Fjölrit RALA - 10.10.1992, Síða 30

26
Umræður
Meðferð
Um 80% túnanna fá búfjáráburð oft, einungis 5% fá aldrei búfjáráburð. Þetta er heldur hærra hlutfall
en á Vestur- og Austurlandi. Á Suðurlandi er meira um að búfjáráburði sé dreift á vorin en í hinum
landshlutunum. Rúm 50% túnanna á Suðurlandi fá tilbúinn áburð eftir slátt. Samsvarandi tala á
Austurlandi var 22%, 10% á Vestfjörðum og 40% á Vesturlandi.
Mjög lítill hluti túnanna var alfriðaður fyrir beit. Mun fleiri tún eru friðuð á vorin en á haustin.
Á vorin er nær eingöngu sauðfjárbeit en haustbeitin er blönduð.
Innan við 10% túnanna eru tvíslegin sem er heldur minna en á Austurlandi en svipað og á
Vesturlandi.
Gróðurfar
Með því að brjóta land og sá í það er verið að breyta náttúrulegu gróðurfari þess í þeim tilgangi að
fá gróður sem fullnægir óskum um uppskeru, fóðurgildi og fleira. Oft víkur sáðgresið fyrir öðrum
gróðri með tímanum eða hlutföll milli einstakra tegunda raskast. Þessar breytingar ganga mishratt
fyrir sig, það ræðst m.a af ýmsum ytri skilyrðum eins og veðri, jarðvegi, framræslu, meðferð o.fl.
Það er því æskilegt að sá tegundum sem henta vel aðstæðum á hverjum stað. Eins er mikilvægt að
búa túngrösunum vaxtarskilyrði sem gera þeim kleift að lifa lengi (framræsla, kölkun o.fl).
Ein grasfræblanda hefur verið ráðandi á markaðnum um allt land síðastliðin 20-30 ár, þ.e. blanda
með 50% vallarfoxgrasi og um 25% af hvoru fyrir sig túnvingli og vallarsveifgrasi. Vallarfoxgrasið
er notað vegna þess að það er uppskerumikið og gott fóðurgras. Hinar tegundimar gefa meiri
endurvöxt og það er ákveðin trygging fólgin í því að sá saman fleiri en einni tegund. Skilyrði geta
verið óhagstæð einni tegundinni þannig að hún hverfur fljótt, en hagstæð hinum sem þá lifa lengur.
Þá þykir vallarfoxgrasið ekki mynda eins góðan svörð og t.d. vallarsveifgrasið.
Sá ókostur fylgir því hins vegar að sá fleiri tegundum saman, að sú tegund sem við helst viljum
hafa í túnunum getur horfið fyrr en ella vegna samkeppni frá hinum sáðgrösunum. Þetta þarf að hafa
í huga þegar sáðblöndur eru búnar til. Þar til á allra síðustu árum hafa verið notaðir fremur veikir
túnvingulsstofnar, þannig að túnvingull hefur jafnan verið lítið áberandi þar sem blöndu með honum
hefur verið sáð. Undanfarin ár hefur norski túnvingulsstofninn Leik verið á markaðnum hérlendis.
Hann virðist mun sterkari en forverar hans og kemur það m.a. fram í því að hann getur náð
yfirhöndinni í blöndu með vallarfoxgrasi. Þetta vekur spumingar um það hvort rétt sé að sá svona
sterkum túnvingulsstofni með vallarfoxgrasi. Það er líka spuming hvort túnvingull á heima í
venjulegri túnblöndu þar sem hann gefur lakara fóður en bæði vallarfoxgras og vallarsveifgras
(Guðni Þorvaldsson og Hólmgeir Bjömsson, 1990).