Fréttablaðið - 30.09.2020, Blaðsíða 51

ÉG HELD AÐ ÉG SÉ EINS
OG MARGIR ÍSLEND-
INGAR, EIGI Í ÁSTAR-HATURS-
SAMBANDI VIÐ LANDIÐ OKKAR.
Sýningin Allar leiðir liggja heim, stendur yfir í Þulu galleríi við Laugaveg. Þar er að finna verk eftir Aðal-heiði Daly Þórhallsdóttur. Á sýningunni eru níu olíu-
verk.
Eitt verkanna er sería sem saman-
stendur af átta myndum en á þær er
letraður málshátturinn: Fjarlægðin
gerir fjöllin blá og mennina mikla.
„Þetta er uppáhaldsmálshátturinn
minn og hann hefur oft verið mér
ofarlega í huga,“ segir Aðalheiður.
„Ég hef átt heima í útlöndum í nær
sex ár. Fyrst í Kanada þar sem ég
lærði í Ontario College of Art and
Design í Toronto og svo flutti ég til
Berlínar fyrir rúmu ári. Þegar ég er
með heimþrá hugsa ég: Fjarlægðin
gerir fjöllin blá. Ísland er ekki eins
frábært og þú heldur. Ég held að ég
sé eins og margir Íslendingar, eigi í
ástar-haturssambandi við landið
okkar. Samt eru fjöllin stórkostleg
og mennirnir eru alveg ágætir.“
Aðalheiður segir að rauði þráð-
urinn í sýningunni sé heimilið.
„Ég missti landvistarleyfi í Kanada
vegna tæknilegra mistaka og þá var
fótunum dálítið kippt undan mér.
Það var mjög sérstök tilfinning að
missa heimilið, en þarna hafði ég
átt heima í fimm ár. Í Berlín vildi ég
skapa nýja tilfinningu fyrir því að
vera heima. Ég fór í litlar búðir og
leitaði að hlutum eins og fallegum
bolla sem ég gæti gert að mínum,
sett í tóma íbúð og lífgað þannig
upp á hana.
Þegar kórónaveiran skall á í
Þýskalandi var ég í göngufæri við
stúdíóið mitt, og þar sem ég var ein
mátti ég fara þangað. Það eina sem
kom upp í huga minn var heimilið
og þess vegna eru myndirnar af
hlutum sem eru á heimilum: blóma-
vösum, skeiðum og alls kyns smá-
hlutum.“
Málverk Aðalheiðar hafa verið á
sýningum bæði í Evrópu og Norð-
ur-Ameríku og eru verk hennar í
einkaeigu víðs vegar. Árið 2018 var
Aðalheiður valin til að sýna verk
sín í Kaupmannahöfn í tilefni af
100 ára afmæli fullveldis Íslands,
ásamt fleiri íslenskum myndlistar-
mönnum. Hún býr, eins og áður
segir, í Berlín en stefnir á að f lytja
heim. Sýning hennar í Þulu stendur
til 11. október.
Tilfinning fyrir því að vera heima
Aðalheiður Daly Þórhallsdóttir sýnir níu olíuverk í Þulu galleríi. Málaði myndirnar
í Þýskalandi á kóvidtímum og vitanlega kom heimilið, og hlutir þar, upp í hugann.
Það eina sem kom upp í huga minn var heimilið, segir Aðalheiður. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
LEIKHÚS
Oleanna
David Mamet
Borgarleikhúsið
Þýðing: Kristín Eiríksdóttir
Leikendur: Hilmir Snær Guðnason
og Vala Kristín Eiríksdóttir
Leikstjórn: Hilmir Snær Guðnason
/ Gunnar Gunnsteinsson
Leikmynd og búningar: Sean
Mackaoui
Tónlist: Garðar Borgþórsson
Lýsing: Þórður Orri Pétursson
Leikgervi: Elín Sigríður Gísladóttir
Hljóðmynd: Garðar Borgþórsson
og Þorbjörn Steingrímsson
Eftir margra mánaða bið eru leik-
húsin loksins að opna sínar dyr
á ný og vonandi verða þær áfram
opnar. Oleanna eftir David Mamet
var tveimur vikum frá frumsýningu
síðastliðið vor þegar COVID-19 skall
á og öllu var skellt í lás. Síðan þá voru
gerð leikaraskipti í bland við leik-
stjóratilfæringar og opnar nú sýn-
ingin leikárið í Borgarleikhúsinu.
Á yfirborðinu snýst Oleanna um
röð samtala milli karlkyns kennara
og kvenkyns nemanda, sem fara
fram á nokkurra vikna tímabili
á skrifstofu hans. En undir niðri
kraumar valdabarátta kynjanna
þar sem aðeins ein manneskja getur
staðið uppi sem sigurvegari. Tækni-
legir hæfileikar Davids Mamet sem
leikskálds eru óumdeilanlegir. Hálf-
kláraðar hugsanir, hikorð og trufl-
anir spila stór hlutverk í textanum.
Málgleði kennarans einkennir
fyrri hluta verksins en ásakanir
nemandans hinn seinni. Algjört
skilningsleysi á milli persónanna
og niðurbrot hlustunar umlykur
þessi samskipti. Mamet skoðar
grá svæði samfélagsins af áhuga,
en gengur iðulega of langt í drama-
tískum vendingum, sérstaklega
hvað varðar ásakanir og viðbrögð
nemandans, til þess að rannsóknin
gangi upp.
Þessi þrætuhyggja, þar sem tveir
einstaklingar stangast á í valda-
baráttu, ætti að skapa drama-
tíska sýningu, en slíkt veltur á því
hvernig verkið er framsett. Mikið
mæðir á Hilmi og Völu sem þurfa
ekki einungis að takast á við brota-
kenndu setningarnar, heldur einnig
innra ferðalag karakteranna. Hilmir
Snær Guðnason tekst á við hlut-
verk sitt af æðruleysi og áreynslu-
leysi, þar sem reiði kennarans stig-
magnast við hverja senu. En hann
nær ekki að fanga örvæntinguna
sem ýtir honum fram af brúninni.
Vala Kristín Eiríksdóttir svarar
honum með rísandi styrk og sýnir
hvers megnug hún er sem leikkona,
þegar hún fer með magnaða ræðu
um eiginleika og afleiðingar órétt-
lætis. Gallinn er sá að neistann
vantar á milli þeirra, sérstaklega í
byrjun, sem er nauðsynlegur til að
kynda undir textanum, eins og þau
séu hvort í sínu horni frekar en að
mætast í hringleikahúsinu.
Hilmir Snær og Gunnar Gunn-
steinsson eru báðir skrifaðir fyrir
leikstjórninni, sá síðari tók við þegar
leikaraskiptin áttu sér stað. Þeir
spila með fjarlægð á milli persóna,
sem endurspeglun á samfélagslegri
stöðu þeirra, en ná sjaldan að fanga
ókyrrðina í textanum. Niðurstaðan
verður hálfkláraðar hugmyndir og
óskipulagt tilfinningarót, fremur en
afgerandi túlkun á leikritinu.
Sean Mackaoui er mikill happa-
fengur f y rir listalíf landsins.
Leikmyndir hans bera ætíð sterk
fingraför og hann leitar töluvert í
táknmyndir, sem virka reglulega
vel. Þó tók umbreytingin fyrir síð-
ustu senuna of langan tíma. Bless-
unarlega var búningur kennarans
endurhugsaður miðað við myndir í
leikskrá. Einkennisbúningur feðra-
veldisins er ekki lengur þykk þrí-
skipt jakkaföt heldur stakur jakki
og dýrir skór sem henta bæði á
skrifstofuna sem og í grillveisluna.
Á meðan kennarinn verður meira
og meira berskjaldaður, brynjar
nemandinn sig með faglegri fatn-
aði.
Umræðan um jafnræði kynj-
anna, of beldi og forréttindi er á allt
öðrum stað heldur en hún var fyrir
þrjátíu árum. Jafnræði þýðir ekki
að líf annarra verði lagt í rúst, en líf
alltof margra hefur verið lagt í rúst
vegna skorts á jafnræði. Oleanna
veltir upp mörgum spurningum og
tæknin sem Mamet beitir er ansi
merkileg, en nú er kominn tími á
ný leikrit, nýjar raddir og ný sjónar-
mið.
Sigríður Jónsdóttir
NIÐURSTAÐA: Neistann vantar í leik-
rit sem má muna sinn fífil fegri.
Hringleikahús málstaðanna
Undir niðri kraumar valdabarátta kynjanna, segir gagnrýnandinn.
Fyrirlestur um konur í buxum.
Sjókonur í buxum er yfirskrift Föstudagsf léttu Borgarsögu-safns, sem fer fram í Sjóminja-
safninu í Reykjavík föstudaginn
2.  október klukkan 12.10-13.00.
Hafdís Erla Hafsteinsdóttir sagn-
fræðingur fjallar um buxnanotkun
íslenskra kvenna í sögulegu ljósi.
Í fyrirlestrinum verður fjallað
um nokkrar konur sem klæddust
buxum til sjós og létu reyna á mörk
samfélagsins hvað varðar kvenlega
hegðun, klæðaburð og framkomu.
Vegna sótt varnaviðmiða er
aðeins pláss fyrir 25 gesti og af þeim
sökum nauðsynlegt að skrá sig með
því að senda tölvupóst á sjominja-
safnid@reykjavik.is.
Hafdís Erla Hafsteinsdóttir er
sjálfstætt starfandi sagnfræðingur
við Reykjavíkurakademíuna og
einn af aðstandendum heimildar-
söfnunarverkefnisins Huldukon-
ur. Hinsegin kynverund kvenna í
íslenskum heimildum 1700–1960
(huldukonur.is).
Sjókonur í buxum
Píanistinn Romain Collin býður GDRN til leiks á þriðju tónleikum sínum í Hannesar-
holti laugardagskvöldið 3. október
kl. 20. Guðrún Ýr Eyfjörð er konan
á bak við sviðsnafnið GDRN, en
hún hefur skinið skært í íslensku
tónlistarsenunni á undanförnum
árum. GDRN hóf tónlistarferil sinn
á tíu ára klassísku fiðlunámi, þar til
hún hóf nám í djasssöng og djass-
píanóleik, sem leiddi hana á end-
anum á þá braut sem hún er núna.
Eftir útgáfu fyrsta lagsins hlaut hún
verðlaun sem áhugaverðasti nýi
tónlistarmaðurinn á Íslensku tón-
listarverðlaununum 2017. Fyrsta
plata hennar, Hvað ef, frá 2018, var
útnefnd plata ársins á tónlistar-
verðlaunum Grapevine og útnefnd
til Norrænu tónlistarverðlaunanna.
Hún sópaði að sér fernum verð-
launum á Íslensku tónlistarverð-
laununum 2019, fyrir lag, plötu og
vídeó og var valin söngkona ársins.
Collin mætir GDRN
M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 15M I Ð V I K U D A G U R 3 0 . S E P T E M B E R 2 0 2 0