Samtökin '78 - 40 ára afmælisrit Samtakanna '78 - 01.06.2020, Side 69

HIIMSEGIN A FLOTTA
69
!5Ég er hommi, suartur og flóttamaður.
Og stundum finnst mér prfitt að vera
þetta allt á sama tíma. Eg get ekki
stjórnað því hvernig fólk sér mig, ég
er svartur, en ég vil geta stjórnað því
hvort að fólk veit að ég sé nommi eða
flóttamaður.“
kynvitund eða þá að koma fram og eiga á hættu að verða
fyrir fordómum, ofbeldi og útskúfun.
IMýtt líf í nýju landi
Það getur einnig verið býsna flókið að fóta sig í nýju
landi á nýjum forsendum. Enn og aftur getur skilningur
heimamanna og flóttafólks á því hvað er að vera hinsegin
verið ólíkur sem getur valdið togstreitu og jafnvel
vandræðalegum uppákomum. Til dæmis þegar Guðni
forseti mætti í Leifsstöð til að taka á móti hópi hinsegin
flóttamanna frá löndum sunnan Sahara árið 2018. Þó að
engum dyljist að þetta var vel meint og það sé síður en
svo sjálfgefið að þjóðhöfðingjar taki sérstaklega á móti
hinsegin flóttafólki var þetta ef til vill ekki sérstaklega
nærgætið frá sjónarhorni flóttafólksins. Fyrir það fyrsta
er ekki hægt að gera ráð fyrir að þau yfirhöfuð samsvari
sig með hugtökum undir hinsegin regnhlífinni þrátt fyrir
að hafa neyðst til að leita hælis vegna kynhneigðar sinnar
eða kynvitundar. I öðru lagi er ekki hægt að taka því
sem gefnu að fólk vilji gangast við því að vera stimplað
opinberlega sem hinsegin. Þessar móttökur voru einsdæmi
og aðrir hópar sem komið hafa síðan þá hafa fengið að
rölta í gegnum Leifsstöð fjarri kastljósi fjölmiðla.
Með regnbogafána í rassvasanum
Á íslandi, sem og í öðrum vestrænum ríkjum, er ákveðin
hefð fyrir því að fólk sé opinskátt með kynhneigð sína og
kynvitund. Mannréttindahreyfingar á Vesturlöndum tóku
þann pól í hæðina fyrir hálfri öld að mannréttindabaráttan
skyldi fara fram fyrir opnum tjöldum og hugmyndir um
sýnileika og stolt urðu að helstu flaggskipum baráttunnar,
samanber pride-göngur víða um veröld. En fyrir samfélög
þar sem hinseginleiki er ekki bundinn við sýnileika og
mannréttindabarátta og lobbíismi fer fram bak við tjöldin
er hugmyndin um að flagga kynhneigð sinni á almannafæri
framandi. Enn fremur upplifa margir flóknar tilfinningar á
borð við skömm eða ótta yfir því að hafa neyðst til að flýja
út af málefnum sem þöggun ríkir um. Því eru hugmyndir
á borð við stolt og sýnileika á Vesturlöndum afar fjarlægar
og margir hrökkva til haka eða eiga erfitt með að finna
sig innan slíkra hugmynda. Brian (á fertugsaldri) lýsir
upplifun sinni af því að fara í sína fyrstu pride-göngu á
Islandi svona: „Þetta var rosa gaman. Allt þetta fólk og
svo gerðist ekki neitt. Löggan var þarna, en það gerðist
ekki neitt. En þetta var líka skrýtið, enginn af vinum
mínum fór, og þeir sáu ekki tilganginn í að fara. Þeir vildu
það ekki, en þar sem ég er nýhættur með kærastanum
mínum þarf ég að fara að finna mér nýjan félagsskap."
Brian þekkir líka til málsins með komu forsetans. „Eg
hefði ekki viljað þetta. Alveg gaman að hitta forsetann,
en ég hefði ekki viljað þetta. Eg er hommi, svartur og
flóttamaður. Og stundum finnst mér erfitt að vera þetta
allt á sama tíma. Eg get ekki stjórnað því hvernig fólk sér
mig, ég er svartur, en ég vil geta stjórnað því hvort að fólk
veit að ég sé hommi eða flóttamaður."
Mehmet bendir líka á hvernig góður ásetningur getur
oft snúist upp í andhverfu: „Þegar fólk kynnist mér, þá
vill það heyra hvaðan ég kom og hvað „kom fyrir mig,“ En
mér finnst ekkert gaman að segja frá þessu. Þessi saga er
hluti af mér, en hún er ekki ég. Og þetta er ömurleg saga.
Kærastinn minn var líflátinn og allt. Eg fór í eitt stórt
viðtal hjá tímariti þar sem ég vildi varpa ljósi á aðstæður
samkynhneigðra í múslímskum löndum sem eru undir
klerkastjórn, en ég vil ekki að það sé túlkað sem einhver
staðfesting á því að múslímar séu hómófóbískir. Eg er
múslími og það voru múslímar sem hjálpuðu mér að flýja.
Það er harðstjórn og fátækt sem býr til þessar aðstæður.
Ég vil ekki að þessi saga skilgreini mig. Ég er meira en
bara þessi saga.“
Það er samt mikið komið undir þessum nýja stimpli.
Fólk sem fær stöðu flóttamanns á grundvelli kynhneigðar
eða kynvitundar upplifir oft ákveðna pressu um að hegða
sér á ákveðinn hátt eða falla inn í ákveðið norm þar
sem að það óttast um stöðu sína ef út af bregður. Enn
og aftur koma upp á yfirborðið ólíkar hugmyndir um
sjálfsmyndir, tilfinningar og samfélagsgerð. Mörgum sem
hafa upplifað kúgun og ofsóknir vegna samkynhneigðar
finnst til að mynda gagnkynhneigt hjónaband, með öllum