Fréttablaðið - 12.12.2020, Blaðsíða 26

Ég var alltaf skrifandi sem krakki og ég las mikið,“ segir Vilborg Davíðs-dóttir rithöfundur. Hún stefndi að því frá unga aldri að skrifa bækur
og sú tíunda, Undir Yggdrasil, er
nýkomin út.
„Mín fyrstu skrif á prenti voru
smásaga sem nafna mín, skáldið
Vilborg Dagbjartsdóttir, birti á
barnasíðu Þjóðviljans þegar ég var
13 ára,“ segir Vilborg. „Hún sendi
mér í ritlaun bókina Hobbit eftir
J.R.R. Tolkien og í því var mikil
hvatning fyrir einrænan krakka. Ég
heillaðist alveg af þeirri bók og því
að stíga inn í annan heim þar sem
hvert ævintýrið rak annað.“
Frá því að hún gaf út sína fyrstu
skáldsögu, Við Urðarbrunn árið
1993, hefur Vilborg boðið lesendum
sínum að stíga inn í annan heim.
Það sama á við um þá nýjustu sem
tilnefnd er til Fjöruverðlaunanna,
bókmenntaverðlauna k venna.
Undir Yggdrasil gerist um aldamót-
in 900, á heiðnum tíma, og segir frá
harmþrungnum og óskiljanlegum
atburðum. Aðalsögupersóna bókar-
innar er Þorgerður í Laxárdal sem
þráir að verða völva.
Í sögunni snertir Vilborg á
ýmsum viðkvæmum málefnum,
svo sem misnotkun, barnsmissi og
sorg. Hún þekkir sorgina af eigin
raun og segir mikilvægt að fjalla
um hana sem hluta lífsins. „Mér
finnst brýnt að við leysum okkur
frá óttanum við að tala um dauð-
ann og að við leyfum sorginni og
dauðanum að vera hluta af lífinu,“
segir Vilborg.
Þekkir sorgina af eigin raun
„Í bókinni fjalla ég um yfirnátt-
úrulega þætti en á þeim tíma sem
sagan gerist var yfirnáttúrulegi
heimurinn staðreynd. Það voru
völvur í samfélaginu sem höfðu vald
til þess að fara inn í annan heim og
leita upplýsinga og þá, alveg eins og
nú, langaði fólk að vita hvað gerist
næst, til að geta undirbúið sig,“ segir
Vilborg. „En svo er spurningin hvort
okkur er fyrir bestu að vita hvað
muni gerast eða ekki, og hana þekki
ég af eigin raun,“ bætir hún við.
Vilborg missti eiginmann sinn,
Björgvin, úr heilakrabbameini árið
2013. Krabbinn greindist í nóvem-
ber 2006, í sömu viku og hann lauk
MA-prófi í heilsusálfræði og varð
41 árs. „Frá þeim degi vissum við að
hann yrði ekki gamall,“ segir hún.
„Lífslíkurnar voru tvö til fimm ár,
jafnvel þótt tekist hefði að fjarlægja
helming æxlisins í skurðaðgerð og
geisla það sem eftir var.“
Við tóku fimm ár þar sem sjúk-
dómurinn lá niðri og Björgvin
kom ýmsu í verk. Hann lauk við
kennslubók í rafeindavirkjun,
kláraði starfsréttindanám í klín-
ískri sálfræði og opnaði stofu í
miðri kreppu. „Við vissum að hann
myndi veikjast aftur og að tíminn
yrði naumur,“ segir hún. Sjálf lauk
hún meistaraprófi í þjóðfræði á
sama tíma og skrifaði tvær skáld-
sögur um Auði djúpúðgu.
Vilborg segist oft hafa velt því
fyrir sér hvort hún hefði kosið að
vera laus við að vita hvað biði þeirra
hjóna. „Þegar dauða Björgvins bar
að komst ég að því að það er engin
leið að undirbúa sig fyrir ástvina-
missi,“ segir hún.
Vilborg segist hafa fundið það
eftir að Björgvin lést hversu mikið
álag hafi fylgt því að vita að hann
myndi deyja í blóma lífsins. „Við
fengum þó tíma til að tala um það
og lærdómurinn er þó sá að ég veit
að það er óþarfi að óttast fram-
tíðina. Því að þegar og ef það gerist
sem þú kvíðir þá gerist það í núinu
sem er einmitt eini staðurinn þar
sem hægt er að takast á við það. Þar
má setja annan fótinn fram fyrir
hinn og taka daginn skref fyrir
skref. Glíma við eitt í senn, það
sem er fyrir framan mann, og leyfa
morgundeginum að eiga sig.“
Snýst ekki um sanngirni
Hún segist telja að þau hefðu lifað
lífinu á sama veg og þau gerðu, hvað
sem leið vitneskjunni um hvað
koma skyldi. Þar hafi skapgerð
Björgvins skipt miklu máli. „Hann
var bæði æðrulaus og mjög jarð-
bundinn,“ segir Vilborg og brosið
leynir sér ekki þegar hún talar um
Björgvin.
„Daginn sem við fengum frétt-
irnar sitjum við þrumu lostin inni
í stofu. Þá segir hann upp úr eins
manns hljóði að við séum eigin-
lega heppin,“ segir Vilborg. „Ég
spyr hvernig í ósköpunum hann fái
það út. Hann benti þá á að f lestir
sem fengju svona tíðindi yrðu að
snúa lífi sínu á hvolf til þess að
koma draumum sínum í verk. Við
þyrftum þess ekki því við vorum
þá þegar að láta alla okkar drauma
rætast. Vorum nýgift, f lutt til Edin-
borgar í framhaldsnám og áttum
tveggja ára ástarbarn,“ segir hún.
„Ég sagði honum að mér fyndist
þetta nú samt ósanngjarnt og hann
spurði hvort það væri sanngjarnara
ef einhver annar hefði fengið þetta
heilaæxli. Við því átti ég ekkert svar
því auðvitað hafa sjúkdómar ekkert
með sanngirni að gera. Það er eng-
inn sem útdeilir þeim eftir einhvers
konar leikreglum,“ segir Vilborg.
Þegar Björgvin veiktist aftur
haustið 2012 gerðist það snögglega.
Nýtt heilaæxli óx hratt á öðrum
stað, óskurðtækt, hann fékk mál-
stol og önnur einkenni hrönnuðust
upp. Fimm mánuðum síðar var
hann dáinn.
Skrítinn tími
Í sömu viku og hann var borinn til
grafar greindist pabbi Vilborgar
með illvígt krabbamein og fékk þær
fréttir að hann ætti ekki langt eftir
ólifað. „Þetta var ótrúlega skrítinn
tími,“ segir Vilborg, sem syrgði
manninn sinn á sama tíma og hún
reyndi að vera til staðar fyrir for-
eldra sína og börn í djúpri sorg.
„Björgvin deyr 9. febrúar 2013,
tengdamóðir mín í nóvember sama
ár og pabbi sumarið eftir,“ segir Vil-
borg. Hún segist hafa fundið það vel
og greinilega hverjir stóðu henni
næst og hversu dýrmæt vináttan sé.
„Ég skil það núna með hjarta, lifur
og lungum að vináttan er það dýr-
mætasta sem maður eignast í líf-
inu. Því komst ég að í gegnum mína
göngu og hef heyrt líka frá öðrum í
sömu sporum,“ segir hún en Vilborg
tók þátt í stofnun Ljónshjarta, sam-
taka til stuðnings yngra fólki sem
misst hefur maka og börnum þess.
„Mörgum er það ofviða að vera
nálægt syrgjendum og það er skilj-
anlegt vegna þess að það er erfitt að
sitja uppi með sorg annarra. Fólk
upplifir sig vanmáttugt og það er
f lestum þungbært,“ segir Vilborg.
„En það sem fólk áttar sig ekki á
er að það eitt að vera til staðar og
ljá því eyra að annarri manneskju
líði illa felur í sér mikla hjálp. Bara
það að geta setið og hlustað af sam-
kennd er dýrmætur stuðningur.“
Vilborg segir að þegar áföll dynji
á geti það verið syrgjendum óger-
legt að biðja um stuðning. „Frum-
kvæðið til að taka upp símann og
rétta út höndina eftir aðstoð kostar
eitthvað sem er horfið manni. Ég
fann þetta hjá sjálfri mér og veit að
þau eru fleiri sem hafa reynt þetta.“
Ræddu opinskátt um dauðann
Vilborg og faðir hennar ræddu
dauðann opinskátt sín á milli mán-
uðina eftir að hann greindist með
krabbamein. „Við vorum lánsöm að
hafa hvort annað í því,“ segir hún.
„Ég hafði mikla þörf fyrir það,
Sorgin rífur hjartað upp á gátt
Vilborg Davíðsdóttir, rithöfundur, hefur kynnst bæði dauða og sorg á sinni lífsgöngu. Hún segir mikilvægt að
leyfa dauðanum að vera hluta af lífinu og hefur sterkt hugboð um það að tilvistinni ljúki ekki við dauðann.
Vilborg Davíðsdóttir gaf nýverið út sína tíundu bók, Undir Yggdrasil. Bókin, sem gerist um aldamótin 900, er söguleg
skáldsaga þar sem hún snertir ýmis viðkvæm málefni, svo sem barnsmissi, misnotkun og sorg. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
↣
Birna Dröfn
Jónasdóttir
birnadrofn@frettabladid.is AUÐVITAÐ HAFA SJÚK-
DÓMAR EKKERT MEÐ
SANNGIRNI AÐ GERA.
ÞAÐ ER ENGINN SEM
ÚTDEILIR ÞEIM EFTIR
EINHVERS KONAR LEIK-
REGLUM.
VIÐ VISSUM AÐ HANN
MYNDI VEIKJAST AFTUR
OG AÐ TÍMINN YRÐI
NAUMUR.
1 2 . D E S E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R26 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð