Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.10.2007, Page 31

ÖBÍáfram I 31
„Við eigum aðgengismálin sameiginleg með mörgum vanfærum konum og öldruðum og þurfum að þvíleyti
ekkert að aðgreina okkur frá þeim. “
Sao Paolo er ekki aðeins ein af þéttbýlustu
borgum heims heldur einnig ein sú allra fjölmenn-
asta ásamt Mexíkóborg. Þegar spurt er hve marg-
ir búa í borginni fær maður aldrei sama svar. Einn
embættismaður segir 20 milljónir, annar átján, ein-
hverjir 14 en þeir sem segja að 12 milljónir búa í
borginni hafa gefið sig óskhyggjunni á vald. Borgin
er brjálæðisleg. Umferðin er magnþrungin og óþol-
andi, umferðateppur eru daglegt brauð út um alla
borg og aksturslagið vitfyrrt á köflum. Hávaða-
mengunin er ærandi; allskyns flautur eru þeyttar
í tíma og ótíma, þyrlur með nýríka viðskiptamenn
sveima yfir breiður af háhýsum, hundar gelta á bak
við rimlagirðingar og stærsti flugvöllur Suður-Am-
eríku er í miðbænum með lendingar og flugtök á
mínútu fresti. Borgin er frumskógur alls þess versta
sem stórborg bíður upp á en líka þess besta.
Menningarlíf blómstrar hér, bestu veitingastaðir
heims af öllu tagi eru í Sao Paolo, skemmtanalíf
og ýmiskonar þjónustustarfsemi er á háu plani og
svo mætti lengi telja. Þetta er líka veðurparadís þá
daga sem mengunin er ekki kæfandi.
Með fötluninni hefur Mara kynnst mörgum
skuggahliðum borgarinnar. Hún lýsir því hvernig
hundruð þúsunda manna séu rúmföst vegna þess
að þau fái enga félagslega aðstoð og jafnvel engin
hjálpartæki af því fólkið getur ekki greitt sjálft fyr-
ir þau. Hún segir að brasilísk lög geri fyrirtækjum
skylt að ráða einn fatlaðan starfsmann af tuttugu
í starfsliðið. Vandinn sé hins vegar sá að oft sæki
fatlaðir ekki um störfin. Um sé að ræða láglauna-
störf og fólk sjái sér ekki hag í því að sækja um
í Ijósi hins mikla ferðatíma og kostnaðar sem oft
iiggur í ferðum til og frá vinnu. Ég útskýri þær hug-
myndir sem verið er að vinna með á vettvangi ör-
orkumatsnefndar forsætisráðherra á íslandi og
hvernig til stendur að skilja á milli réttsins til þjón-
ustu og hjálpartækja annars vegar og framfærsl-
unnar hins vegar.
„Við erum mjög langt frá því að vera þar sem
þið eruð,“ segir Mara hugsi og andvarpar. „í Bras-
ilíu þurfa fatlaðir að greiða að stórum hluta sjálfir
fyrir öll sín hjálpartæki sem og þjónustu. Staðan er
einfaldlega sú að möguleikar fatlaðra í landinu eru
mjög undir fjárhagslegri stöðu þeirra og aðstand-
enda þeirra komnir."
Við umferðaræðar má sjá hreyfihamlað fólk
betla eða freista þess að selja einhvern smávarn-
ing. Mér er bent á einstaklinga sem hafa verið við
sömu umferðarslaufurnar árum saman og í raun
eignað sér staðina. Mara segir mér frá fötluðu fólki
sem hafi fengið vinnu á alþjóðaflugvellinum en til
þess að komast þangað þurfi að fara yfir óbrúaða
á og síðan með mörgum strætisvögnum þannig
að þegar upp er staðið taki ferðin í vinnuna allt að
fjórar klukkustundir. Þegar búið sé svo að draga
frá kostnaðinn við strætisvagnaferðir standi eftir
lægri upphæð en strípaðar bætur frá Sao Paolo
borg. Það er því víðar en á íslandi að fatlaðir hafa
verið settir í þá stöðu að það borgi sig jafnvel ekki
að vinna.
Lágmarkslaun í Brasilíu samsvara um 10.000
Nokkrar staðreyndir
um Brasilíu
• Fimmta stærsta ríki heims
• Lang stærsta land S-Ameríku, litlu minna en
Bandaríkin
• 8,511,965 ferkílómetrar að flatarmáli
• 7,491 kílómetra strandlengja
• fbúafjöldi 180 milljónir
• Lífslíkur fólks 72 ár
• 84% landsmanna eru læs
• Höfuðborg er Brasilía
krónum á mánuði. Stór hluti landsmanna þiggur
slíkar tekjur mánaðarlega, t.d. þjónustufólk sem
er mjög stór stétt í þessum heimshluta. Milli- og
hástéttir nýta sér óspart hið ódýra vinnuafl og í fjöl-
býlishúsum er regla að gert sé ráð fyrir aðstöðu
fyrir þjónustufólk og sérstakar lyftur og útidyr ætl-
aðar því. Fatlaðir, sem hafa þjónustufólk, eru yfír-
leitt sæmilega vel settir.
Mara segir að megináherslan í hennar starfi
fyrir borgina hafi verið aðgengismálin. Þess sér
víða stað. í stórglæsilega endurhönnuðu nýlista-
safni eru fyrirtaks merkingar fyrir blinda og aðgengi
þeirra að höggmyndum og skúlptúrum mjög gott.
300 strætisvagnar hafa verið útbúnir fyrir hreyfi-
hamlaða og má sjá merkingar á vögnunum sem
sýna aðgengi fyrir eldri borgara og vanfærar konur
auk hreyfihamlaðra. „Aðalatriðið er ekki hvernig þú
skilgreinir fötlunina," segir hún, „heldur það hvort
um hreyfihömlun einstaklings eða annars konar
færniskerðingu er að ræða. Við eigum aðgeng-
ismálin sameiginleg með mörgum vanfærum kon-
um og öldruðum og þurfum að því leyti ekkert að
aðgreina okkur frá þeim.“
Hátt í 70 kílómetrar af gangstéttum hafa verið
gerðir aðgengilegir og Mara er þessa dagana að
fá borgina til að yfirtaka gangstéttir í íbúðahverfum
sem hafa fram til þessa verið á ábyrgð húseigend-
anna sjálfra. Mara bendir á að það sé eitt að gera
almenningsvagna og stofnanir aðgengilegar en
það gagnist lítið nema það takist að breyta viðhorfi
fólks. „Nú, eftir að allir þessir strætisvagnar urðu
aðgengilegir, erum við að lenda í því að bflsstjór-
arnir keyra einfaldlega fram hjá biðstöðvum ef þeir
sjá fatlaðan einstakling bíða þar.“
Það er gríðarlegt verk að vinna í Sao Paolo
og þungt farg sem hvflir á herðum Möru Gabrilli.
Áhugi hennar á íslandi er kviknaður og við tölum
um möguleikana á því að hún heimsæki landið.
Kraftaverkakona úr suðurálfu sem vill eiga sam-
starf. Við tölum um að hittast aftur og fara betur
yfir málin. Klukkan er að verða 10 að kvöldi og ég
sé að starfsfólk Möru er orðið býsna þreytt. Fjórtán
stunda vinnudagur er að baki hjá þeim og hvað
morgundagurinn á skrifstofunni ber í skauti sér,
veit enginn. Það eitt er víst að ekki verður setið
auðum höndum. -sm.