Íþróttablaðið - 01.12.1974, Qupperneq 19

SPJÓTKASTARA
FJÖLSKYLDAN
Ozolina og Lúsis — Spjótkastara-
fjölskyldan — Alexej Srebnitski (Apn)
Iþróttalíf hjónanna Elviru Ozolinu og
Janis Lúsis hefur verið svipað að mörgu
leyti. Þau hafa bæði orðið Olympíumeist-
arar, Sovétmeistarar, Evrópumeistarar
og heimsmeistarar.
Þau eru jafnaldrar. Lúsis er fæddur
19. maí 1939 og Ozolina ,þann 8. október
sama ár. En hún var lengi vel örlítið á
undan í íþróttunum. Hún hóf stundun
frjálsíþrótta árið 1955, eða tveim árum
á undan Janis.
„Þegar ég kom í landsliðið, var Elvira
þegar orðin Olympíumeistari. Eg tilbað
hana. Og frómt frá sagt er hún einnig
nú fyrirmynd íþróttamanns í mínum
augum.“
Þetta eru orð íþróttamanns, sem var
útnefndur „Besti frjálsíþróttamaður ára-
tugsins" í árslok 1972 samkvæmt alþjóð-
legri skoðanakönnun franska timarits-
ins „Mirroir de l’atletism“. Lúsis fékk
flest atkvæðin, þrátt fyrir ósigur sinn á
Olympíuleikunum í Múnchen ’72.
Janis eyddi bernsku sinni í lettnesku
þorpi í 100 km fjarlægð frá Riga. Sem
unglingur hreifst hann af íþróttum og
íagði stund á ýmsar íþróttagreinar, en
akki kast eða varp af neinu tagi. Til
þess var hann ekki nægilega sterkur
Þegar hann hafði lokið skólanámi og
hafið nám í Iþróttaskólanum í Riga, á-
kvað hann að sérhæfa sig í þrístökki.
En þjálfarinn í tugþraut og spjótkasti
taldi hann á að koma í sinn flokk.
Á þeim árum, sem Janis æfði fjöl-
þrautir, breyttist hann í hreinan fim-
leikamann (180 sm og 90 kg). Árið 1961
varð hann þriðji í Sovétmeistarakeppn-
inni bæði í tugþraut og spjótkasti. Og
ári síðar sigraði hann á Evrópumeistara-
mótinu í spjótkasti og endurtók það af-
rek þrisvar, 1966, 1969 og 1971.
Lúsis hefur tekið þátt í þrem Olympíu-
leikum. Árið 1964 í Tókió, þar sem hann
ihefði átt að sigra eftir öllum sólarmerkj-
um að dæma, fór eitthvað úr skorðum
og hann fékk bara bronsverðlaun. Fjór-
um árum síðar, í Mexikó, þegar sérfræð-
ingar þorðu ekki að spá ákveðið fyrir
um endalokin, varð Lúsis Olympíumeist-
ari, en hafði þá tapað heimsmeistara-
titlinum. 1 Múnchen tapaði hann fyrir
Klaus Wolferman frá Vestur-Þýskalandi,
en bætti silfurverðlaunum Olympiuleik-
anna í verðlaunasafnið.
Nú stundar Janis Lúsis, liðsforingi í
sovéska hernum, framhaldsnám við
Heilsuræktarstofnunina og undirbýr loka
ritgerð, sem fjallar um nokkrar hliðar
undirbúnings í spjótkasti í úrvalsflokki.
Elvira Ozolina er hreinræktaður Len-
ingradbúi., Hún lagði stund á sp^ótkast
hjá hinum fræga sérfræðingi, Levan
Sulljev. Árið 1960 klöppuðu Italir þess-
ari grönnu stúlku frá Leningrad lof i
lófa á Olympíuleikunum i Róm. Tveim
árum síðar varð hún einnig heimsmeist-
ari.
Ozolina er eins og sköpuð fyrir spjót-
kast, vegna vaxtar síns, en hún er 175
sm á hæð og 68 kg. fimi sinnar, krafta,
samhæfingar og íþróttaviðhorfa, en hún
elskar iþríttir meira en sjálfa sig. Hún
hefur orðið fyrir óvæntum óhöppum,
eins og t.d. í Tókíó, þegar hún kom þang-
að sem liklegasti sigurvegarinn, eins og
Lúsis, en var í fimmta sæti.
Síðan fór henni að ganga verulega
illa. Árið 1966 varð Sovétmeistarinn El-
vira Ozolina, sem hafði nýlega unnið
þann titil í fjórða skipti, fyrir slæmum
meiðslum í axlarliðnum. Reynslan hefur
sýnt, að eftir slík meiðsli verður ekki
snúið aftur til íþróttanna.
1 fjögur ár kom hún ekki nálægt
íþróttum. Janis ferðaðist um allt, sigr-
aði og tapaði, en Elvira sat heima hjá
syninum Dima.
„Ég var búin að fá nóg af því að vera
í illu skapi og fór að æfa aftur upp á
eigin ábyrgð,“ sagði Ozolina.
Hún fékk ihjálp. Fyrst og fremst var
það Janis, sem hjálpaði henni með orð-
um, stuðningi, ráðum og aðallega trúnni
á hana. Vinkona hennar Inessa Jaún-
zeme, Olympiumeistari frá árinu 1956
hjálpaði henni líka. Hún er þekktur
skurðlæknir í Lettlandi og gaf Elviru
ráð, bæði sem sérfræðingur í íþróttum
og læknir. Að lokum var það þjálfarinn,
Otto Jurgir, sem tók Olympíumeistarann
í sína deild og byrjaði með henni á byrj-
uninni.
Endurkoma Ozolinu var stórkostleg.
Hún komst strax í hóp bestu spjótkast-
ara Sovétríkjanna, eins og áður og bætti
hún Sovétmetið tvsivar.
Elvira Ozolina hefur fjórum sinnum
orðið heimsmeistari. Hún sendi spjótið
57 metra, siðan 59,55 metra, 59,78 og
síðast 61,38. Hún er fyrsti spjótkastari
kvenna í heimi, sem fer yfir 60 metra.
Á þeim árum, sem Elvira sat heima,
varð árangur frjálsíþróttafólks langt um
betri. Núverandi lýðveldismet hennar í
dag, sem er 63,96, er 2.14 m fyrir neðan
heimsmetið, sem Ruth Fuks frá Austur-
Þýskalandi á. Ozolina leynir þvi ekki, að
henni finnst hún vera nægilega ung og
sterk til að ráðast á þetta forskot. „67
metrar eru raunhæft viðfangsefni“, seg-
ir hún.