Morgunblaðið - 16.06.2020, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 2020
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Mér þykir gríðarlega vænt um þessa viður-
kenningu,“ segir Ingibjörg Björnsdóttir sem
í gærkvöldi hlaut heiðursverðlaun Sviðslista-
sambands Íslands árið 2020. Í samtali við
Morgunblaðið segir hún verðlaunin hafa
komið sér ánægjulega á óvart. „Ég hef gegn-
um tíðina aðallega verið upptekin af því að
njóta þess að sinna dansinum frá ansi mörg-
um hliðum,“ segir Ingibjörg sem starfað hef-
ur sem dansari, danshöfundur, kennari,
skólastjóri og fræðimaður á löngum og far-
sælum ferli.
Spurð af hverju dansinn hafi orðið fyrir
valinu sem lífsstarf á sínum tíma segir Ingi-
björg hluti oft tilviljunum háða. „Eins og allir
krakkar hafði ég mjög gaman af því að dilla
mér við músík,“ segir Ingibjörg sem elti vin-
konu sína í barnaskóla í dansnám hjá Sigríði
Ármann. „Eftir árið fór ég í inntökupróf hjá
Listdansskóla Þjóðleikhússins sem var þá að
byrja sitt annað starfsár haustið 1953,“ segir
Ingibjörg og rifjar upp að hún hafi verið að-
eins ellefu ára þegar hún tók strætó niður í
bæ til að fara í inntökuprófið og ekki sagt
foreldrum sínum neitt fyrr en hún gat til-
kynnt þeim að hún hefði komist inn í skól-
ann. Kennarar hennar þar voru hjónin Erik
Bidsted, ballettmeistari Þjóðleikhússins, og
Lise Kæregaard, sem voru aðaldansarar
Tívólí-ballettsins á sumrin.
Það var alltaf eitthvað að gera
Ingibjörg var dansari við Þjóðleikhúsið frá
1956-60 og aftur frá 1964-85 þar sem hún
dansaði í barnasýningum, leikritum, söng-
leikjum, óperettum og óperum. „Það var allt-
af eitthvað að gera sem hélt okkur við efnið,“
segir Ingibjörg, sem haustið 1960 hélt til Ed-
inborgar til náms. „Ætlunin var að fara í
enskunám í þrjá mánuði, en þetta endaði
sem þriggja ára dansnám þegar ég komst
inn í ballettskólann,“ segir Ingibjörg sem
lauk prófi frá Scottish Ballet School. „Ég
byrjaði að sækja tíma í ballettskólanum til að
halda mér við meðan ég væri úti, en fljótlega
tók dansinn yfir og enskunámið sat á hak-
anum.“
Að námi loknu sinnti Ingibjörg kennslu hjá
Sigríði Ármann og víðar þar til hún réð sig
sem listdanskennara við Listdansskóla Þjóð-
leikhússins frá 1965. Árið 1985 tók hún við
starfi skólastjóra sem hún sinnti meðfram
kennslu til 1991 þegar skólinn var lagður nið-
ur og Listdansskóli Íslands var stofnaður, en
þar var Ingibjörg skólastjóri og kenndi dans
til 1997. „Meðan skólinn tilheyrði enn Þjóð-
leikhúsinu samdi ég iðulega dansa fyrir sýn-
ingar þar,“ segir Ingibjörg sem hefur einnig
samið dans fyrir Leikfélag Reykjavíkur og
Sjónvarpið.
Ingibjörg vann ásamt fleirum að stofnun
Íslenska dansflokksins (Íd) 1973. „Frá því
Félag íslenskra listdansara var stofnað 1947
var það stóra málið að stofna ætti atvinnu-
dansflokk hérlendis sem starfaði við Þjóðleik-
húsið,“ segir Ingibjörg og rifjar upp að vel-
vild Sveins Einarssonar, sem var ráðinn
þjóðleikhússtjóri 1972, í garð dansins hafi
skipt sköpum.
Gott að upplifa gróskuna
Sjálf var Ingibjörg aldrei í Íd, en þjálfaði
lengi með honum á morgnana áður en
kennslu- og skólastjórastörfin tóku við. „Ég
var því ávallt í góðri þjálfun og dansaði oft
með þeim, sem var mjög gaman,“ segir Ingi-
björg og tekur fram að hún hafi alltaf notið
þess að semja dansa. „Mér fannst undirbún-
ingstíminn alltaf skemmtilegastur, þegar ver-
ið er að búa til formið, munstrið og undirbúa
sporin,“ segir Ingibjörg sem samdi seinast
sviðshreyfingar fyrir uppfærslu Leikhús-
listakvenna50+ á Dansandi ljóðum.
„Dansinn á Íslandi hefur alltaf þurft að
berjast fyrir tilverurétti sínum,“ segir Ingi-
björg og tekur fram að ástæður þessa séu
margar. „Ein þeirra er sú að dansinn hefur
að miklu leyti verið verk kvenna og konur
hafa staðið í forsvari fyrir þessa listgrein.
Önnur ástæða er að dansarar eru oft fremur
ungir og nánast litið á þetta sem skemmtun
fyrir unglinga sem engin alvara sé í. Þriðja
ástæða sem mætti nefna er að dans var okk-
ur Íslendingum ekki mikið í blóð borinn,“
segir Ingibjörg og rifjar upp að kirkjan hafi
fyrr á tímum haft horn í síðu dansins.
„Sem betur fer er öldin önnur núna og við-
horfið hefur breyst til batnaðar með tilkomu
Íslenska dansflokksins. Það er afar ánægju-
legt að upplifa þá miklu grósku sem er í
dansinum hér á landi nú um stundir. Stórir
hópar hæfileikaríkra barna og ungra kvenna
og karla dansa í söngleikja- og barnasýn-
ingum leikhúsanna og á hverju ári eru sýnd
mörg verk íslenskra atvinnudanshöfunda og
dansara, þar með taldar reglulegar sýningar
Íslenska dansflokksins,“ segir Ingibjörg og
tekur fram að sér þyki afar vænt um það
hversu útbreiddur dansinn er orðinn. „Þann-
ig eru það ekki aðeins þeir sem hafa stundað
dansnám í lengri eða skemmri tíma sem
dansa. Út um allt má sjá krakka æfa nýjustu
danssporin,“ segir Ingibjörg og nefnir sem
dæmi hversu dansinn er áberandi á Skrekk á
hverju ári. „Dansinn á að vera sjálfsagður
hluti af tilverunni og fólk ófeimið við að
hreyfa sig við tónlist.“
Mest gefandi að kenna börnum
Í ljósi þess að Ingibjörg hefur á löngum og
farsælum ferli starfað sem dansari, danshöf-
undur, kennari og skólastjóri ásamt því að
miðla danssögunni liggur beint við að spyrja
hvaða hlutverk henni hafi fallið best. „Ég hef
alltaf haft mest gaman af blessuðum börn-
unum. Síðustu árin sem ég kenndi var ég að-
allega að kenna yngstu kynslóðinni. Það er
ofboðslega gefandi þegar maður sér krakka
sem lofa góðu taka framförum í náminu,“
segir Ingibjörg, sem er að mestu hætt að
kenna nema dansa frá miðöldum, endurreisn
og barokk, en þeir dansar ásamt þjóðdönsum
voru meðal þess sem hún lærði hjá Scottish
Ballet School á sínum tíma.
Seinustu misseri hefur Ingibjörg sinnt
kennslu við Listaháskóla Íslands þar sem
hún hefur leiðbeint leiklistar- og tónlistar-
nemum um dansana sem iðkaðir voru á
valdatíma Elísabetar fyrstu Englandsdrottn-
ingar. „Á þessum tíma voru dansar samdir
við ákveðna tónlist, sem er mjög upplýsandi
fyrir hljóðfæraleikara samtímans. Dansinn
var mjög nákvæmur og hreyfing og tónlist
nátengd. Hver einasti hljómur er útfærður í
dansi eins og sjá má á rituðum heimildum frá
þessum tíma þar sem dansarnir voru skrá-
settir mjög nákvæmlega,“ segir Ingibjörg.
Innt eftir því hvaða þýðingu það hefði fyrir
danslistina hérlendis að fá sitt eigið hús segir
hún að það myndi miklu breyta. „Það væri
gífurlega mikilvægur áfangi ef Íslenski dans-
flokkurinn fengi sitt eigið heimili sem einnig
myndi nýtast sem æfinga- og sýningar-
aðstaða fyrir sjálfstæða dansara og dans-
hópa,“ segir Ingibjörg. Hún er níunda konan
sem tekur við heiðursverðlaunum Sviðslista-
sambands Íslands frá því þau voru fyrst veitt
árið 2003, en samtals eru verðlaunahafarnir
orðnir 20 talsins.
„Fljótlega tók dansinn yfir“
 Ingibjörg Björnsdóttir hlýtur heiðursverðlaun ársins  „Dansinn á að vera sjálfsagður hluti af
tilverunni og fólk ófeimið við að hreyfa sig við tónlist“  Verðlaunin komu ánægjulega á óvart
Morgunblaðið/Arnþór
Gleði Ingibjörg Björnsdóttir var þakklát og hrærð þegar hún tók við verðlaununum í gær.