Gripla - 2020, Page 105

GRIPLA104
analysis is partly flawed, but that his claim that the digressions were found in
the archetype is probably right, except for the last five. In addition, Theodore
Andersson has argued convincingly against Jónas Kristjánsson that Fóstbrœðra
saga must be older than Heimskringla. The present author accepts Andersson’s
arguments, but since Fóstbrœðra saga – like most sagas of Icelanders – offers few
dating criteria, additional parameters would be valuable. Under favourable circum-
stances, the poetry in the sagas may offer some clues, and this article takes two
poetic features into account. Fóstbrœðra saga is unique among sagas of Icelanders
both in its high proportion of authenticating quotations of poetry, which is remi-
niscent of kings’ sagas, and in using kennings that require skaldic competence as
part of the overblown language of the digressions. A comparison with the treat-
ment of poetry in the kings’ sagas suggests that these features indicate an early,
experimental approach.
Á G R I P
Lykilorð: Fóstbrœðra saga, íslendingasögur, konungasögur, samþáttun lausamáls
og kveðskapar
í þessari grein er því haldið fram að Fóstbræðra saga sé hlekkur sem tengir saman
konungasögur og íslendingasögur og jafnframt að hún sé fyrsta íslendingasagan
sem beitir samtvinnun lausamáls og kveðskapar (prosimetrum). Sven B.F. Jansson
setti fram athuganir um tengsl styttri og lengri gerðar sögunnar og taldi hann að
hinar svokölluðu „klausur“ hefðu verið til staðar í erkiritinu. Hér er málið tekið til
endurskoðunar. Þótt ákveðnir gallar séu á rökfærslu Janssons er sú niðurstaða hans
að klausurnar séu upphaflegar líklega réttar – en á þó ekki um þær síðustu fimm.
Um aldur sögunnar hélt Theodore Andersson því fram að Fóstbræðra saga væri
eldri en Heimskringla en Jónas Kristjánsson var á öndverðum meiði. Málflutningur
Anderssons er skynsamlegur og fallist á hann hér en í raun er þó ekki miklu til að
dreifa við aldurssetningu íslendingasagna og væri dýrmætt að finna fleiri rök í mál-
inu. Ef heppnin væri með mætti reyna að ráða eitthvað af kveðskapnum í sögunni
og hér eru tveir eiginleikar þessa kveðskapar skoðaðir. Fóstbræðra saga er einstök
meðal íslendingasagna í því að þegar hún vitnar í kveðskap er það að miklu leyti
til að staðfesta atburðarásina, eins og gert er í konungasögum. Annað sérkenni á
sögunni er að nota kenningar úr skáldamáli í því flúraða máli sem notað er í klaus-
unum. Þegar litið er á það hvernig kveðskapur er notaður í konungasögum má
gera því skóna að þessir eiginleikar bendi til hás aldurs og vísi aftur til tíma þegar
sagnagerð var á tilraunastigi.
Mikael Males
trollfaret 8 a, 0490, Oslo, norway
mikael.males@iln.uio.no