Bændablaðið - 06.09.2018, Qupperneq 44

Bændablaðið - 06.09.2018, Qupperneq 44
Bændablaðið | Fimmtudagur 6. september 201844 ...frá heilbrigði til hollustu Smölun og haustleitir: Velferð í göngum og réttum Smalamennskur og fjárleitir eru vandasamt verk þar sem gæta þarf öryggis en alltaf ætti að hafa velferð fjárins og hrossanna að leiðarljósi. Lengstu fjárleitir eru um 6-7 daga smalamennskur á afréttum Árnesinga. Þeir Flóamenn sem fara í lengstar fjallferðir eru 11 daga í ferðinni á hestbaki. Kind úr Flóanum sem finnst inni í Tjarnarveri getur átt fyrir sér 100 km göngu á sex dögum þangað til hún kemur í Reykjaréttir. Sem betur fer eru ekki margar kindur sem koma fram í smalamennskum svona langt frá byggð, en það er mikil ábyrgð sem hvílir á þeim sem ætla að koma þessum kindum til byggða. Að féð hlaupi sig ekki uppgefið Mikilvægt er að standa þannig að smalamennskum að féð hlaupi sig ekki uppgefið. Þessu ber einkum að vara við þar sem notuð eru vélknúin hjól sem aldrei þreytast og eru mun hraðskreiðari en bæði hestar og kindur. Þegar fé er náttað í gerði er mikilvægt að það hafi aðgang að vatni. Í rekstri verður að fara hægt og hafa farartæki við höndina til þess að taka þreyttar eða haltar kindur tímanlega á vagn. Sérstaklega reynir mikið á féð ef heitt er í veðri, þá er mikilvægt að æja vel og lengi þegar dagurinn er heitastur. Því miður hafa slys orðið þegar verið er að reka fé yfir vatnsföll sem jafnvel eru ekki nema lækir alla jafna. Þess vegna er mikilvægt að velja rekstrarleiðir þar sem hægt er að nota brýr og forðast vöð þar sem þrengir að fénu. Hætta á sjúkdómasmiti Á afrétti er ekki mikil hætta á sjúkdómasmiti, en sú hætta eykst eftir því sem féð þéttist í rekstri. Jafnframt verður féð næmara fyrir smiti þegar það þreytist og er undir álagi. Þess vegna er margra daga rekstur fjár frá mörgum bæjum saman, vísasta leiðin til að breiða út sjúkdóma á borð við riðuveiki, kregðu, tannlos og kýlapest. Matvælastofnun minnir á mikilvægi þess að hausar séu teknir af fullorðnum kindum sem drepast á fjalli og haft sé samráð við héraðsdýralækni um sýnatöku úr þeim ásamt nákvæmum upplýsingum um urðunarstað t.d. með GPS tæki, hafi ekki verið hægt að koma hræinu til byggða. Ef aflífa þarf kind þá skal tryggja að það sé gert skv. 13. gr. reglugerðar nr. 1066/2014 um velferð sauðfjár og geitfjár, aflífun utan sláturhúss. Réttir Það er með ýmsu móti hvernig staðið er að sundurdrætti fjár eftir að það kemur úr sumarhögum. Víða er fé réttað í fjármörgum réttum þó að nú sé fjárfjöldinn ekki svipur hjá sjón hjá því sem var hér áður fyrr. Í þessum réttum má ekki á milli sjá hvort er fleira fólk eða kindur. Óhjákvæmilega vill stundum verða heilmikill atgangur þegar verið er að reka kindurnar inn í almenninginn og handsama kindurnar. Þá er mikilvægt að við fullorðna fólkið séum þeim yngri til fyrirmyndar, förum vel að fénu og gera börnunum grein fyrir því að kindurnar eru ekki reiðskjótar. Við drátt skal forðast að taka utarlega í horn þar sem það eykur líkur á að þau brotni, og varast að hanga eða toga kröftuglega í ullina, því slíkt veldur blæðingum undir húð. Aldrei skyldi snúa upp á né draga í eyru hrossa þegar þau eru handsömuð. Varast að kindur troðist undir Það er einnig mikilvægt að fólkið sem er í almenningnum víki fyrir fénu í innrekstri og forðist að þrengja svo mikið að því að kindur troðist undir. Hundar eiga ekkert erindi í almenninginn og er varað sérstaklega við að farið sé með hunda hverrar tegundar eða stærðar sem er sem ekki eru vanir sauðfé inn í kindahóp. Góðir fjárhundar eru gulls ígildi, en það er á ábyrgð eiganda hundsins að hann bíti ekki kindur, og gelti né reki þær til af tilefnislausu. Smitvarnir Á öðrum stöðum eru ekki réttir, heldur er fé af takmörkuðu svæði dregið í sundur heima á bæjum. Þar sem þannig háttar eru talsverð brögð að því að fé sé dregið í sundur inni í fjárhúsum. Það er afleit aðferð. Það er misjafn sauður í mörgu fé og hvar sem er á landinu geta verið kindur í fjársafni sem eru óvelkomnar af því að þær eru langt að komnar og geta borið með sér sjúkdóma sem ekki eru á þeim bæ sem dregið er sundur á eða á því svæði. Slíkar kindur geta hæglega smitað húsin þannig að erfitt og jafnvel ómögulegt getur orðið að losna við smitið. Drykkjarílátin eru greið smitleið. Sýkingar eins og garnaveiki og pestarsýklar geta lifað lengi í húsunum. Þar sem sá siður hefur verið tekinn upp að draga í sundur inni í fjárhúsum eru bændur hvattir til að gera þá kröfu til samsveitunga sinna að gerð verði aðstaða úti við með grindum til að drag fé í sundur. Þá hjálpar náttúran við að draga úr smitinu á milli rétta því sólskin og víxl frosts og þíðu hjálpar til við að fækka sýklum. Á þeim svæðum þar sem skylda er að bólusetja gegn garnaveiki er það góð regla að velja ásetningslömb snemma hausts, bólusetja sem allra fyrst og merkja þau jafnharðan, taka þau frá fullorðna fénu, setja þau á tún sem jórturdýrum hefur ekki verið beitt á að vorinu, taka þau svo í hreinar stíur án snertingar við óhreinindi frá fullorðnu fé og tryggja þrifalega umgengni um hey og vatn. Bólusetningum skal vera lokið fyrir 31. desember. Sigrún Bjarnadóttir, dýralæknir nautgripa- og sauðfjársjúkdóma hjá Matvælastofnun Sala á kindakjöti nokkuð góð það sem af er ári Almennt má segja að sala á kindakjöti hafi verið nokkuð góð það sem af er þessu ári. Um mánaðamótin júlí/ágúst var heildarsala frá upphafi sláturtíðar 2017 um 5.600 tonn af lambakjöti sem er sama magn og var selt á sama tímabili árið áður. Ekki eru komnar sölutölur fyrir ágústmánuð. Mikill útflutningur og birgðir í lágmarki Mikið magn af kindakjöti var flutt út í sláturtíðinni síðastliðið haust. Um mánaðamótin júlí/ágúst var búið að flytja út 3.691 tonn frá upphafi síðustu sláturtíðar. Sem er um 970 tonnum meira en á sama tíma árið áður. Um mánaðamótin júlí/ágúst voru birgðir af lambakjöti um 1.138 tonn en voru á sama tíma árið áður um 1.816 tonn. Gera má ráð fyrir að innanlandssala í ágúst verði um 500 tonn og því verða birgðir við upphaf sláturtíðar um 600 tonn. Það er 500 tonnum minna en á sama tíma árið áður. Sé litið til 5 ára meðaltals hafa birgðir af lambakjöti við upphaf sláturtíðar verið um 1.000 tonn. Verðþróun Vísitala neysluverðs mælir þróun verðlags hér á landi. Vísitala neysluverðs er byggð á fjölmörgum undir vísitölum, ein þeirra er vísitala lambakjöts, sem mælir þróun á smásöluverði lambakjöts. Þróun vísitölu lambakjöts, það sem af er þessu ári, bendir til þess að verð til neytenda hafi staðið í stað frá síðasta hausti. Yfir 5 ára tímabil hefur vísitala lambakjöts hins vegar lækkað um 10% á meðan vísitala neysluverðs hefur hækkað um 9%. Á sama tíma hefur afurðaverð til bænda lækkað um 35%. Sep Okt Nóv Des Jan Feb Mar Apr Maí Jún Júl Ágú 2017 2018 Útflutt 388 1.059 798 463 257 112 81 229 146 51 107 Kindakjöt 71 191 63 25 50 32 34 25 37 26 33 Lambakjöt 708 903 457 389 416 548 443 561 433 410 394 0 400 800 1.200 1.600 2.000 To nn Sala á kindakjöti 2017-2018 Lambakjöt Kindakjöt Útflutt Sep Okt Nóv Des Jan Feb Mar Apr Maí Jún Júl Ágú 2015-2016 261 950 1482 1725 1960 2163 2422 2588 2665 2806 2856 2953 2016-2017 237 663 1460 1568 1747 1870 2068 2195 2496 2634 2715 2981 2017-2018 388 1447 2245 2708 2965 3077 3158 3387 3533 3584 3691 0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 4.000 U pp sa fn að ur ú tfl ut ni ng ur , t on n Útflutningur á kindakjöti 109 65 90 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 2014 2015 2016 2017 2018 Vísitala neysluverðs Afurðaverð Lambakjöt (vísitala) Unnsteinn Snorri Snorrason framkvæmdastjóri Landssamtaka sauðfjárbænda unnsteinn@bondi.is

x

Bændablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.