Morgunblaðið - 26.06.2020, Blaðsíða 17

Það er óboðlegt að
frumvarpi verði troðið í
gegnum þingið van-
hugsað til að uppfylla
endurskoðun á lífs-
kjarasamningi og til að
þingmenn geti farið sem
fyrst í sumarfrí og látið
sig engu skipta kostnað
þeirra sem eiga allt
undir húsnæðisaðstoð.
Það eina sem þingmenn
geta orðið sammælst um eru þinglok
til að komast í margra mánaða sum-
arfrí, jafnvel þótt alþingi hafi verið
óstarfhæft mánuðum saman vegna
Covid-19 breytir það engu þar um.
Það er löngu orðið tímabært að
beina ódýrara og notuðu húsnæði til
þeirra sem minna mega sín til að
forðast forsendubrest síðar, þar sem
lágtekjuhópar treysta í blindni á kerf-
ið. Því er ætlað að brúa bil þeirra sem
eru undir tilteknum tekjumörkum og
er hugsað sem ríkisaðstoð fyrir þá
sem hafa ekki átt fasteign síðastliðin
fimm ár. Frumvarpið er ómarkvisst
eigi að stýra þeim sem eru í vandræð-
um í nýtt húsnæði sem er mun dýrara
en notað og umfram þann ávinning
sem hlýst af 20% niðurgreiðslu hús-
næðis til lækkunar.
Það virðist loða við ráðherra fé-
lagsmála og forkólfa verklýðsfélaga
að stjórnast af dómgreindarleysi ef
ekki einfeldni þegar kemur að því að
leysa húsnæðisvanda þeirra tekju-
lágu. Hver fræðingurinn af öðrum er
skipaður af stjórnvöldum, hvernig
megi ná fram hagfelldum lausnum,
og síðan er brugðist við með óábyrg-
um hætti. Það er óumdeilanlegt að
nýtt húsnæði er umtalsvert dýrara en
notað og ekki síst sé litið til fasteigna-
kaupenda á landsbyggðinni, þá er
verið að tala um tuga prósenta mis-
mun. Þó svo að byggingarmarkaður
sé að stefna í lægð er óásættanlegt og
vítavert að stýra skattfé landsmanna
með framangreindum hætti ásamt
því að auka greiðslubyrði hjá lág-
tekjufólki, sem á allt sitt
undir vitrænum lausn-
um til að eignast ódýr-
ara húsaskjól.
Skuldugt fólk var
borið út með kerf-
isbundnum hætti af
heimilum sínum vegna
óstjórnar og ótrausts
verklags. Þó svo að
stjórnvöld séu beitt
miklum þrýstingi af
fjármagnseigendum og
byggingarverktökum
að ríkið spýti í varðandi
uppbyggingu á nýju húsnæði, er
tímabært að látið sé af óhæfri stjórn-
sýslu. Núverandi frumvarpi má helst
líkja við að ríkið væri að niðurgreiða
matarmiða til aðstoðar þeim sem
minna mega sín, t.d. hjá Fjöl-
skylduhjálpinni, með þeim kvöðum að
miðarnir nýttust eingöngu í dýrustu
matvörubúðinni.
Stjórnvöld og verkalýðsfélög hafa
haft nægan tíma til að hlutast til um
ódýrara úrræði varðandi húsnæði til
þeirra lægst settu án árangurs síð-
ustu 40 árin. Það er góðra gjalda vert
að aðstoða meðborgara sína sem
berjast í bökkum, engu að síður verð-
ur að vera glóra í því sem á sér stað.
Það á að rýmka reglur og höfða til
ábyrgðarkenndar þeirra sem þurfa
að nýta sér félagslega aðstoð til að
þeir geti keypt sér húsnæði á sem
hagkvæmastan hátt, þó svo að ein-
hverjar kvaðir séu til staðar. Til
dæmis mætti hafa sem skilyrði
ákveðinn aldur og ástand húsnæðis.
Það er löngu kominn tími til að þeir
sem veljast til starfa sem ráðgjafar
og eiga að hafa vit fyrir öðrum séu
þess megnugir að valda starfinu svo
vel fari. Félagslega uppbyggingu og
íbúðarkaup með sem hagkvæmustum
hætti er aldrei hægt að samræma
með sama verklagi um allt land og
öðrum skyndilausnum.
Sveitarfélög vítt og breitt um land-
ið hafa áratugum saman misnotað fé-
lagslegt húsnæðiskerfi til atvinnu-
uppbyggingar, þó svo að nóg framboð
hafi verið á húsnæði á almennum
markaði og því verður að linna.
Verkamannabústaðakerfið sáluga
flosnaði upp eftir að verðtryggingin
var innleidd 1979 þar sem félagslegar
íbúðir voru of dýrar. Það er löngu
orðið tímabært að huga að því að hús-
næði sé sem ódýrast ásamt hag-
stæðum lánakjörum. Almenningur
keypti félagslegar íbúðir um land allt,
þó svo að þær væru mikið dýrari en
sambærilegar eignir, þar sem verka-
mannabústaðakerfið var skyldugt að
innleysa þær aftur.
Rekstur félagslegra leiguíbúða,
samanber Bjarg og systurfélög, sem
er rekinn í umboði verkalýðs- og
stéttarfélaga, ásamt niðurfellingu
ríkis og sveitarfélaga, er ósjálfbær til
lengri tíma litið og tæknilega gjald-
þrota vegna hárrar vaxtabyrði. 4,5%
vextir ásamt verðtryggingu á upp-
sprengdu húsnæðisverði á þenslu-
tímabili er galið. Framangreint leigu-
úrræði getur ekki staðið undir sér til
lengri tíma litið nema eigendur leggi
félaginu til meira fé eða með vaxta-
lækkun, ella verður að hækka leigu-
verð. Húsaleiguskilmálar og kvaðir
varðandi framangreindar íbúðir gefa
fyllilega til kynna að það er ekki allt
sem sýnist. Það er löngu orðið tíma-
bært að látið sé af óhæfu verklagi og
þetta eigi bara að reddast.
Stjórnvöld réttlæta of oft nánast
hvað sem er og láta sig litlu skipta
hvernig til takist til lengri tíma litið.
Alþingi er að þessu sinni að henda út
illa ígrundaðri húsnæðisaðstoð og það
ber að stöðva. Stjórnvöld verða að fara
að sýna meiri festu og líta til lengri
tíma en bara að komast í gegnum
kjörtímabilið með óábyrgum hætti.
Frumvarp um hlutdeildarlán
til fyrstu kaupenda
galið í núverandi mynd
Eftir Vilhelm
Jónsson » Ábyrgðarlaus stjórn-
völd réttlæta of oft
nánast hvað sem er og
láta sig litlu skipta
hvernig til takist til
lengri tíma litið.
Vilhelm Jónsson
Höfundur er fjárfestir.
UMRÆÐAN 17
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 2020
Átök um strauma og
stefnur eru eðlilegur
hluti lýðræðis og mik-
ilvægt hreyfiafl þess
þegar best lætur. Þeg-
ar verst lætur er hins
vegar hætt við að
sannleikurinn verði
undir í róti stjórnmál-
anna og tilgangurinn
helgi meðalið. Þá er
mikilvægt að missa
ekki sjónar á grundvallargildum
stjórnskipunar lýðræðisins, ástunda
víðsýni og hafa í heiðri réttindi og
skyldur allra þegna samfélagsins.
Á laugardaginn kjósum við forseta
lýðveldisins og brýnt er að vanda val-
ið. Forseti lýðveldisins Íslands á ekki
að vera hluti af daglegum átökum
stjórnmálanna en hann á að beita
áhrifavaldi sínu til góðs, hafa góð
áhrif á leikinn án þess að vera leik-
maður sjálfur. Mér finnst mikilvægt
að á þeim stóli sitji fulltrúi og mál-
svari þeirra gilda og réttinda sem
eru í raun forsenda þess að við get-
um treyst lýðræðinu og því kerfi sem
við höfum búið opinberu valdi. Þótt
fyrir geti komið í undantekning-
artilfellum að hann skjóti málum til
þjóðarinnar þá þarf hann að njóta
trausts kjósenda og stjórnmálafólks
þvert á flokkapólitík. Það er forsenda
þess að hann geti beitt áhrifavaldi
sínu.
Þetta er ekki auðvelt hlutverk en
nú vill svo til að á Bessa-
stöðum situr forseti sem
hefur rækt það af stakri
prýði undanfarin fjögur
ár og okkur stendur til
boða að kjósa til áfram-
haldandi starfa. Guðni
Th. Jóhannesson hefur
ekki bara reynst góður
forseti heldur hefur
hann birst okkur sem
einlæg og góð mann-
eskja sem hefur kjark
til að setja mál á dag-
skrá og standa með mannréttindum.
Það er beinlínis tilhlökkunarefni
að Guðni og Eliza Reed kona hans
stýri búi á Bessastöðum fjögur ár til
viðbótar. Til að tryggja að svo verði
megum við til með að nýta kosninga-
réttinn og taka þátt í kosningunum
hvort sem er á laugardaginn eða ut-
ankjörstaðar í vikunni. Það hvet ég
alla til að gera!
Góður forseti!
Eftir Þórgný
Dýrfjörð
Þórgnýr Dýrfjörð
» Guðni Th. Jóhann-
esson hefur bir st
okkur sem einlæg og
góð manneskja sem hef-
ur kjark til að setja mál
á dagskrá og standa
með mannréttindum.
Höfundur er deildarstjóri og stuðn-
ingsmaður Guðna Th. Jóhannessonar
til embættis forseta Íslands.
Það er virkilega
dásamlegt að upplifa
aftur vorið og sumarið
á landi okkar. Eftir
harðan, erfiðan vetur
og fordæmalausa at-
burði er ljúft að sjá að
nú lifnar í högum og
gróðurinn sprettur
fram. Við tökumst á
við áskoranir og reyn-
um okkar besta að
gera eins vel úr aðstæðum og okk-
ur er nokkur kostur. Auðvitað tekst
okkur misvel upp en allt að einu
gefumst við ekki upp fyrr en í fulla
hnefana.
Ég er á ferðalagi um landið okk-
ar og nýt þess að hitta fólk og taka
upp létt spjall og kynnast stað-
háttum. Það gefur mér víðsýni og
ekki síst fróðleik um menn og mál-
efni. Ég verð var við að fólk ræðir
mikið um komandi forsetakosn-
ingar og ekki síst hvað það skiptir
okkur miklu máli að hafa þar í
stafni traustan, trúverðugan og um-
fram allt jákvæðan einstakling sem
við erum stolt af. Nú í hartnær
fjögur ár höfum við verið heppin
með okkar góða forseta, Guðna Th.
Jóhannesson, sem hefur verið þjóð
okkar til mikils sóma bæði innan
lands og utan. Hann og hans góða
kona hafa sýnt okkur það svo
áþreifanlega hversu einlæg, heim-
ilisleg og kærleiksrík þau hafa ver-
ið í allri sinni fram-
komu. Þetta er svo
mikilvægt og gerir
okkur svo auðvelt að
styðja hann og konu
hans til áframhaldandi
verka fyrir þjóð okkar.
Gerum kosningu for-
seta okkar glæsilega á
laugardaginn 27. júní.
Við hjónin ákváðum
að kjósa utankjör-
fundar áður en lagt
var af stað í ferðalag-
ið, við bara vorum
ekkert viss um að vera í okkar
heimabyggð á kjördegi. Því vil ég
hvetja ykkur, kæru landsmenn, til
að nýta ykkar kosningarétt í þess-
um kosningum. Nú er tækifærið að
sýna hug okkar í verki með því að
mæta á kjörstað á kjördegi eða
kjósa utankjörfundar hjá sýslu-
mönnum um allt land og kjósa for-
seta okkar til næstu fjögurra ára.
Megi Guð og gæfan fylgja ykkur
öllum, kæru samlandar mínir, og
njótum saman sigursins að loknum
kjördegi.
Eftir Geir Jón
Þórisson
»Nú er tækifærið að
sýna hug okkar í
verki með því að mæta á
kjörstað á kjördegi eða
kjósa utankjörfundar.
Geir Jón Þórisson
Höfundur er fyrrverandi
yfirlögregluþjónn.
Atkvæði okkar
þarf til
Vanmetum ekki
áhrifin sem við höfum
hvert á annað. Við
sendum frá okkur
strauma sem hafa áhrif
á aðra. Sumir bæta
verulega samfélagið
með viðmóti sínu, við-
horfi og fasi.
Forseti Íslands,
herra Guðni Th. Jó-
hannesson, er maður
sem með jákvæðu fasi sínu,
mennsku, visku og alþýðlegheitum
bætir almennt geðslag þjóðarinnar.
Ég kaus ekki Guðna í síðustu for-
setakosningum en er þakklát þeim
sem gerðu það og tryggðu okkur
heiðurshjónin Guðna og Elizu Reid á
Bessastaði undanfarin fjögur ár.
Andrúmsloftið sem fylgir þeim hefur
verið heilbrigt og gott. Þau setja for-
dæmi sem skiptir máli í heimi þar
sem „freki kallinn“ breiðir úr sér
með hræðsluáróðri og innihalds-
lausum loforðum um töfralausnir.
Við erum lánsöm á Íslandi að búa
við lýðræði og frelsi en því fylgir
ábyrgð. Því er ég þakklát fyrir að fá
að mæta á kjörstað 27. júní og
merkja við Guðna Th. Jóhannesson í
forsetakosningum. Með því vil ég
þakka honum fyrir vel unnin störf í
embætti og kjósa hann
til næstu ára.
Þakklæti er orð sem
oft kemur upp í hugann
þegar ég hugsa til
Guðna. Þakklæti fyrir
að búa í landi þar sem
sonur barnaskólakenn-
ara og íþróttakennara
getur orðið forseti eftir
að hafa aflað sér æðri
menntunar hér á landi
og erlendis. Þakklæti
fyrir að forsetinn talar
alltaf fyrir algildum
mannréttindum hvar sem hann kem-
ur. Þakklæti fyrir hvað forsetahjón-
in eru velviljuð og til mikillar fyr-
irmyndar.
Um tíma var ég framkvæmda-
stjóri góðgerðasamtaka og kynntist
þá af eigin raun hvað Guðni og Eliza
eru alltaf boðin og búin að leggja
góðum málefnum lið, beina kastljós-
inu að þeim sem eru í viðkvæmri
stöðu. Þau eru ósérhlífin, vinnusöm
og örlát.
Það er valdeflandi fyrir lands-
menn að hafa forseta sem er jákvæð-
ur og lausnamiðaður, talar máli
þeirra sem eru minnimáttar og fer
ekki í manngreinarálit. Þegar ég var
stelpa fannst mér alltaf að forseti Ís-
lands, Kristján Eldjárn, væri vinur
okkar og hluti af fjölskyldunni. Ég
áttaði mig á því löngu síðar að við
þekktum hann ekkert persónulega,
hann var samt okkar maður og það
er valdeflandi að alast upp við það að
forsetinn sé með almenningi í liði.
Guðni er einmitt liðsmaður lands-
manna. Jákvæður en raunsær.
Í stórveldi vestanhafs er forseti
sem sendir frá sér svo vonda
strauma að það hefur áhrif á heim-
inn allan og gerir mig, miðaldra
konu í vesturbæ Reykjavíkur,
þreytta og hrædda út af stanslausu
bullinu í honum.
Til þess eru vítin að varast þau.
Mætum á kjörstað og veljum vandað
fólk til setu á Bessastöðum. Guðna
og Elizu sem við getum verið stolt af
og treyst. Enginn veit hvað átt hefur
fyrr en misst hefur. Verum ekki
værukær heldur skundum á kjör-
stað á laugardaginn kemur, gerum
okkur glaðan dag og njótum þess að
vera virk í lýðræðissamfélagi.
Nú má enginn sitja heima –
mætum á kjörstað
Eftir Sirrý
Arnardóttur »Enginn veit hvað átt
hefur fyrr en misst
hefur. Verum ekki
værukær heldur skund-
um á kjörstað á laug-
ardaginn kemur.
Sirrý Arnardóttir
Höfundur er stjórnendaþjálfari og
fyrrverandi fjölmiðlakona.
Veistu um góðan
rafvirkja?
FINNA.is