Bændablaðið - 23.03.2017, Side 38

38 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. mars 2017
Indverska stórfyrirtækið
Mahindra & Mahindra
varð stærsti dráttar-
vélaframleiðandi heims
árið 2010 með flestar seld-
ar vélar. Höfuðstöðvarnar
eru í Mumbai en fyrirtækið
er með starfsemi í yfir 100
löndum og með yfir 200 þús-
und starfsmenn.
Fyrirtækið varð til sem
stálframleiðslufyrirtæki árið
1945 og hét upphaflega Mahindra
& Mohammed. Stofnendurnir
voru Malik Ghulam Mohammed
og bræðurnir K.C. Mahindra
og J.C. Mahindra. Þegar Malik
Ghulam Mohammed flutti til
Pakistan 1948 og gerðist þar
fyrsti fjármálaráðherra landsins
var nafni fyrirtækisins breytt í
Mahindra & Mahindra. Það hóf
síðan bifreiðaframleiðslu árið
1947 þar sem settir voru saman
hinir frægu Willys-jeppar.
Fyrsta dráttarvélin var
Mahindra B-275
Fyrirtækið tók líka stefnuna á
dráttarvélaframleiðslu. Sú ætlun
bar verulegan árangur þegar
opnuð var sameiginleg verk-
smiðja M&M og International
Harvester (IH) til að framleiða
dráttarvélar undir nafni Mahindra
á Indlandi árið 1962. Fyrsta vélin
var Mahindra B-275. Var það arf-
taki hinnar geysivinsælu IH B-414
dráttarvélar.
Nú er Mahindra í nánu sam-
starfi við japanska iðnaðarrisann
Mitsubishi. Framleiddar eru vélar
í öllum stærðarflokkum og allt frá
einföldustu vélum til háþróaðra
tæknivæddra tækja. Er Mahindra
í fyrsta sæti á heimsvísu með um
2,1 milljón seldra dráttarvéla á ári.
Er fyrirtækið nú orðið að regn-
hlíf yfir fjölþætt framleiðslufyr-
irtæki á ólíkum sviðum, m.a. í
upplýsingatækni, fjármálastarf-
semi sem og mótorhjóla-, drátt-
arvéla-, bifreiða-, báta-, flug-
vélaframleiðslu og jafnvel geim-
ferðatækni í samstarfi við Airbus.
Einnig er fyrirtækið í framleiðslu
á hergögnum. Stefnt er að því að
Mahindra & Mahindra verði í
hópi aðdáunarverðustu fyrirtækja
í heimi árið 2021.
Með sjö verksmiðjur
Samsetningarverksmiðjur Mah-
indra dráttarvéla eru sjö tals-
ins og staðsettar á Indlandi, í
Bandaríkjunum, Ástralíu og í
Kína. Meðal hlutdeildar- og
dótturfélaga er Mitsubishi
Agricultural Macinery í Japan og
bílaframleiðandinn Ssang Young í
Suður-Kóreu sem Bílabúð Benna
er með umboð fyrir á Íslandi.
Mahindra selur bifreiðar og
dráttarvélar í yfir 90 löndum.
Árið 1994 hóf Mahindra innreið
sína á Bandaríkjamarkað og óx
mjög hratt. Árið 2003 var sett
upp samsetningarverksmiðja í
Calhoun í Georgíu. Í Ameríku
eru Mahindra dráttarvélar
með söluskrifstofur í Brasilíu,
Ekvador, Chile, Níkaragva,
Paragvæ, Perú, Kólumbíu,
Kanada og í Bandaríkjunum.
Ekkert Evrópuland er þó enn á
lista Mahindra dráttarvélanna.
Eru dráttarvélar fyrirtækis-
ins síðan með öfluga fótfestu
í Ástralíu, Bangladesh, Butan,
Kína, Indónesíu, Japan, Nepal,
Nýja-Sjálandi, Filippseyjum,
og á Sri Lanka. Í Mið-Asíu og
Afríku eru dráttarvélar fyrir-
tækisins seldar í Alsír, Angóla,
Botswana, Kongó og í Lýðveldinu
Kongó, í Egyptalandi, Eþíópíu,
Gambíu, Gana, Gíneu, Íran,
Írak, Fílabeinsströndinni, Kenýa,
Madagaskar, Malaví, Mali,
Marokkó, Mósambík, Namibíu,
Nígeríu, Rúanda, Senegal, Suður-
Afríku, Súdan, Tansaníu, Úganda
og Zambíu. /HKr.
Mahindra – indverski
dráttarvélarisinn SAM gagnrýna útlistun ráðuneytis á endurskoðun á stöðu mjólkuriðnaðarins:
Gera eigi mun ríkari kröfur
á Íslandi en í útlöndum
– þrátt fyrir að ráðuneytið vísi til reglna sem gilda í Noregi og Hollandi
Samtök afurðastöðva í mjólkur-
iðnaði (SAM) gera margvíslegar
athugasemdir við frumvarp um
endurskoðun á samkeppnisstöðu
mjólkuriðnaðarins og frétt um
málið sem birt var á fréttavef
atvinnuvega- og nýsköpun-
arráðuneytisins 6. mars 2017.
Forsvarsmenn SAM benda á
að í frétt ráðuneytisins séu ýmsar
undarlegar fullyrðingar sem hafi
ekkert með frumvarpið að gera.
Þar sé t.d. fullyrt að verði frum-
varpið að lögum muni allir aðilar
í mjólkuriðnaði geta keypt mjólk
með sama kostnaði og markaðs-
ráðandi afurðastöð. Af þessu tilefni
segir SAM rétt að taka fram að nú
þegar kaupa allir aðilar í mjólkur-
iðnaði mjólk á sama verði og
markaðsráðandi afurðastöð. Verði
frumvarpið að lögum mun það því
engu breyta um þennan þátt.
Einnig bendir SAM á að í frétt
ráðuneytisins sé eftirfarandi full-
yrðing:
„Markaðsráðandi afurðastöð
mjólkur verður skylt að selja óháð-
um afurðastöðvum og vinnsluað-
ilum hrámjólk sem nemur allt að
20% af þeirri hrámjólk sem hún
tekur við.“
Vegna þessa telur SAM rétt að
taka fram að nú þegar sé öllum
afurðastöðvum skylt að selja öðrum
vinnsluaðilum mjólk og mjólkur-
afurðir á verði sem verðlagsnefnd
búvöru ákvarðar samkvæmt 13.
grein, 3. mgr. búvörulaga. Verði
frumvarpið að lögum muni það
engu breyta um skyldu mark-
aðsráðandi afurðastöðvar til sölu
mjólkur sem hráefnis til frekari
vinnslu.
Þá segir í frétt ráðuneytisins að
„Framleiðsluhluti markaðsráðandi
afurðastöðvar skal vera fjárhags-
lega og stjórnunarlega aðskilinn
frá annarri starfsemi afurðastöðvar-
innar.“ Í athugasemd SAM segir að
nú þegar sé starfsemi aðildarfélaga
SAM skipt í fjárhagslega og stjórn-
unarlega aðskildar afurðastöðvar.
Verði frumvarpið að lögum muni
það engu breyta um þennan þátt.
Í niðurlagi fréttar ráðuneytisins
segir enn fremur um vinnslu frum-
varpsins:
„Einnig var tekið mið að því
hvernig skipulagi fyrir mjólkur-
iðnaðinn er háttað í Noregi og
Hollandi.“ Forsvarsmenn SAM
segja aftur á móti að það skipulag
sem frumvarpið leggur til fyrir
íslenskan mjólkuriðnað sé mjög
ólíkt því sem gildir í Noregi og
Hollandi.
„Því er erfitt að sjá merki þess
að tekið hafi verið mið af skipulagi
í Noregi og Hollandi við vinnslu
frumvarpsins.“
Stærsta mjólkursamlag Noregs
nýtur undanþágu
Bendir SAM á að í Noregi séu
sértækar reglur um stjórnun mark-
aða með mjólk og mjólkurafurðir.
„Forskrifter om markedsregulering
til å fremme omsetning av jord-
bruksvarer.“
Í reglunum er stærsta mjólkur-
samlag Noregs; TINE, skilgreint
sem „markaðsstjórnandi“. Því er
TINE skylt að selja að lágmarki
1% af móttekinni mjólk til hvers
vinnsluaðila sem taka þátt í verðút-
jöfnun fyrir mjólk.
Sem markaðsstjórnandi leggjast
skyldur á TINE en einnig öðlast fyr-
irtækið sérstök réttindi. Til dæmis
getur TINE fengið greitt fyrir sölu-
hvetjandi aðgerðir, og greidda styrki
til að selja undanrennuduft á lægra
verði og fyrir geymslu á osti, smjöri
og þurrmjólk til að jafna framboð
afurðanna. Skyldu TINE til að taka
á móti allri mjólk fylgja því opin-
berar reglur um réttindi sem TINE
nýtur fyrir þá kvöð, bæði heimildir
til markaðsaðgerða og beinn opin-
ber stuðningur vegna kostnaðar
sem fellur á TINE vegna móttöku-
skyldunnar.
Verið að leggja til harðari reglur
en í Noregi
Vísar SAM til þess að í Noregi
séu því bæði verðtilfærslur á milli
mjólkurafurða og sérstakar reglur
um markaðssetningu á mjólkur-
vörum til að auka söluna. Þær regl-
ur eru undanþágur frá almennum
samkeppnislögum.
Í frumvarpinu er lagt til að leggja
af heimild til verðtilfærslu á Íslandi
og fella úr gildi mun takmarkaðri
undanþágu frá samkeppnislögum,
en þær víðtæku undanþágur frá
samkeppnislögum sem í gildi eru í
Noregi. Frumvarpið leggur því til að
skipulag mjólkuriðnaðarins á Íslandi
verði með öllu ólíkt því skipulagi
sem í gildi er í Noregi. – Það er
að ekki sé tekið mið af skipulagi
í Noregi.
Ekki með jafn ríkar kaupskyldur
á mjólk í ESB-ríkjum
Í Hollandi gilda reglur Evrópu-
sambandsins um mjólkuriðnað. Í
Evrópusambandinu eru í gildi sér-
tækar reglur um skipulag markaða
fyrir landbúnaðarafurðir sem nefnt
er; „Common Organisation of the
Markets in agricultural products“.
Reglugerðin er 180 blaðsíðna upp-
talning á sértækum reglum um
skipulag og markaðssetningu á
landbúnaðarafurðum og nær sam-
felld upptalning á undanþágum frá
almennum samkeppnislögum sem
annars gilda í Evrópusambandinu.
Segir SAM að í reglugerðinni
sé bændum til dæmis heimilað
að hafa samráð við samninga um
mjólkurverð við afurðastöðvar og er
Evrópusambandinu veitt heimild til
að grípa til aðgerða vegna ójafnvægis
á markaði með landbúnaðarafurðir.
Skipulag Evrópusambandsins tryggir
afurðastöðvum einnig lágmarksverð
fyrir smjör og undanrennuduft, ásamt
því að greiða afurðastöðvum fyrir
geymslu á smjöri og dufti ef fram-
boð á markaði þykir of mikið. Samt
er afurðastöðvum ekki gert skylt að
kaupa alla mjólk af bændum, eins
og lagt er til í íslenska frumvarpinu.
Mun vægari skyldur á
afurðastöðvar í Hollandi
Við sameiningu tveggja fyrirtækja
í Hollandi árið 2008, Friesland og
Campina, settu samkeppnisyfirvöld í
Hollandi þá skyldu á sameinað félag
að selja að lágmarki 1,2 milljarða
lítra af mjólk til samkeppnisaðila,
eða um 12% af mjólk sem fyrirtæk-
ið vinnur. Í íslenska frumvarpinu er
lagt til að söluskylda markaðsráð-
andi aðila verði 20%, eða mun hærra
hlutfall en krafist er í Hollandi og
Noregi.
Í Hollandi eru engar skyldur á
afurðastöðvum um að kaupa alla
mjólk af framleiðendum og þar eru
í gildi sértækar reglur um mark-
aðssetningu og skipulag í mjólkur-
iðnaði.
Í íslenska frumvarpinu er lagt til
að á Íslandi verði móttökuskylda á
allri mjólk lögð á eitt fyrirtæki sem
einnig þurfi að sæta opinberri verð-
lagningu, en almennar samkeppnis-
reglur gildi í mjólkuriðnaði þar fyrir
utan. Bendir SAM á að þó fullyrt sé
af ráðuneytinu að tekið sé mið af
regluverki í Noregi og í Hollandi,
þá sé samt ekki lagt til að skipulag á
Íslandi taki mið af því skipulagi sem
raunverulega er við lýði í Hollandi.
„Ef sækja á fordæmi frá Noregi og
Hollandi til að skipuleggja íslensk-
an mjólkuriðnað væri eðlilegast að
byrja á því að setja ítarlegar sérreglur
um markaðssetningu mjólkurafurða
(Noregur og Holland), ásamt því að
auka við verðtilfærslur í mjólkur-
iðnaði á Íslandi og skylda alla aðila
markaðarins til þátttöku í verðtil-
færslunum (Noregur) og að lokum
að lækka kröfu um afhendingu á
hráefni frá markaðsráðandi aðila úr
20% í að hámarki 12% (Hollandi).
Til að klára skipulag sem getur virk-
að þarf einnig, samkvæmt reynslu
frá þessum tveimur löndum, að setja
reglur um viðbrögð við offram-
boði á mjólkurafurðum,“ segir í
athugasemdum SAM. /HKr.