Skessuhorn - 05.02.2020, Blaðsíða 21

MIÐVIKUDAGUR 5. FEBRúAR 2020 21
Jókur – félag kvenna í atvinnurekstri
á Akranesi og nágrenni var stofnað
2018. Nafn félagsins er með vís-
un í tröllskessuna Jóku, en félagið
er fyrir konur sem eru stjórnendur
eða leiðtogar í sínum fyrirtækjum/
stofnunum. Tilgangur félagsins er
að skapa tengslanet fyrir konur á
eða frá Akranesi og úr nærsveitum,
styrkja þær í sínum stjórnunarstörf-
um, almennt að styðja konur og efla
samstöðu þeirra í atvinnulífinu.
Miðvikudaginn 29. janúar síð-
astliðinn var hittingur hjá félaginu.
Félagskonur fengu Helenu Ólafs-
dóttur í heimsókn og var hún með
góðan fyrirlestur um markmið-
asetningu og liðsheild. Helena er
íþróttakennari og verkefnastóri af-
rekssviðs FVA, markþjálfi, einka-
þjálfari og hefur verið knattspyrnu-
þjálfari í 30 ár með UEFA-A gráðu.
Það var margt fróðlegt og skemmti-
legt sem kom úr fyrirlestrinum og
það skiptir mjög miklu máli að lið-
heildin sé góð, því sterkari sem hún
er því meira verður úr hópnum. Í
lok fundar fengu allar konurnar
skipulagsplan frá Smáprenti til að
taka með sér heim.
Næsti hittingur verður auglýstur
í febrúar, hægt er að fylgjast með
félaginu á Facebook - Jókur - Félag
kvenna í atvinnurekstri á Akranesi.
Með bestu kveðju,
Tinna Ósk
Sólveig Magnúsdóttir hefur verið
ráðin upplýsinga- og skjalastjóri við
Landbúnaðarháskóla Íslands. Sól-
veig er með meistaragráðu í forystu
og stjórnun frá Bifröst og BA gráðu
í bókasafns- og upplýsingafræði frá
Háskóla Íslands með skjalastjórn
sem sérfag. Hún hefur frá árinu
2013 starfað sem sem skjalastjóri
og forstöðumaður skjala- og rit-
araþjónustu hjá Fjármálaeftirlitinu.
Áður hafði hún starfað að skjalamál-
um og innleiðingu skjalakerfa m.a.
hjá Össuri, Sjóvá og Mosfellsbæ. Þá
var hún um skeið formaður félags
um skjalastjórn og formaður Lyk-
ils, félags skjalastjóra hjá sveitarfé-
lögum.
Sólveig er áhugamanneskja um
góða heilsu, útivist, garðyrkju og
fleira og segist spennt fyrir starf-
inu framundan. „Ég er spennt fyr-
ir því starfi sem er framundan við
að byggja upp og móta samræmt
stjórnkerfi gagna fyrir starfsemi
skólans og innleiða nýtt verklag í
kringum það. Skólinn hefur sett sér
spennandi stefnu og verður áhuga-
vert að taka þátt í innleiðingu á
henni og öllum þeim verkefnum
sem því fylgir.“
Sólveig hóf störf í byrjun febrú-
ar og verður með aðstöðu á öllum
starfsstöðvum skólans.
-fréttatilkynning
Ráðin upplýsinga- og
skjalastjóri LbhÍ
Nýsköpunarverðlaun forseta Ís-
lands voru afhent við hátíðlega at-
höfn á Bessastöðum síðastlið-
inn miðvikudag. Halldór Bjarki
Ólafsson, læknanemi frá Akra-
nesi, hlaut verðlaunin fyrir verk-
efni sitt „Tengsl óeðlilegs blóð-
hags við bráða fylgikvilla og lang-
tímaútkomu eftir skurðaðgerðir.“
Leiðbeinandi Halldórs var Mart-
in Ingi Sigurðsson, sérfræðingur í
svæfinga- og gjörgæslulækningum
á Landspítala og prófessor við Há-
skóla Íslands.
Halldór var að vonum ánægður
þegar Skessuhorn heyrði í honum
hljóðið. „Þetta er skrýtin tilfinning,
ekki beint hversdagsleg en maður
er ansi lukkulegur. Þetta er mikil
viðurkenning og gaman að finna
fyrir áhuga á því sem maður er að
fást við,“ segir Halldór.
Viðbragð við
bólguástandi
Í rannsókn sinni kannaði Halldór
tengsl breytileika í stærð rauðra
blóðkorna og skamm- og lang-
tímadánartíðni eftir skurðaðgerð-
ir. Fylgst er með þeim breytileika
fyrir allar aðgerðir og notaði Hall-
dór sér upplýsingar úr íslenska að-
gerðagrunninum við rannsókn-
ina. Þar er að finna upplýsing-
ar um nálægt 40 þúsund skurðað-
gerðir sem framkvæmdar hafa ver-
ið á Landspítalanum. „Samkvæmt
okkar rannsóknum er kenning-
in sú að breytileiki í stærð rauðra
blóðkorna komi fram vegna þess
að fólk er með undirliggjandi
bólguástand. Breytileikinn er við-
bragð til að vinna á móti afleiðing-
um bólguástands. Þegar við fáum
bólgur þá hindra þær bæði fram-
leiðslu rauðra blóðkorna og upp-
töku járns, sem er mikilvægur þátt-
ur í að framleiða rauð blóðkorn.
Rauðu blóðkornin eiga öll að vera
eins að stærð. En ef þau verða
gömul þá minnka þau. Ung, rauð
blóðkorn eru áfram stór en göm-
ul verða extra lítil og það kemur
fram sem aukinn breytileiki. Þeg-
ar þessi aukni breytileiki mælist er
blóðið að bregðast við því að ekki
sé lengur verið að framleiða rauð
blóðkorn. Það getur valdið blóð-
leysi, en til að vinna gegn því læt-
ur líkaminn rauðu blóðkornin lifa
lengur. Ef það myndi ekki gerast
myndi viðkomandi upplifa svo-
kallað blóðleysi, en þá er blóðið
ekki að vinna sitt hlutverk sem er
að færa súrefni til vefja líkamans,“
útskýrir Halldór. „Þegar sjúkling-
ur sem er með þetta undirliggjandi
bólguástand fer í skurðaðgerð,
sem veldur síðan frekari bólgu-
viðbragði, þá á hann rosalega lítið
inni. Eftir skurðaðgerð kemur enn
meiri bólga sem hindrar enn frekar
framleiðslu rauðra blóðkorna. Það
gerir blóðinu enn erfiðara um vik
að sinna hlutverki sínu, sem er að
færa súrefni til vefja líkamans og
er rosalega mikilvægur þáttur í að
ná bata,“ segir hann. „Þess vegna
er rökrétt að sjúklingum með auk-
inn breytileika í stærð rauðra blóð-
korna farnist verr en öðrum eftir
skurðaðgerðir,“ bætir hann við.
Mun verri lífslíkur
Breytileiki í stærð rauðra blóð-
korna er mældur með blóðprufu
fyrir nánast hverja einustu skurðað-
gerð sem framkvæmd er á landinu.
Hingað til hefur hins vegar eng-
um hér á landi komið til hugar að
kanna tengsl breytileikans við lífs-
líkur og batahorfur sjúklinga eftir
skurðaðgerðir. „Vísbendingar hafa
verið uppi um þetta í krónískum
sjúkdómum en þetta hefur lítið ver-
ið rannsakað hjá skurðsjúklingum.
Svo kemur í ljós þessi mikli munur í
minni rannsókn, sem rímar við aðr-
ar rannsóknir sem hafa verið gerðar
annars staðar,“ segir Halldór.
Og niðurstöður rannsóknar hans
eru frekar sláandi, svo vægt sé til
orða tekið. „Niðurstaða minnar
rannsóknar bendir til þess að sjúk-
lingar eru um 70% líklegri til að
deyja innan þriggja til fimm ára
eftir skurðaðgerð ef breytileiki í
stærð rauðra blóðkorna telst óeðli-
lega mikill. Sé litið til aðeins eins
árs eftir aðgerð eru lífslíkurnar
líka markvert miklu verri,“ segir
hann. „En góðu fréttirnar eru þær
að þetta gildi er mælt fyrir nánast
hverja einustu skurðaðgerð. Það
hefur verið fyrir allra augum allan
þennan tíma en aldrei fyrr verið
tengt við hvernig fólki farnast eftir
skurðaðgerðir. En nú þekkjum við
þessi tengsl, vitum hvaða þýðingu
þetta hefur og getum við gripið til
aðgerða og lagað þetta með því að
breyta því hvernig fólk er undirbú-
ið fyrir skurðaðgerðir. Það gæti haft
virkilega mikil áhrif til hins betra á
lífslíkur fólks og líðan eftir aðgerð-
ir,“ segir Halldór.
Lítil áhætta en
mikill ávinningur
En í hverju myndi sú breyting
í undirbúningi sjúklinga felast?
Halldór kveðst ekki geta svarað
því fyrir víst að svo stöddu. Hann
og leiðbeinandinn vinni nú að vís-
indagrein sem fjallar einmitt um
það. „Við eigum eftir að komast
að því til hversu flókinna ráðstaf-
anna þyrfti að grípa fyrir aðgerðir
til að laga breytileikann. En okk-
ur sýnist á öllu að þær ættu ekki
að vera neitt sérstaklega flóknar og
gætu haft gríðarlega mikil jákvæð
áhrif og sparað mikla peninga, því
ég kannaði ekki aðeins dánartíðni
heldur fylgikvilla líka. Það er mikill
tilkostnaður sem fylgir því að sinna
sjúklingum með fylgikvilla eft-
ir aðgerðir,“ segir hann. „Það væri
áhugavert að skoða hvort vinna
megi gegn eða jafnvel laga þennan
breytileika með bólgueyðandi lyfj-
um og járngjöf fyrir aðgerðir. Það
er hugsanlegt,“ segir hann en tekur
þó skýrt fram að hér sé hann aðeins
að reifa hugsanlega möguleika. „En
svona teórískt lítur út fyrir að þær
aðgerðir sem grípa mætti til séu
tiltölulega einfaldar og bæru litla
áhættu í för með sér en hugsanlega
gríðarlega mikinn ávinning,“ segir
hann. „En við þurfum auðvitað að
fá það staðfest og fylgjast svo náið
með allri framkvæmd þessara að-
gerða þegar þar að kemur. Núna er
það sem brennur á okkur að kom-
ast að því hvernig nýta megi þessar
niðurstöður til að grípa til aðgerða
sem myndu auka lífslíkur fólks og
bæta líðan sjúklinga eftir skurðað-
gerðir,“ segir Halldór Bjarki Ólafs-
son að endingu.
kgk
Fyrsti hittingur Jóka kvenna á nýju ári
„Gæti haft virkilega mikil áhrif á lífslíkur
fólks og líðan eftir aðgerðir“
segir Halldór Bjarki, handhafi nýsköpunarverðlauna Forseta Íslands
Halldór Bjarki ásamt Guðna Th. Jóhannessyni forseta sem afhenti Nýsköpunarverðlaunin. Ljósm. Rannís/ Árni Sæberg.
Halldór Bjarki í fullum skrúða á leið í
aðgerð. Ljósm. aðsend.