Bændablaðið - 11.01.2018, Qupperneq 34

34 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. janúar 2018
V a g n h e s t a -
framleiðandinn
Holt hóf framleiðslu
á dráttarvélum á
beltum árið 1882.
Beltavélar Holt
voru eitt helsta vopn
bandamanna í fyrri
heimsstyrjöldinni.
Árið 1925 var nafni
fyrirtækisins breytt
í Caterpillar og í
dag er það eitt af tvö
hundruð stærstu
fyrirtækjum í
heimi.
Árið 1883 stofnaði Benjamín
Holt Stockton Wheel Service
í Kaliforníu sem sérhæfði sig
í smíði vagnhjóla. Orðstír
fyrirtækisins óx hratt þar sem
vagnhjólin þóttu einstaklega
vönduð og endingargóð. Fyrsta
árið voru framleidd sex þúsund
vagnhjól og mest af hjóli sem var
þrír metrar að þvermáli og notað
undir hestvagna við skógarhögg
á rauðaviði.
Níu árum seinna var nafni
fyrirtækisins breytt í Holt
Manufacturing Company og hóf
fyrir þá framleiðslu á dráttarvélum
á járnbeltum.
Fyrirtækið er það fyrsta sem hóf
framleiðslu á beltadráttarvélum
og átti Benjamín Holt einkaleyfi
á framleiðslu þeirra um tíma. Í
upphafi tuttugustu aldarinnar var
fyrirtækið leiðandi í framleiðslu
á kornþreskivélum.
Holt Caterpillar Company
Velgengni Holt jókst jafnt og þétt
og árið 1909 keypti það aflóga
landbúnaðartækjaframleiðanda,
Colean Manufactur ing
Company, og breytti jafnframt
nafni móðurfyrirtækisins í Holt
Caterpillar Company.
Holt fékk einkaleyfi
á nafninu Caterpillar
1910.
Fyrirtækið sérhæfði
sig í framleiðslu
landbúnaðartækja árið
1916 sem seld voru
víða um heim. Eftir að
fyrri heimsstyrjöldin
braust út hóf það
framleiðslu farartækja
til hernaðar. Holt
Caterpillar beltavélar
voru mikið notaðar til að flytja
hergögn bandamanna í stríðinu og
er sagt að Holt 75 Gun Tractor hafi
átt stóran þátt í sigri bandamanna
í stríðinu.
Verkfræðingar Holt áttu
einnig stóran þátt í hönnun
skriðdrekanna sem notaðir voru í
fyrri heimsstyrjöldinni og skipti
engu hvort þeir væru franskir,
enskir eða þýskir.
Holt 75 Gun Tractor
Holt 75 beltatraktorinn var í
framleiðslu í tíu ár, frá 1914
til 1924, og rúmlega 4.100
slíkir framleiddir. Traktorinn
var knúinn áfram af tveimur
stórum járnbeltum að aftan en
með stálhjól að framan og þung
í snúningum. Vélin var fjögurra
strokka og bensínknúin. Tveir
gírar áfram og einn aftur á bak,
75 hestöfl við 550 snúninga
og gríðarlegur bensínhákur og
hávaðaseggur.
Umframframleiðsla
Við lok heims-
styrjaldarinnar fyrri
sat Holt Caterpillar
uppi með talsverða
umframframleiðslu
af beltadráttarvélum
sem voru óhentugar
t i l landbúnaðar.
Markaðsdeild þessi
lagði því áherslu á að
selja dráttarvélarnar
til stórra verktaka sem
unnu við vega- og stíflugerð.
Vandi fyrirtækisins jókst enn
meira í kreppunni 1920 til 1921
en með aðhaldi og alls kyns
brellum tókst fyrirtækinu að
komast út úr vandanum.
Árið 1925 var Holt-nafnið
fellt úr nafni fyrirtækisins og
eftir stóð Caterpillar Tractor
Company.
Áhersla á stórar vinnuvélar
Caterpillar hætti framleiðslu
landbúnaðartækja og lagði
áherslu á framleiðslu stórra og
kraftmikilla vinnuvéla.
Árið 2010 var Caterpillar
Inc eitt af tvö hundruð stærstu
fyrirtæki í heimi og markaðsmetið
á rúmlega 45 milljarða
bandaríkjadali, eða tæpa 4.750
milljarða íslenskra króna. /VH
Holt varð Caterpillar
Fyrirtækið Monsanto, sem
framleiðir meðal annars
bæði erfðabreytta sáðvöru og
illgresiseyðinn Roundup, hefur
nú fengið stuðning frá ellefu
ríkjum Bandaríkjanna í tilraun
fyrirtækisins til að stöðva
Kaliforníu í því að krefjast
krabbameinsviðvarana á vörum
sem innihalda glýfosat.
Í umfjöllun vefmiðilsins Reuters
um málið kemur fram að með
stuðningnum fái fyrirtækið grunn
fyrir lagalegri baráttu gegn kröfum
Kaliforníuríkis.
Meðal ríkjanna sem veita
stuðninginn eru Iowa, Indiana
og Missouri, sem er heimaríki
Monsanto. Í öllum þessum ríkjum
er umfangsmikill landbúnaður
stundaður og jarðrækt. Rök þeirra
fyrir stuðningnum er að slíkar
viðvaranir séu villandi vegna þess
að engin skýr tengsl eru á milli
glýfosats og krabbameinsmyndunar.
Söluaðilar í miðvesturríkjum
Bandaríkjanna myndu þurfa að
merkja vörur með glýfosati í með
viðvörunum ef kröfur Kaliforníu
næðu fram að ganga – eða hætta sölu
þeirra – enda munu slíkar vörur rata
í verslanir í Kaliforníu.
Þurfa að bera viðvaranir frá júlí
2018
Kaliforníuríki bætti glýfosati, virka
innihaldsefninu í Roundup, á lista
yfir krabbameinsvaldandi efni í
júlí 2017 og því þurfa vörur sem
innihalda efnið að bera viðvaranir frá
júlí 2018. Ríkið greip til aðgerða eftir
að Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
um krabbameinsrannsóknir lýsti
því yfir árið 2015 að glýfosat væri
„líklega krabbameinsvaldandi“.
Í umfjöllun Reauters kemur
fram að bændur hafi í meira en 40
ár notað glýfosat til að drepa illgresi,
síðast í sojabaunarækt með yrki sem
Monsanto hannaði til að standast
i l lgres iseyðinn.
Roundup er einnig
úðað á húsalóðir og
á golfvelli.
Byggt á 30 ára
reglu sem aldrei
hefur verið hnekkt
Ríkin 11 styðja
stefnu Monsanto
og landssamtaka
hveitiræktenda í
Bandaríkjunum fyrir
alríkisdómstólum,
sem var lögð fram
í nóvember til að
stöðva Kaliforníuríki
í því að krefjast
glýfosatviðvarana.
Skrifstofa um
h e i l s u f a r s l e g a
umhverfisáhættu í
Kaliforníu hefur lýst
því yfir að það standi
við ákvörðunina um
að setja glýfosat á lista yfir vörur
sem vitað er að valdi krabbameini,
samkvæmt reglu sem þekkt er
sem Tillaga 65 (Proposition 65).
Reglan er 30 ára gömul og hefur
vefmiðillinn eftir David Roe,
aðalhöfundi hennar, að fyrir hvert
einasta ár hennar hafi verið reynt að
drepa hana á grundvelli þess að hún
sé frávik frá reglum annarra ríkja.
„Það hefur alltaf mistekist,“ er haft
eftir David Roe. /smh
Sú ótrúlega þróun og veruleiki
á sér stað í Bandaríkjunum
að það sem nefnt hefur verið
matareyðimerkur verða sífellt
algengari.
Það þýðir að fólk á ákveðnum
svæðum hefur ekki aðgang að
matvörubúðum á sínu svæði til að
nálgast venjuleg og næringarrík
matvæli heldur eru eingöngu
skyndibitastaðir og ruslfæði í boði
í nánasta umhverfi íbúa. Þessi
staðreynd á við um í kringum 11
milljónir Bandaríkjamanna í dag
sem er sláandi há tala.
Því er hægt að ímynda sér þá
sviðsmynd að íbúar þessara svæða
hafa aldrei möguleika á að versla í
venjulegum matvöruverslunum á
sínu svæði, það getur ekki verslað
sér ferska ávexti og grænmeti
eða önnur matvæli til að elda sér
heima næringarríkan og hollan mat.
Skilgreining á matareyðimörkum
er að engin matvöruverslun eða
almennilegar almenningssamgöngur
eru í um 1,6 kílómetra fjarlægð.
Fæstar fjölskyldur sem búa á þessum
svæðum eiga bifreið og þurfa því að
reiða sig á almenningssamgöngur
varðandi vinnu og ganga í verslanir
sem næstar þeim eru til að kaupa í
matinn, sem er á þessum svæðum
eingöngu skyndibitastaðir eða litlar
verslanir sem selja ruslfæði.
Skattaívilnanir og ruslfæði
Forsvarsmenn stórra matvöru-
verslana kanna lýðfræðilega
þætti svæða áður en þeir ákveða
hvar þeir opna nýjar verslanir.
Því miður hefur þróunin orðið
þannig að svæði þar sem fátækt
ríkir í Bandaríkjunum falla ekki
innan viðmiða verslanakeðjanna
til að opna þar verslanir með
almennilegum matvælum. Íbúar
þessara svæða hafa því eingöngu
aðgang að litlum hverfisverslunum
sem sérhæfa sig í að selja áfengi og
ruslfæði.
Í dag eru hundruð svæða sem
flokka má sem matareyðimerkur í
Bandaríkjunum og eru margir á því
að stjórnvöld í samráði við eigendur
matvöruverslana verði að taka á
vandanum áður en hann verður
enn stærri. Fyrsta skrefið hefur
verið stigið af stjórnvöldum með
því að bjóða skattaívilnanir fyrir
fyrirtæki sem eru tilbúin að koma
inn og opna matvöruverslanir á
þessum svæðum með holl matvæli.
Það hefur, enn sem komið er, ekki
borið tilætlaðan árangur en von
stjórnvalda er að það breytist hægt
og sígandi. Á sama tíma eru aðrir
sem kalla eftir meiri umræðu um
matareyðimerkur og benda á að
stór hluti Bandaríkjamanna viti ekki
einu sinni hvað hugtakið þýði þó
að milljónir samlanda þeirra þjáist
án næringarríkra matvæla. /ehg-
feedingchildreneverywhere.com
Matareyðimerkur verða algengari
í Bandaríkjunum
Monsanto fær stuðning 11 ríkja
– gegn kröfum Kaliforníu um að vörur með glýfosati í séu sérstaklega merktar
UTAN ÚR HEIMI