Rit Búvísindadeildar - 10.07.1996, Blaðsíða 36

K 1987). Fleiri gerðir eru til af agúrkum, en þær hafa ekki verið reyndar á
Hvanneyri.
Asíur og þrúgugúrkur eru m.a. kallaðar "frilandsagurker" á tungum hinna
Norðurlandaþjóðanna, sem gefur til kynna að þær séu fyrst og fremst ræktaðar úti
í garði. Aamlid, K, (1987) segir að í Noregi sé vaxandi áhugi á að rækta agúrkur í
ódýrum heitnilisgróðurhúsum. Það er vandamál, að gúrkumar þola illa frost. Á
Hvanneyri ætti þess vegna ekki að gróðursetja þær í óupphituðu plastgróðurhúsi
fyrr en fyrstu daganna í júní. Það þýðir, að ekki er unnt að ná nema 60-80
vaxtardögum í plastgróðurhúsinu, eins og áður hefur komið fram (Magnús
Óskarsson, 1989). Fyrst þegar ræktun á asíum hófst á Hvanneyri, þekkti fólk ekki
ávextina og hafði ekki áhuga á að reyna þá, en það breyttist fljótlega, þegar fólk
kynntist asíunum.
Á Hvanneyri hefur gengið þokkalega að rækta asíumar í óupphituðum
plastgróðurhúsum. Raunar má segja það sama um þrúgugúrkur og Minibar
gróðurhúsagúrkur, en uppskera af bestu gerðum af asíum hefur þó verið mest.
Þeir stofnar af asíurn, sem nú eru á markaði og gengið hefur vel að rækta em:
Lisanna, Nadina, Jolina og Wilma. Á vegum Garðyrkjuskóla ríkisins og Rala
vom gerðar tilraunir með þrúgugúrkur í óupphitum gróðurhúsum. Bestu afbrigðin
gáfu 10 kg/m^ (Magnús Ágústsson, 1985). Þetta er rösklega helmingi meira en
fékksí í kalda gróðurhúsinu á Hvanneyri. Árið 1989 töldu menn, að þrúgugúrkur
hefðu þolað vorkulda betur en gróðurhúsagúrkur og asíur.
Mergja
Indíánar í Ameríku hafa ræktað mergju eða grasker í 3000-4000 ár. í Suður-
Ameríku er mergja þriðja mikilvægasta matjurtin, kemur næst á eftir maís og
baunum (Janick, J. 1986). Nú er mergja mikilvæg matjurt í Suður-Evrópu, en í
Norður- Evrópu er hún aðallega ræktuð í heimilisgörðuin (Bjelland.O. og Balvoll
G.,1976). Mergja er raunverulega tvær tegundir Cucurpita pepo og Cucurpita
maxima, sem báðar em einærar. Ávextir af báðum tegundum em af mörgum
gerðum, t.d. aflangir, kúlulaga eða eins og hörpudiskar í laginu og hafa verið
nefndir gulmergja, grænmergja eða hörpudisksmergja á íslensku. Ef ávexdmir em
uppskornir áður en þeir ná að mynda steina, eru þeir kallaðir "squash" á ensku, en
ávextir, sem ná fullum þroska, em kallaðir "pumpkin" á ensku, en "græskar" á
dönsku. Þessi nöfn virðast þó vera á reiki.
Gold Ingot gulmergja gaf töluverða uppskeru. Líklega þolir hún heldur
meiri kulda en t.d. tómtar og paprika. íslendingar em óvanir megju og fólk á
Hvanneyri sýndu henni lítinn áhuga. Þó komust sumir upp á að steikja
hörpudisksmergju í smjöri og töldu það Ijúfmeti.
Tómatar og paprika
Það heppnaðist illa að rækta tómata og papriku í óupphituðu plastgróðurhúsi,
uppskeran var of lítil. Æskilegt hefði verið að reyna fleiri afbrigði af þessum
jurtum, sem hugsanlega þyldu meiri kulda.
30