Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.04.2020, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.4. 2020
L
ífið heldur áfram, þótt yfirgnæfandi
meirihluti þjóðarinnar sé í allt öðrum
gír en hann er endranær. Enda eru
þetta alvörutímar, og ekki síst vegna
þess að enginn veit með fullri vissu
hvenær og hvernig fárinu lýkur.
Óvissan aðalatriðið
Þegar við lesum góðan krimma eða horfum á slíkan
viljum við alls ekki að einhver glopri því upp hver
skúrkurinn er. Og það er úrslitaatriði sem ræður því
hvort slík bók er góð eða misheppnuð að hún sjálf
haldi dulúð.
Það eru reyndar til snjallir krimmar þar sem allir
sem koma við sögu eru gjörsamlega úti á þekju um
gang málsins og hafa ekki grænan grun um hver er
ógnvaldurinn. Það skapar mikla spennu hjá lesand-
anum. Hann er einn utan bókar og ófær um að stöðva
ömurlega sögu þróun og neyðist til að fylgjast með því,
þrunginn blöndu af reiði og fyrirlitningu, hvernig nyt-
samir sakleysingjar láta illmennið spila með sig.
Ekki er þó útilokað að því fylgi nokkur uppreisn eða
fullnæging dulins metnaðar að vera sá sem helst er
spunnið í þegar horft er á hóp persóna og lesanda. Það
má auðvitað viðurkenna að sérlegur fulltrúi illskunnar
nálgist „þig“ á mælikvarða forsagnarviskunnar.
Í þessum reyfara er
óvissa og dulúð ekki góð
Í þeim slag sem harðast er barist nú og við öll þátttak-
endur í er skúrkurinn frægastur allra í heimi. Við
þekkjum hann öll með nafni: Kórónu Víri og við vitum
hvernig hann lítur út og höfum séð fjölda mynda af
honum.
Hann getur því hvergi falið sig nema þá helst í risa-
vaxinni alþjóðlegri blómabúð, þar sem kennir margra
og ævintýralegra grasa.
En öll þessi þekking sem þýðir að djöfsi getur ekki
farið huldu höfði er tiltölulega ný af nálinni. Það minn-
ir helst á DNA-galdurinn sem skaut fingrafarinu á
augabragði aftur fyrir sig.
DNA er vitnið sem þekkir bandítta í sundur og veit
hverjir eru frændur þeirra. Tuttugu ára gamall hráki
á morðstað getur fellt morðingjann 30 árum síðar. Og
þegar bandíttinn verður löngu dauður mun DNA vita
hvaða börn urðu afkomendur hans næstu aldirnar.
Ótrúlegur fundur?
Þeir sem eiga bágt með að trúa þessu mega vita að
þegar Ríkharður ómennið III. Englandskonungur
fannst loks undir malbiki bílaplans fyrir átta árum (féll
1485) var það hluti af sönnunarfærslu að bera við
DNA úr mönnum sannarlega komnum í 19. lið af
Önnu af Jórvík, systur kóngs.
En hitt er rétt að þótt DNA hefði ekki verið komið
til þá hefði enginn sanngjarn maður getað efast um
bílaplanskónginn. Þarna var Ríkharður III. eins og
lifandi kominn eftir að hafa legið dauður í gröf sinni í
535 ár.
Fundarstaðurinn var þó alls ekki fjarri því sem
helst mátti ætla. Þarna hafði verið munkaklaustur og
getgátur og heimildir lengi ræddar um að Ríkharður
III. hefði verið grafinn í kór klausturkirkjunnar.
Talið var nær öruggt að reist hefði verið minnismerki
á gröf kóngs að tilhlutan Hinriks VII. og til voru
reikningar sem kóngur lét greiða vegna þess. Wren,
faðir og nafni arkitektsins mikla, hafði einnig stað-
hæft þetta.
Þegar beinagrindin kom loks í ljós talaði hún ekki
aðeins sínu máli. Hún hrópaði. Hún var hryggskökk
með eindæmum og féll því fast að öllum heimildum.
Og réttarmeinafræðingar töldu að beinagrindin bæri
að auki vitni um það hvernig dauða mannsins, sem
hún hafði verið bindingin í, hafði borið að.
Sá hryggskakki féll nær örugglega fyrir stríðsöxi
eða hugsanlega langri stungu sverðs sem náð hefði
upp í heila mannsins. Þess utan sýndi grindin að mað-
urinn hlaut meingerð í niðurlægingarskyni eftir
dauðann. Þeir voru þó til sem töldu staðsetningu
grafarinnar, áverka og lag beinagrindarinnar ekki
duga til sönnunar á því hver lá þarna. En DNA-sýnin
undirstrikuðu þá niðurstöðuna.
Þeir voru til sem þrjóskuðust þó enn, en þeim
fækkaði ört. En úrskurðað var af aðilum, sem töldu
sig bæra til þess, að sannað hefði verið „beyond
reasonable doubt“ að þar væri Ríkharður III. dauður
fundinn.
Konungur var grafinn á ný og nú við virðulega at-
höfn. Leitað var álits Elísabetar II. sem ákvað að hin
síðbúna útför yrði þó ekki á vegum hirðarinnar. En
fátt vantaði þó upp á hin ytri tákn. Erkibiskupinn af
Kantaraborg var viðstaddur, tengdadóttir drottn-
ingar og núverandi hertogi af Gloucester, en Rík-
harður III. bar þann titil áður en hann varð kóngur. Í
lok mars 2015 fór útförin fram og var hún sýnd beint í
sjónvarpi. Þar flutti einn þekktasti leikari Breta,
Benedict Cumberbatch, sem DNA-fræðin staðfesta
að telur til skyldleika við hinn krypplaða kóng, frum-
samið kvæði eftir núverandi lárviðarskáld Breta.
Leikarinn lék svo Ríkharð frænda III. í gerð BBC af
The Hollow Crown Shakespeares.
Það er sérstakur félagsskapur sem helgar sig þeim
málstað að Ríkharður III. hafi í sögunni verið hafður
fyrir rangri sök. Það hefur lengi tíðkast í Bretlandi að
virðulegustu menn sameinist um sérviskulegan mál-
stað og gangist mjög upp í því. Gefa þeir sér af því til-
efni margs konar gleðskap áratugum saman.
En hvað sem þessu líður stendur eftir að þessi 32
ára kóngur, sem sannarlega var drepinn við lok rósa-
stríða á Bosworth-akri 22. ágúst 1485, var einkar
ógeðfelldur fýr.
Hann var auðvitað smátækur í illvirkjum enda örð-
ugra um afköst í hans tíð en seinna varð og hann ríkti
stutt.
Þeir stórtæku
Adolf Hitler var nokkuð lengur endapunktur alls
valds í sínu ríki og hvílir nú að sögn í skókassa í skjala-
safni í Kreml. Þar mun þó varla meira að finna en
kjálkabein og eitthvað annað smálegt, en sjálfsagt
myndi DNA, ef það næðist úr því, geta nægt til að
staðfesta innihaldið, því einhverjir venslamenn „for-
ingjans“ munu enn tiltækir, og jafnvel einhverjar af-
urðir lausaleiks, þótt ekki sé það öruggt.
Stalín ríkti mjög lengi og nýtti sinn tíma vel til ills.
Hann fór dauður öfuga leið í samanburði við Rík-
harð III., því að Stalín var stuttu eftir leyniræðu
Krústsjovs færður úr félagsskap Leníns í grafhýsinu
og settur í gröf við vegginn baka til, þar sem hann
liggur hjá nokkrum starfsbræðrum sínum. Þó ekki
Vondir menn og veirur.
En svo rofar til, fyrr en
nokkurn grunar
’
Í gær átti bréfritari erindi í annað stór-
sjúkrahúsið hér þar sem honum var
rennt á nærhaldinu af færu og elskulegu fag-
fólki í gegnum sívalning. Það tæki gefur frá
sér mikil og framandi hljóð sem ætla mætti
að öflugir framúrstefnumenn nútímatónlistar
hefðu skapað. En viðfangsefninu var boðið
upp á heyrnartól og gat valið útvarpsstöð að
vild og auðvitað varð K100 fyrsta val og
sívalningurinn og vinsældalisti stöðvarinnar
frömdu saman eftirminnilega blöndu.
Reykjavíkurbréf03.04.20