnar að berast umsóknir þeirra
félagsmanna sem sækja um lægra
gjald á grundvelli lágmarksveltu,“
segir Guðbjörg og á þar við rekstrar-
aðila sem eru með undir 1,2 milljónir
í árstekjur af búskapnum. Þeir geta
sótt um að borga einungis 12 þúsund
krónur í árgjald en njóta allra réttinda
sem aðild veitir.
Hvetur bændur til að hafa
samband
„Það liggur fyrir að fram undan er
mikil vinna við að leiðrétta félagatöl-
in, taka út þá sem hættir eru starfsemi
og taka inn þá sem ekki hafa verið
skráðir til þessa. Borið hefur á því að
félagsmenn og félög í þeirra eigu hafi
fengi tvöfalt gjald, en ástæðan er sú
að bæði eru skráð sem félagsmenn í
félagatali. Þetta þarf að leiðrétta. Við
viljum endilega skrá sem fyrst allar
leiðréttinga- og bakfærslur og bregð-
ast fljótt við erindum þeirra bænda
sem hafa samband,“ segir Guðbjörg
sem hvetur jafnframt þá bændur sem
telja sig vera í samtökunum og hafa
ekki fengið greiðsluseðil fyrir félags-
gjöldunum að láta í sér heyra.
Nánari upplýsingar á bondi.is
Eindagi á greiðsluseðlunum er mánu-
dagurinn 27. mars en eftir hann fá þeir
sem ekki hafa greitt áminningarpóst.
Minnt er á að allar nánari upplýsingar
um félagsgjöldin er að finna á vef
Bændasamtakanna, bondi.is. Bændur
geta haft samband í síma 563-0300
og í netfangið bondi@bondi.is
/TB
Starfsmenn Bændasamtaka Íslands hafa tekið á móti fyrirspurnum og skráningum í BÍ samkvæmt breyttu fyrir-
komulagi eftir að búnaðargjaldið og innheimta þess var felld niður. Talið frá vinstri: Sigríður Þorkelsdóttir, Guð-
björg Jónsdóttir, Sigurður Eyþórsson, Guðlaug Eyþórsdóttir, Erna Bjarnadóttir, Jóhanna Lúðvíksdóttir, Halldóra
Ólafsdóttir og fremst er Auður Oddgeirsdóttir. Mynd / HKr.