Rit Búvísindadeildar - 10.07.1996, Blaðsíða 37

Hjúpber
í heitum gróðurhúsum eða gróðurskálum er unnt að rækta hjúpber, en uppskera af
plöntu var í flestum tilfellum fremur lítil. Hins vegar heppnaðist ekki að rækta
þau í óupphituðu gróðurhúsi á Hvanneyri.
Hjúpber döfnuðu vel í upphitaðri sólstofu í Borgamesi, Hjónin Kristín
Jónasdóttir og Bragi Jóhannesson kvörtuðu einna helst undan því að plöntumar
legðu undir sig sólstofuna, ef ekki væri stöðugt verið að klippa þær og binda upp.
Ávextirnir em litlir, gulir eða rauðgulir og líkjast bæði tómötum og ananas á
bragðið. Nýlega er farið að flytja inn hjúpber til íslands og em þau notuð sem
veislukostur.
Beðja
Auðvelt er að rækta beðju (blaðbeðju eða strandbeðju) á Ísíandi og óþarfi að
rækta hana irini í plastgróðurhúsi. Tvær gerðir sem margir þekkja era silfurblaðka
og spínatblaðka (Lucullus), þó kunna fáir á íslandi að nota beðju. Beðjan er
aðalleg ræktuð vegna leggjanna, sem má nota á sama hátt og aspargus eða
blaðlauk. Blöðin má einnig nota eins og spínat (Aamlid, K., 1987).
Blómasalat
Síðan á miðöldum hafa menn í Bretlandi notað krónublöð ýmissa blóma til að
skreyta salöt, kökur, búðinga, drykki o.fl. (The Thompson & Morgan Seed
Catalogue, 1994). Á Hvanneyri var ræktuð blanda fimm blómjurta. Krónublöð
jurlanna fimm, voru talin fremur bragðdauf.
Garðsúra
Garðsúra er fjölær jurt, náskyld túnsúru sem kemur með blöð snemma vors. Einar
Helgason (1926) segir, að garðsúra vaxi villt um alla Evrópu. óli V. Hansson
o.fl. (1978) segja: "Garðsúra er einhver besta spínatjurtin, sem til er, og stundum
kölluð "enskt spínat". Miklu mildaii á gragðið en túnsúran." Hún er töluvert
notuð í mat sunnar í álfunni. f Norður-Evrópu er garðsúra lítið ræktuð og líklega
eingöngu í heimilisgörðum. Hún er notuð á vorin áður en annað grænmeti er
nýtanlegí. Það er auðvelt að rækta garðsúm á bersvæði á íslandi, en eigi að nota
hana snemma vors verður að hafa hana undir gróðurhlífum.
Nýsjálenskt spínat
Einar Helgason (1926) segir að nýsjálenskt spínat hafi komið til Evrópu frá Nýja
Sjálandi árið 1772. Það hefur ekki hlotið mikla útbreiðslu, né athygli, t.d. hefur
ekkert nafnkennt afbrigði komið fram enn þá. Aamlid, K. (1987) segir að jurtin
þoli ekki frost. Það virðist vera vandalítið að rækta nýsjálenskt spínat í
óupphituðu plastgróðurhúsi eða undir öðram gróðurhlífum. Hitt er annað mál,
hvort menn telja það nógu góða matjurt til að ljá því rými.
31