Bændablaðið - 18.06.2020, Blaðsíða 22

Bændablaðið | Fimmtudagur 18. júní 202022
Komið hefur í ljós að bankar og
fjárfestingafyrirtæki sem staðsett
eru á Bretlandseyjum hafa fjárfest
gríðarlega í þremur brasilískum
kjötvinnslufyrirtækjum sem
sökuð eru um mikla skógar­
eyðingu í Amason undan farin ár.
Rannsóknin var gerð af Guardian,
Unearthed og the Bureau of
Investigative Journalism.
Upphæðin sem um ræðir er sögð
vera 1,5 milljarðar Bandaríkjadala
sem jafngildir tæpum 199 milljörðum
íslenskra króna. Í kjölfar fjár­
festinganna hafa þúsundir hektara
af skóglendi verið felldir í Brasilíu
til að ryðja land til nautgripaeldis
og er stór hluti afurðanna fluttur út.
Bankar og skógareyðing
Meðal fjármálafyrirtækja sem
nefnd eru í þessu sambandi eru
Crédit Agricole, Deutsche Bank
og Santander og eru fyrirtæki
sögð hafa fjárfest í brasilísku
fyrirtækjunum Marfrig, sem er
annar stærsti kjötframleiðandi
í Brasilíu, og Minerva, sem
er næststærsti kjötútflytjandi
landsins. Auk þess sem bresk
fjármálafyrirtæki eru sögð eiga
tugmilljóna hlut í JBS sem er stærsta
kjötframleiðslufyrirtæki í heimi.
Öll þessi kjötvinnslufyrirtæki hafa
verið tengd við ólöglegt skógar­
högg í Brasilíuhluta Amason­
skóganna.
Talsmenn brasilísku fyrir­
tækjanna þvertaka fyrir að eiga
nokkurn þátt í skógareyðingu í
Amason en segja á sama tíma að
ekki sé nokkur leið að fylgjast með
því hvaðan kjötið er upprunnið.
Háar upphæðir
Samkvæmt upplýsingum Guardian,
Unearthed og the Bureau of
Investigative Journalism fjárfesti
HSBC banki í Manefrig og Minerva
fyrir 1,1 milljarð bandaríkjadali
á árunum 2013 til 2019 en það
jafngildir tæpum 145 milljörðum
íslenskra króna. Auk þess sem
bankinn á hlutabréf í JBS fyrir
þrjár milljónir dali, eða tæpar 400
milljónir króna.
Af öðrum fjármálafyrirtækjum
sem sögð eru hafa fjárfest mikið
í brasilískum kjötframleiðslu­
fyrirtækjum sem hafa tengsl við
skógareyðingu eru fjár festinga­
fyrirtækin Schroders, Standard
Life Aberdeen og Lífeyrissjóðurinn
Prudential UK.
Reglur um fjárfestingar og
umhverfisáhrif
Nýjar reglur sem eru í vinnslu
hjá Evrópusambandinu gera ráð
fyrir að fjármálafyrirtæki sem
starfa innan sambandsins verði í
framtíðinni að gera grein fyrir þeim
umhverfisáhrifum sem fjárfestingar
þeirra geti haft.
/VH
TÆKNI&VÍSINDI
UTAN ÚR HEIMI
Sólarorkuverin leggja undir
sig dýrmætt ræktarland
Hoa Hoi-sólarorkuverið í Hoa Hoi-kommúnu í Phu Yen-héraði miðsvæðis í
Víetnam. Mynd / vir.com.vn
Hoa Hoi­sólarorkuverið í Hoa
Hoi­kommúnu í Phu Yen­héraði
miðsvæðis í Víetnam hóf raforku­
framleiðslu 10. júní 2019. Þetta
risastóra raforkuver sýnir glöggt
að sólarorkuver eru langt frá því
að geta talist náttúruvæn.
Sólarorkuverið í Hoa Hoi er
engin smásmíði og kostaði 214,35
milljónir dollara í byggingu. Hún
er með framleiðslugetu upp á 257
megavött, en til samanburðar við
einingu sem við þekkjum vel er
Fljótsdalsstöð (Kárahnjúkavirkjun)
690 megavött.
Í orkuverinu eru 752.640 PV
sólarspeglar og undir þá fór dýr­
mætt ræktunarland sem svarar til
250 hektara. Sólarorkuverið er hið
stærsta sinnar tegundar á miðsvæði
Víetnam.
Það tók aðalverktaka fram­
kvæmdanna, Shanxi Electric
Power Engineering Co Ltd, sem er
í eigu China Energy Engineering
Group, marga mánuði að finna
stað undir orkuverið og að semja
við heimamenn. Það olli líka
nokkrum áhyggjum að aðalverk­
takinn við framkvæmdina kemur
frá einu mesta kolahéraði í Kína. Þá
er endingartími sólarsella í slíkum
sólarorkuverum og vindorkuverum
ekki sagður vera nema 20–30 ár á
meðan starfstími vatnsaflsstöðva er
100 ár. /HKr.
Bankar og fjármálastofnanir:
Fjárfest í skógareyðingu
Í kjölfar fjárfestinga breskra og evrópskra fjármálafyrirtækja hafa þúsundir
hektarar af skóglendi verið felldir í Brasilíu til að ryðja land til nautgripaeldis.
Gripaflutningar til sjós:
Dóp og dýraníð
Undir lok maí var gripaflutninga­
skipið Neameh, sem var að flytja
nautgripi frá Kólumbíu til
Egypta lands, stoppað af spænsk­
um fíkni efna lögreglumönnum
skömmu eftir að skipið sigldi inn
í Miðjarðar hafið.
Um borð í skipinu, sem siglir
undir panömsku flaggi, voru 4000
nautgripir og lék grunur á að um borð
væru einnig nokkur tonn af kókaíni
sem ætti að smygla til Egyptalands.
Að sögn þeirra sem tóku þátt í
aðgerðinni voru aðstæður um borð
hræðilegar, mykja og dýrahræ um
allt og lyktin svo slæm að ekki var
hægt að nota fíkniefnahunda við
leitina.
Að sögn lögreglunnar voru allt
of margir gripir um borð miðað við
stærð skipsins og aðstæður um borð
eins og í helvíti og engu líkara en
að gripirnir hefðu þurft að líða illa
meðferð til að magna upp óþrifnað­
inn og þannig gera leit að kókaíninu
óframkvæmanlega.
Kannast ekki við illa meðferð
Eigendur skipsins, sem eiga nokkur
skip sem eru í reglulegum gripa­
flutningum milli landa, þvertaka
fyrir að meðferð á dýrunum hafi
verið á nokkurn hátt ábótavant og
fullyrða að vandamál með dýrin hafi
ekki komið upp fyrr en lögreglan
kom um borð. Þeir segja að spænsk
yfirvöld hafi bannað að nokkrir
lifandi né dauðir gripir yrðu fluttir
í land, tafið ferðina og komið í veg
fyrr að skipverjar fengju að sinna
gripunum eðlilega.
Lögreglan á öðru máli
Talsmenn lögreglunnar segja hins
vegar að fnykurinn frá mykjunni
og rotnandi hræjum hafi fundist
langa leið frá skipinu og að þeir hafi
þurft að notast við öndunarbúnað
til að geta sinnt leitinni í lestum
þess þar sem allt flaut í mykju og
innan um rotnandi hræ nautgripa
sem höfðu drepist á leiðinni yfir
hafið. Að sögn lögreglunnar var
einnig auðséð að margir gripanna
voru veikir og það vannærðir að
þeir gátu ekki staðið í fæturna.
Leit hætt
Eftir nokkra daga var leit hætt um
borð í skipinu og því leyft að sigla
áfram á áfangastað í Egyptalandi.
Samkvæmt skýrslu skipstjórans
drápust 34 gripir við flutningana
en enginn dauður gripur fannst um
borð og því líklegt að þeim hafi
verið varpað fyrir borð eftir að
leit lögreglunnar lauk. Samkvæmt
lögum er bannað að varpa hræjum
í Miðjarðarhafið.
Samkvæmt skýrslu landbún­
aðar ráðuneytis Egyptalands, sem
kannaði ástand gripanna eftir að
þeir komu til landsins, var ástand
þeirra hræðilegt, rými of lítið og
dýrin bæði skítug og vannærð. /
VH
Gripaflutningaskipið Neameh, sem stoppað var við Spán vegna gruns um að smygla kókaíni innan um lifandi en
illa hirta nautgripi sem var verið að flytja frá Kólumbíu til Egyptalands.
Rotþrær við svínabú.
Heilsa og matvælaframleiðsla:
Úrgangur frá fæðustöðvum
mengar grunnvatn
Með auknum verksmiðjubúskap
færist sífellt í aukana að kjúkling­
ar, svín og nautgripir hafa ekki
aðgang að landi og dýrin alin upp
í lokuðum húsum eða við fóður­
stöðvar.
Heilbrigðisyfirvöld í Minnesota­
ríki í Norður­Ameríku segja
fulla ástæðu til að hafa áhyggj­
ur af úrgangi frá fæðustöðvum,
feedloads, í ríkinu og víðar í
Bandaríkjunum.
Í Minnesota er talið að yfir 3.000
vatnslindir séu alvarlega mengaðar
og að vatnsgæði þeirra séu 85%
yfir þeim mörkum sem eðlilegt
þykir fyrir drykkjarvatn, sé litið til
saurgerlamengunar og mengunar
af völdum niturs og fosfór.
18.000 fæðustöðvar
með safnþróm
Víða í Minnesota safnast upp mikið
magn af búfjárskít í uppistöðu­
lónum frá búfjárrækt og er nú svo
komið að afrennsli frá lónunum
er farið að menga grunnvatn með
þeim afleiðingum að það verður
ódrykkjarhæft. Samkvæmt tölum
heilbrigðisyfirvalda eru um 80
milljónir gripa í ríkinu, aðallega
kjúklingar, svín og nautgripir, sem
losa frá sér milljónir tonna af skít
og menga bæði ár og vötn með ni­
tri og fosfór. Um 18.000 fóðrunar­
stöðvar með safnþróm eru skráðar
í ríkinu og er sú stærsta sögð hýsa
um 125.000 kjúklinga á dag.
Heilbrigðisyfirvöld í Minnesota
segja að aukin saurgerla­, nitur­ og
fosfórmengun í grunn­ og drykkj­
arvatni haldist í hendur við fjölgun
fæðustöðva í ríkinu. Einnig er bent
á að notkun á tilbúnum niturríkum
áburði hafi aukist samfara minni
notkun á búfjáráburði við kornrækt.
Minna súrefnisflæði
Samkvæmt Alþjóða heilbrigðis­
stofnuninni getur niturmengað
vatn valdið krabbameini og því
sem kallast blue baby syndrom
vegna minni súrefnisflæðis í blóði
ungbarna.
Mikið magn niturs og fosfór
veldur einnig auknum þörunga­
blóma í ám og vötnum sem getur
verið skaðlegt heilsu bæði manna
og dýra. /VH
Nýsmíði rotþrór við fóðrunarstöð.