Fréttablaðið - 17.09.2020, Blaðsíða 38

SÁ SEM GEFUR SÉR
NÆÐI OG TÍMA TIL AÐ
UPPLIFA SÝNINGUNA OG HUGSA
UM HANA KEMUR VARLA SAMUR
MAÐUR ÚT.
MYNDLIST
Sýning Hrafnkels Sigurðssonar
í Ásmundarsal
Ásmundarsalur
5. september til 18. október
Spáð í skýin
Hrafnkell opnar nýja sýn með verkum sínum, segir myndlistargagnrýnandi
Fréttablaðsins, Jón Proppé, um sýninguna. MYND/HRAFNKELL SIGURÐSSON
Í lok ágúst var opnuð sýning í BERG
Contemporar y, galleríinu við
Klapparstíg, sem stóð aðeins eina
helgi. Raunar voru þrjú gallerí að
baki sýningunni því þarna mátti
líka sjá framlag frá Gallerí i8 og
Hverfisgalleríi. Sýningin átti sér svo
systurviðburði í helstu galleríum
höfuðborga hinna Norðurlandanna
sem sýndu öll verk eftir konur sem
standa framarlega á sviði samtíma-
listarinnar. Saman mynduðu sýn-
ingarnar myndlistarmessuna Chart
2002, en frá árinu 2013 hefur hún
verið haldin í Kaupmannahöfn og
er einn helsti viðburður ársins fyrir
áhugafólk um nýja norræna mynd-
list. Síðasta haust komu 24.500
gestir á hátíðina – þar af um 10.000
erlendir gestir frá 35 löndum. Í vor
var orðið ljóst að ekki yrði hægt að
halda slíkan viðburð í Kaupmanna-
höfn í skugga heimsfaraldurs og
var því brugðið á það ráð að dreifa
honum á samstarfsaðila í höfuð-
borgunum fimm. Svona reynir fólk
að halda menningarlífinu gangandi
á kóvid-tímum.
Við höfum öll fundið fyrir áhrif-
unum af þessum faraldri, kannski
dýpri áhrifum en við höfum enn
áttað okkur á. Fólk um allan heim
hefur þurft að finna nýja nálgun
við lífið, hvort sem lýtur að vinnu
eða daglegu lífi, fjölskyldu, vinum
og umhverfinu eða reglu og takti
hversdagslífsins. Umfram allt
höfum við haft tíma til að hugsa,
hver eftir sínu geðslagi og áhuga-
efnum. Við erum líka farin að taka
öðruvísi eftir umhverfi okkar og
veitum hlutum athygli sem verða
oft á vegi okkar en við höfum varla
leitt hugann að áður. Mörg látum
við hugann reika eða prófum að
hugsa ekki um neitt eða bara liggj-
um í grasinu og horfum á skýin.
Skýjafarið er eins og barómet á
umhverfi okkar og líf. Til að skilja
eigið líf, tilfinningar og hugsun er
margt vitlausara en að spá í skýin.
Teygt á augnablikinu
Sýning Hrafnkels Sigurðssonar í
Ásmundarsal er eins og hún hafi
verið gerð fyrir einmitt þetta
augnablik í sameiginlegri reynslu-
sögu okkar þótt hann hafi unnið að
hugmyndinni árum saman. Af for-
spá sinni færir hann okkur vídeó-
verk sem sýna á nokkrum stórum
skermum myndir af skýjum sem
hreyfast svo hægt að við sjáum þau
ekki breytast nema við störum á
þau af meiri einbeitingu og lengur
en við viðhöfum alla jafna við verk
á sýningum. Skermarnir hanga
hátt uppi í salnum og fljóta sumir í
loftinu yfir áhorfendum eins og ský
eiga að gera.
Það kemur því örlítið á óvart að
titill sýningarinnar vísi ekki í ský
og að texti Andra Snæs Magnasonar
fjalli um loftslagshlýnun. Yfirskrift
sýningarinnar er „Fæðing guð-
anna“ á íslensku en „Freeze Frame“
á ensku. Þetta eru ekki myndir af
skýjum, eins og Hrafnkell lýsir sjálf-
ur í viðtali: „Ég vann ís skúlptúra í
sam vinnu við náttúru öflin uppi á
Skála felli. Ég lagði til grindina og
náttúran sá um að hlaða ís á grind-
urnar og úr urðu ó vænt form sem
ég myndaði og kvik myndaði yfir
langt tíma bil.“ Náttúran speglar hið
stóra og hið smáa og ísmyndanir á
grind eru bara hin hliðin á skýja-
peningnum. Með því að hægja á
myndunum hefur listamanninum
tekist að teygja á augnablikinu.
Myndirnar sem virðast svo hverf-
ular þegar við liggjum í grasinu og
horfum upp á skýin opnast núna
eins bók. Þar sem við sáum rétt
titilinn á kilinum áður en myndin
hvarf sjáum við núna heilan heim
af ævintýrum og efni til íhugunar.
Ný sýn á allt
Þeim sem fylgst hafa með sýningum
Hrafnkels kemur þetta kraftaverk
ekki á óvart. Trekk í trekk hefur
hann leikið þennan leik, að finna
eitthvað sem er svo hversdagslegt að
við leiðum varla að því hugann fyrr
en hann birtir það okkur í myndum
sinum og opnar okkur með því nýja
sýn á allt í heiminum. Hann hefur
töfrað fram óendalega og merking-
arþrungna fegurð úr sorpi, síðum
skipa í slippnum, rennibraut við
sundlaug, slorblautum sjógöllum,
snjóruðningi á bílastæðum og
jafnvel bóluplasti. Svo ólík sem
viðfangsefnin eru mynda þau eitt
heildstæðasta höfundaverkið í
íslenskri samtímalist.
Sýningin er ákaf lega vönduð
og verkin þaulhugsuð og unnin af
þolinmæði eins og allt sem Hrafn-
kell Sigurðsson lætur frá sér.
Jón Proppé
NIÐURSTAÐA: Sá sem gefur sér næði og
tíma til að upplifa sýninguna og hugsa
um hana kemur varla samur maður út og
það er ekki vegna þess að verkið sé svo
flókið eða margbrotið heldur einmitt
fyrir hvað það er einfalt og fágað.
1 7 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 F I M M T U D A G U R26 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING
BÆKUR
Tengdadóttirin –
Á krossgötum
Guðrún frá Lundi
Útgefandi: Forlagið
Fjöldi síðna: 476
Tengdadóttirin eftir Guð-
rúnu frá Lundi kom fyrst út
í þremur bindum á árunum
1952-54 og naut mikilla vin-
sælda meðal hins dygga
lesenda hóps höf u nda r.
Lesendur hafa aldrei yfir-
gefið Guðrúnu, vinsældir bóka
hennar á bókasöfnum landsins bera
glöggan vott um það. Nú geta nýjar
kynslóðir lesið fyrsta bindi Tengda-
dótturinnar sér til ánægju.
Sagan segir frá Þorgeiri Þorgeirs-
syni, ungum sjómanni, sem hræðist
fátt meir en fátækt og kvongast til
fjár og það ekki einu sinni heldur
tvisvar. Eins og búast má við verð-
ur hvorugt
hjónabandið
h a m i n g j u -
r ík t . Sonur
Þorgeirs vex
upp og verður
á s t f a n g i n n
en faðir hans
ætlar honum
að k vongast
vel.
Þetta fyrsta
bindi Tengda-
dótturinnar er
m a n n m a r g t .
Þar eru áber-
andi persónur
með alls kyns
erfiða galla sem þær reyna lítt að
hemja. Margar þeirra eru áberandi
geðvondar. Ólund og fýluköst koma
mjög við sögu í þessari bók og fólk
er æði iðið við að hreyta ónotum
hvert í annað. Við þetta bætist
að nokkrar persónur eru slúður-
berar af verstu sort og hreinlega
njóta þess að eitra út frá sér. Þannig
verður andrúmsloft sögunnar oft
þrúgandi.
Guðrún er góð sögukona en per-
sónusköpun hefði mátt vera mun
skarpari. Af hinum mörgu söguper-
sónum er fyrri eiginkona Þorgeirs,
Ástríður, sú sem dregin er einna
skýrustum dráttum. Höfundur
leggur mikið upp úr lýsingum á því
hversu sérvitur og ógirnileg hún er.
Fyrir vikið verður hún eftirminni-
legasta persóna bókarinnar og
þegar hún hverfur á braut er hennar
óneitanlega saknað.
Þorgeir sjálfur verður ekki nægi-
leg skýr persóna, dýpt skortir sár-
lega í persónusköpun hans. Pen-
ingar og áhrif skipta hann öllu máli,
hann er laus við hlýju og hefur ekki
samúð með öðrum. Slík persóna
ætti sannarlega að geta orðið eftir-
minnileg en höfundi tekst ekki að
gera Þorgeir að persónu af holdi og
blóði. Fyrir vikið skapast ákveðin
fjarlægð milli þessarar aðalpersónu
og lesandans.
Áin Busla er nánast eins og auka-
persóna í sögunni og lætur reglu-
lega í sér heyra þegar válegir atburð-
ir eru í aðsigi, en þeir eru allnokkrir.
Tengdadóttirin stenst ekki sam-
anburð við Dalalíf, en enginn getur
haft það af Guðrúnu að hún kann að
skemmta lesendum.
Kolbrún Bergþórsdóttir
NIÐURSTAÐA: Guðrún kann að
skemmta lesendum sínum en persónu-
sköpun hefði mátt vera mun skarpari.
Ólund og fýluköst
VIÐ ÞETTA BÆTIST AÐ
NOKKRAR PERSÓNUR ERU
SLÚÐURBERAR AF VERSTU SORT
OG HREINLEGA NJÓTA ÞESS AÐ
EITRA ÚT FRÁ SÉR.
Sigurbjörn Helgason kemur sér fyrir í vinnustofunni í safnbúð Hönnunarsafns Íslands og mun
í þrjá mánuði smíða fugla, stóra sem
smáa, á meðan á dvöl hans stendur.
Fuglarnir eru unnir úr ýmiss
konar efniviði, sem er oftast nær
fundinn eins og hreindýrshorn,
reyniviðardrumbar úr garðinum
eða rekaviðarbútar. Hver fugl hefur
sinn sérstaka karakter sem mótast
af efninu.
Gestavinnustofa fyrir hönnuði
hefur verið starfrækt í Hönnunar-
safninu í tvö ár, en hver hönnuður
dvelur í þrjá mánuði í senn. Gestir
geta fylgst með og spjallað við
hönnuðinn sem sýnir afrakstur
vinnu sinnar og selur gripi.
Sigurbjörn verður í vinnustof-
unni í dag, fimmtudag, frá 12.00-
17.00
Fuglasmiður í
vinnustofu
Ugla úr smiðju Sigurbjörns en hann
verður í Hönnunarsafninu í dag.
Bragi Ólafsson rithöfundur.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Flest skáldverk Braga Ólafs-sonar eiga það sameiginlegt að gerast á kunnuglegum slóðum
í Reykjavík. Lesendum er boðið í
göngu í kvöld, fimmtudaginn 17.
september kl. 20.00, sem hefst við
Loftskeytastöðina, Brynjólfsgötu 5.
Í þessari göngu, sem ber heitið
taflmenn – sögumenn – misindis-
menn verður fetað í fótspor ýmissa
persóna úr bókum Braga. Kristín
Svava Tómasdóttir sagnfræðingur
og Guðrún Lára Pétursdóttir bók-
menntafræðingur ganga með gest-
um um söguslóðir í Vesturbænum
og staldra við hús, glugga, götur
og undirgöng sem leika mikilvægt
hlutverk í skáldsögum, smásögum
og ljóðum.
Á slóðum Braga
Harpa Dögg Kjartansdóttir sýnir verk sín í SÍM-salnum, Hafnarstræti. Sýningin, sem
nefnist Myndmál, stendur til 23.
september.
Á sýningunni eru skúlptúrar
og myndverk sem unnin eru með
blandaðri tækni. Í verkum sínum
notast Harpa við fundið efni sem
er sett saman á óvæntan hátt.
Myndmál Hörpu