Fréttablaðið - 17.07.2020, Blaðsíða 6

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is

Þessi ríka
vandlæting-
ar- og refsi-
hneigð í
samtímanum
grasserar hjá
þjóðum sem
umfram allt
vilja kenna
sig við
tjáningar-
frelsi.

Súkkulaði
bjargar ekki
hagkerfinu
eitt og sér,
en er (bragð)
gott dæmi
um sam-
hengi
hlutanna.
Við lifum í dapurlega refsiglöðum sam­tíma þar sem stöðugt er verið að leita uppi einstaklinga sem hægt er að saka um eitt og annað misjafnt. Þetta gerist ekki hvað síst á netinu þar sem ríkir áberandi æsingur, óþol og skortur á
umburðarlyndi. Því bregst ekki að vandlæting refsi­
glaðra netverja skellur á með reglulegu millibili.
Einhverjum verður eitthvað á að mati þeirra
vandlætingarsömu og sá skal svo sannarlega þurfa
að standa fyrir máli sínu. Viðkomandi skal dreginn
fram í sviðsljósið og niðurlægður opinberlega á svo
harkalegan hátt að honum skal líða sem allra verst
og helst muna það alla ævi. Rík áhersla er síðan lögð
á að viðkomandi iðrist opinberlega og ásaki sjálfan
sig harðlega. Það er erfitt að þola slíkan þrýsting og
svo mikla fordæmingu og því gerist það iðulega að
sá sem ásakaður er sér enga aðra leið en að krjúpa í
duftið og kyssa á vöndinn.
Þessi ríka vandlætingar­ og refsihneigð í samtím­
anum grasserar hjá þjóðum sem umfram allt vilja
kenna sig við tjáningarfrelsi. Tjáningarfrelsið virðist
þó æði oft takmarkað. Einhver segir brandara og
er allt í einu orðinn holdgervingur fordóma. Annar
skrifar grein og orðalag er þannig að lesið er út úr
því að hann fyrirlíti konur. Sá þriðji býr til mynd­
band sem á að vera hylling til lands hans og er þar af
leiðandi afgreiddur sem rasisti. Sá fjórði lætur hafa
eftir sér að það sé til marks um leti að fólk vilji frekar
hlusta á hljóðbækur en lesa bækur og er samstundis
sakaður um fordóma í garð blindra. Engu skiptir
þótt viðkomandi segi að þetta séu engan veginn þær
hugsanir sem hafi legið að baki. Það er búið að ná
honum og hann á ekki að eiga sér neina málsvörn.
Nýlega skrifuðu 150 þekktir rithöfundar, blaða­
menn og fræðimenn opið bréf þar sem þeir vöruðu
við takmörkunum á opnum rökræðum. Í þessum
hópi eru Margaret Atwood, Noam Chomsky, J.K.
Rowling og Salman Rushdie. Klerkastjórnin í Íran
lýsti Rushdie réttdræpan eftir útkomu bókar hans
Söngvar Satans og Rowling hefur verið úthrópuð og
fengið líflátshótanir vegna þeirrar skoðunar sinnar
að kyn sé líkamlegt fyrirbæri.
Í bréfinu harmar þessi 150 manna hópur hina
opinberu smánun og útskúfun sem er orðin svo
áberandi í samfélögum sem skilgreind eru sem opin,
lýðræðisleg og víðsýn. Í bréfinu er einnig minnst
á hina blindandi siðferðilegu vissu, sem gerir að
verkum að svo auðvelt er að benda ásakandi á aðra,
afbaka og snúa út úr orðum og fordæma.
Það stafar mikil hætta af þessari siðferðilegu vissu
vegna þess að hún rúmar hvorki umburðarlyndi
né víðsýni. Það er óhuggulegt að verða hvað eftir
annað vitni að því þegar einstaklingar sem búa yfir
þessari siðferðilegu vissu breyta sér í nútíma rann­
sóknarrétt sem dæmir og refsar grimmilega. Í refsi­
gleði sinni verður þessu fólki ekki haggað. Eins og
sértrúarsöfnuður hefur það höndlað sannleikann.
Aðrir skulu gjöra svo vel að átta sig á því og haga sér
samkvæmt því – eða hafa verra af.
Refsigleði
Bilað rugl
Það er öskrandi biluð hugmynd
að koma fyrir búmboxum um
allt land þar sem öskur fólks í
öðrum löndum munu hljóma.
Greint var frá því nýlega að
útúrtjúnuðum útlendingum
gæfist nú kostur á að losa um
stressið með því að láta útvarpa
öskrum sínum um allt land.
Hverjum datt þetta rugl í hug?
Og miklu fremur, hverjum
datt í hug að framkvæma þessa
þvælu? Má rekja þetta til bresku
auglýsingastofunnar M&C
Saatchi sem nýlega hrifsaði
kynningarverkefni um Ísland
fyrir framan nefið á íslenskum?
Setja þarf búmboxin upp á skrif-
stofum hugmyndasmiðanna til
að tryggja að svona arfaslakar
hugmyndir komist ekki í fram-
kvæmd.
Hvaða númer ertu?
Nú eru stopular verkfallsað-
gerðir í gangi um borð í Herj-
ólfi, reyndar númer fjögur.
Þær virðast ekki ná til Herjólfs
númer þrjú því honum var siglt
á meðan á verkfalli í þeim fjórða
stóð. Þannig virðist Herjólfur
fjórði vera í verkfalli en ekki
önnur númer þess nafns. Þetta
er ekki auðskilið. Helst mætti
halda að þetta leikrit sé ætlað
að draga fram þörfina á að loks
verði hugmynd Árna Johnsen að
veruleika og göng til Eyja komist
loks á samgönguáætlun. Þá
skiptir engu máli lengur hvaða
númer Herjólfs er í verkfalli.– MEÐ ÞÉR Í SUMAR
Þú getur lesið blað dagsins á frettabladid.is og í
Fréttablaðsappinu, hvar sem þú ert í sumar
FRÉTTABLAÐIÐ MEÐ
Í FERÐALAGIÐ!
Sala á íslenskum vörum og þjónustu fyrir erlendan gjaldeyri hefur sjaldan verið mikilvægari en nú. Með slíkri gjaldeyrisöf lun verða til verðmæti
sem halda samfélaginu gangandi, leggja grunninn að
hagsæld og velferð okkar allra. Tjónið af samdrætti í
útflutningstekjum vegna kórónuveiru­faraldursins er
ómælt. Tekjur af erlendum ferðamönnum hafa minnkað,
mikilvægir markaðir fyrir íslenskan fisk breyst og verð­
lækkanir hafa orðið á áli og kísilmálmi síðustu misseri
vegna breyttrar neysluhegðunar um allan heim. Áhrif
þess á hagkerfið eru veruleg.Íslendingar hafa áður tekist
á við áskoranir af þessu tagi. Við höfum dregið lærdóm
þeim og vitum hversu mikilvæg fjölbreytni í atvinnulíf­
inu er. Með fleiri útflutningsgreinum minnkar höggið
af stórum áföllum, rétt eins og sannast hefur á undan­
förnum vikum.
Íslensk kvikmyndagerð er ein þeirra greina sem
skapar verðmæti. Íslenskar kvikmyndir og sjónvarps­
efni hafa vakið mikla athygli erlendis og Ísland er upp­
tökustaður á heimsmælikvarða. Náttúrufegurð á þar
hlut að máli en fagþekking og metnaður þeirra sem
starfa í greininni skiptir enn meira máli. Nýjasta rósin
í hnappagat þeirra snýr að flutningi og upptöku á
kvikmyndatónlist, en á undanförnum árum hafa tugir
Netflix­ og Hollywood­framleiðenda tekið upp kvik­
myndatónlist á Akureyri í samstarfi við SinfoniaNord.
Um heim allan hefur sjónvarpsáhorf verið í hæstu
hæðum vegna samkomutakmarkana. Ísland er í
aðalhlutverki í sumu því efni sem notið hefur mestra
vinsælda og efnahagsleg áhrif þess gætu orðið veruleg.
„Husavík“ er nú eitt vinsælasta leitarorðið á netinu og
íslenskt lúxus­súkkulaði er rifið úr hillum verslana í
Bandaríkjunum, eftir að þarlendar stjörnur heimsóttu
framleiðandann í vinsælum umhverfisþætti. Frá því
að þátturinn var frumsýndur hafa 30 þúsund súkku­
laðiplötur verið sendar með hraði vestur um haf.
Súkkulaði bjargar ekki hagkerfinu eitt og sér, en er
(bragð)gott dæmi um samhengi hlutanna. Í fjölbreyttu
hagkerfi leiðir eitt af öðru, menning skapar tækifæri
sem vekur áhuga á landi og þjóð. Þannig mun fjár­
festing í menningarstarfi skila ávinningi til allra.
Sjónvarp selur súkkulaði
Lilja
Alfreðsdóttir
mennta- og
menningar-
málaráðherra
1 7 . J Ú L Í 2 0 2 0 F Ö S T U D A G U R6 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN