Fréttablaðið - 12.12.2020, Blaðsíða 38

ÉG FÉKK SVONA BLEKK-
INGARHEILKENNI OG
HUGSAÐI: HVAÐ ER ÉG AÐ
GERA HÉR? AF HVERJU
HALDA ÞAU AÐ ÉG GETI
GERT ÞETTA?
Þetta gerðist eiginlega óvart,“ segir hin 28 ára Salka Margrét Sigurðar-dóttir sem vinnur nú að stærstu loftslags-ráðstefnu Sameinuðu
Þjóðanna, COP26, sem Bretland
heldur á næsta ári. Hún hefur
starfað fyrir bresku ríkisstjórnina
síðan hún útskrifaðist úr háskóla
fyrir fimm árum síðan. Fyrst sem
aðstoðar maður ráðherra netör-
yggismála, síðan við skipulagningu
útgöngu landsins úr Evrópusam-
bandinu og nú við loftslagsmálin.
Salka er af Skaganum, lærði
við fjölbrautaskólann þar, síðan
í stjórnmálafræði við Háskóla
Íslands og loks heimspeki og opin-
bera stefnumótun við London
School of Economics. „Ég ætlaði
að koma aftur heim en prófaði að
sækja um starf hjá breska ríkinu og
fékk,“ segir hún.
Ef tir að Bretar samþyk ktu
útgönguna úr Evrópusambandinu
í júní árið 2016 var Salka ráðin inn í
teymi til að skipuleggja hana. Í þrjú
ár vann hún að því að komast að því
hvað Bretland þyrfti að gera til að
ganga út og byggja upp samnings-
stöðu gagnvart sambandinu.
Salka segir þetta hafa verið mjög
gefandi og lærdómsríkan tíma
og einstakt að fá að ferðast um
og leggja fram stefnu Bretlands á
samningafundum. Hún hefur nú
unnið undir þremur forsætisráð-
herrum, David Cameron, Theresu
May og Boris Johnson, á einhverjum
róstusömustu tímum í breskum
stjórnmálum í áratugi.
„Í hvert sinn sem það eru kosn-
ingar eða uppstokkun ráðherra
bíðum við og sjáum hvort við fáum
nýja yfirmenn,“ segir Salka. „Hvort
við þurfum að rífa í sundur þau
stefnumál sem við erum búin að
byggja upp. Það er okkar starf að
framfylgja vilja ráðherranna en
jafnframt að gefa þeim ráð.“
Blekkingarheilkennið
Salka segir forsætisráðherrana
halda sig að mestu leyti í Downing
stræti 10 að vinna að stærstu mál-
unum. En hinir ráðherrarnir hafi
nokkuð mikið sjálfstæði í sínum
málaflokkum. Hún sjálf vinni mest
með þeim ráðherrum sem hafi með
hennar málefni að gera. Til dæmis
viðskipta- og orkumálaráðherrann
Alok Sharma. Það tók hana tíma að
venjast því að vera í þessari stöðu.
„Það er furðuleg tilfinning að
heyra ráðherra Bretlands f lytja
ræður sem ég hef skrifað,“ segir
Salka. „Ég fékk svona blekkingar-
heilkenni og hugsaði: Hvað er ég
að gera hér? Af hverju halda þau að
ég geti gert þetta? Mér hefur verið
hrósað en það er samt erfitt að hafa
trú á sjálfum sér þegar maður er í
svona stóru batteríi.“
Sem embættismaður í innsta
hring hefur hún haft vitneskju um
það sem í raun og veru gerist á bak
við tjöldin. „Það er mjög gaman að
fylgjast með hvernig fjölmiðlarnir
reyna að túlka hvað er að gerast, til
dæmis varðandi Brexit,“ segir hún.
„Þeir hitta naglann ekki alltaf á höf-
uðið.“
Þó nú sé krítískur tímapunktur
varðandi útgönguna, aðlögunar-
tímabilið að renna út og samninga-
viðræður í skotgröfum segir Salka
vindinn að miklu leyti farinn úr
umræðunni meðal almennings.
„Þetta er búið að taka svo langan
tíma. Fólk vill að þessu ljúki,“
segir hún. „Fólk vonar vissulega að
samningar náist og þar sem það eru
aðeins örfá mál sem ágreiningurinn
snýst um er ekki ólíklegt að það
takist. En almenningur talar ekki
mikið um Brexit lengur. COVID
hefur tekið yfir umræðuna.“
Bjartsýni vegna bólusetningar
Bretar riðu á vaðið að samþykkja
bóluefni Pfizer og BioNTech og
bólusetningar hófust í vikunni.
Salka segir mikla spennu og bjart-
sýni í kringum þetta en Bretland er
meðal þeirra ríkja sem verst hafa
orðið úti í faraldrinum.
„Hér hefur í tvígang verið sett á
hart útgöngubann og fólk ekki mátt
gera mikið,“ segir hún. „Margir hafa
unnið heiman frá síðan í febrúar og
vinir ekki mátt hittast nema úti á
götu. Ég er í alþjóðastarfi og á að
vera að ferðast um allan heiminn
en hef þurft að vinna heima. Það er
mikil eftirvænting eftir því að lífið
geti orðið venjulegt aftur.“
Salka segir undarlegt að ganga
um nánast tóma miðborg Lundúna,
Covent Garden og Soho sem áður
voru full af lífi. Aðeins þann tíma
sem veitingastaðirnir eru opnir er
fólk á ferli.
„Fólk skilur að það þarf að fylgja
þessu og það hefur ekki verið mikil
andstaða við aðgerðirnar,“ segir
Salka. Frekar hafi stjórnin verið
gagnrýnd fyrir að bregðast seint
við og að reglurnar hafi ekki alltaf
verið nægilega skýrar. „Það er erfitt
að vita hvað eru góð viðbrögð eða
slæm. Við erum öll að læra á þennan
nýja veruleika.“
Hún segist ekki fagna of snemma
þó að bólusetningar séu hafnar. Enn
sé verið að bólusetja aldrað fólk og
fólk í áhættuhópum og almenning-
ur þurfi að vera undirbúinn undir
takmarkanir í nokkra mánuði til
viðbótar. Hversu f ljótt tekst að
aflétta takmörkunum skiptir hana
töluverðu máli því að loftslagsráð-
stefnan er skipulögð í nóvember.
Loftslagsbreytingar verri fyrir
konur og jaðarhópa
„Á ráðstefnunni verður haldið
áfram að semja um ýmsar greinar
Parísarsáttmálans og loftslags-
samning Sameinuðu þjóðanna.
Þetta er árleg ráðstefna og Bretar
bera ábyrgð á henni á næsta ári,“
segir Salka. „Teymið sem ég leiði
vinnur að því að byggja upp samn-
ingsstöðu sem öll lönd Sameinuðu
þjóðanna geta samþykkt og takast
á við áhrif loftslagsbreytinga í
ýmsum málaflokkum.“
Í þessari vinnu ber Salka meðal
annars ábyrgð á að leiða viðræð-
urnar um kynjajafnrétti og rétt
frumbyggja.
„Loftslagsbreytingar hafa verri
áhrif á minnihluta og jaðarsetta
hópa, til dæmis konur,“ segir hún.
„Konur eru sjaldnar í valdastöðum
og koma því sjaldnar að ákvarð-
anatökunni. Þær vinna líka meira
með þær auðlindir sem loftslags-
breytingar hafa áhrif á, til dæmis
að sækja vatn eða við hefðbundin
landbúnaðarstörf. Við þurfum að
finna f leiri leiðir til valdef lingu
kvenna og jaðarhópa og koma þeim
að við samningaborðið.“
Salka segir umræðuna um lofts-
lagsmálin lifandi í Bretlandi, fólk
hafi mikinn áhuga og stjórnmálin
séu að bregðast við með markmið-
um og aðgerðum. Takmark breskra
stjórnvalda er að ná kolefnishlut-
leysi árið 2050 og vera í leiðtoga-
hlutverki á heimsvísu á þessu sviði.
Aðspurð um kosningu Joes Biden
sem Bandaríkjaforseta segir Salka
hana jákvæða. En Donald Trump,
núverandi forseti, hefur verið mjög
efins um loftslagsbreytingar og dró
Bandaríkin út úr Parísarsáttmál-
anum.
„Það er ekki hægt að neita því
að þetta hefur mikil áhrif á okkar
vinnu,“ segir Salka. „Biden hefur
sagt að Bandaríkin komi aftur að
Parísarsáttmálanum og réð John
Kerry sem sérstakan loftslagserind-
reka Bandaríkjanna.“ Salka ræddi
við Kerry á síðasta ári og er bjart-
sýn á að samstarfið við Bandaríkin
gangi betur á þessu sviði. Banda-
rísku samninganefndirnar muni
hafa mun meira svigrúm til alþjóða-
samstarfs á næsta ári.
Þúsund kílómetrar á árinu
Salka hefur ekki tekið neina ákvörð-
un um hversu lengi hún hyggist
starfa í Bretlandi. Hún horfi aðeins
eitt ár fram í tímann. „Ég er ekki
með neitt plan. Ef Ísland býður mér
gott starf þá myndi ég skoða það.
En utanríkisþjónusta Bretlands er
svo miklu stærri en á Íslands og ég
er ánægð með þau áhrif sem ég get
haft hér eins og er,“ segir hún.
Salka og Thomas Coe, kærasti
hennar, keyptu sér nýlega hús í
suðausturhluta borgarinnar. Hún
segir það kannski merki um að hún
sé ekkert endilega á leiðinni heim á
næstunni, en afskrifar það þó ekki.
„Við kynntumst bara á Tinder,“
segir Salka aðspurð um kærastann,
sem starfar sem gagnavísinda-
maður. Engin börn eru komin undir
vænginn hjá þeim. „Ég er 28 ára, enn
ung stelpa,“ segir hún.
Þegar Salka er ekki að semja um
loftslagsmál eða skrifa ræður fyrir
ráðherra er hún yfirleitt hlaupandi
um götur Lundúna. „Það er svo gott
fyrir geðheilsuna að hlaupa. Ég er
búin að hlaupa meira en þúsund
kílómetra á þessu ári,“ segir hún. „Í
útgöngubanninu hefur varla mátt
gera neitt annað en að hreyfa sig.“
Félagslífið skiptir hana einnig
miklu máli. Að hitta vini, spila og
spjalla. Hún segist ekki vel tengd
Íslendingasamfélaginu í Lundúnum
en haldi enn góðu sambandi við
vinina heima á Íslandi. „Þeir skipta
mig afskaplega miklu máli.“
Loftslagsbreytingarnar
hafa verri áhrif á konur
Í fimm ár hefur hin 28 ára Salka Margrét Sigurðardóttir starfað fyrir bresku ríkisstjórn-
ina. Hún segir það vera furðulega tilfinningu að heyra ráðherrana flytja ræður sem hún
hefur skrifað og að það sé ekki auðvelt að hafa trú á sjálfum sér á svona stóru sviði.
Salka útilokar ekki að flytja aftur til Íslands en keypti nýlega hús í suðausturhluta Lundúna með kærasta sínum. MYND/LUCY FITTER
Kristinn Haukur
Guðnason
kristinnhaukur@frettabladid.is
1 2 . D E S E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R38 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð