Morgunblaðið - 22.08.2020, Blaðsíða 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 2020
Engjateigi 5 // 581 2141 // hjahrafnhildi.is
SKOÐIÐhjahrafnhildi.is
ÚTSÖLULOK
SÍÐASTI DAGUR
Laugardag: 10-16
70%AFSLÁTTUR
Skipholti 29b • S. 551 4422
Skoðið laxdal.is
SÍÐASTA ÚTSÖLUVIKA
VERÐHRUN
60-70%
AFSLÁTTUR
ÝMSIR
GJAFABÓNUSAR
HEILSÁRSÚLPUR,
KÁPUR, JAKKAR,
KJÓLAR
OG FL. OG FL.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Ákvörðun framkvæmdanefndar bú-
vörusamninga um að markaðsverð
fyrir greiðslumark í mjólkurfram-
leiðslu verði 294 kr. á lítra til ársins
2023 skapar jafn-
vægi í starfsskil-
yrðum kúa-
bænda, að mati
Sigurgeirs
Hreinssonar,
framkvæmda-
stjóri Búnaðar-
sambands Eyja-
fjarðar. Ljóst er
nú hvert há-
marksverð á
greiðslumarki verður til næstu
þriggja ára og þeir bændur sem hafa
hugsað sér að leggja niður kúabú-
skap geta ekki lengur reiknað með
hærra verði.
Þrefalt afurðastöðvaverð
„Síðustu ár hafa þeir sem íhugað
hafa að hætta búskap dregið þá
ákvörðun vegna óvissu og vonar um
hækkun á verði fyrir greiðslumark.
Þeir sem hafa byggt fjós eða aukið
framleiðslumöguleika á annan hátt
bíða svo margir eftir að geta keypt
kvóta til að nýta sínar fjárfestingar,“
segir Sigurgeir.
Lagt var til við landbúnaðaráð-
herra – eins og gekk eftir – að há-
marksverð á næsta markaði með
greiðslumark í mjólk þann 1. sept-
ember yrði þrefalt afurðastöðvaverð.
Þar er átt við upphæðina sem Mjólk-
ursamsalan greiðir bændum fyrir
innvegna mjólk. Ósk bænda var
reyndar sú að föst tala gilti út þann
tíma sem samningur milli ríkisins og
bænda um nautgriparæktina varir,
það er út árið 2026. Um það náðist
ekki samstaða og því varð föst tala til
næstu þiggja ára rúmlega niðurstað-
an.
„Stöðugleiki er mikilvægastur og
því hefði verið mun vænlegra fyrir
mjólkurfamleiðendur framtíðarinn-
ar að hámarksverðið hefði verið
lægra og ákvörðun um það gilt út bú-
vörusamningstímann sem er til 2026.
Samþykktir kúabænda hafa verið í
þá veru,“ segir Sigurgeir.
Í dag eru kúabú á landinu um 540
og hefur fækkað mikið á undanförn-
um árum. Þar kemur margt til, svo
sem persónulegar aðstæður á hverj-
um bæ. Þá telja margir sér ekki fært
að mæta nýjum og stífari kröfum um
aðbúnað búpenings – enda dýrt að
byggja ný fjós og fara í uppbyggingu
sem margir hafa þó gert, jafnhliða
stækkun búa.
Aðbúnaðarreglur uppfylltar
Verulegur meirihluti fjósa í sveit-
um landsins í dag uppfyllir kröfur
samkvæmt nýju aðbúnaðarreglun-
um, en undanþága er að kýr verði
bundnar á básum fram yfir 2030.
Mikil uppbygging hefur átt sér stað
hjá bændum, svo sem í Eyjafjarðar-
sveit og Svarfaðardal, að sögn Sigur-
geirs. Fleiri svæði á landinu má einn-
ig nefna svo sem Skagafjörð og
Suðurland. Meðalinnlegg á landinu
er 286.000 kg af mjólk á ári, en í
Eyjafirði er ársframleiðslan á hvert
bú nálægt 380.000 kg.
„Auðvitað getur því fylgt byggða-
röskun þegar bændur hætta. Á móti
kemur þó að kúabúin sem áfram eru
starfrækt verða stærri, því auka má
framleiðslu með tæknivæddum fjöl-
skyldubúum. Byggingar ganga úr
sér og aukin tækni við búskap, þar
sem er bæði átt við vinnu í fjósum,
heyskap og önnur bústörf auk kyn-
bóta búfjár, gerir að verkum að
framleiðslugeta fjölskyldubúa hefur
vaxið mikið og færri þarf til að metta
markaðinn,“ segir Sigurgeir.
Jafnvægi í búskap hefur skapast
 Fast verð fyrir greiðslumark mjólkurkvóta næstu þrjú ár  Lítrinn kostar 294 kr.  Sumir bændur
munu hætta en aðrir þurfa meiri framleiðslurétt til að nýta fjárfestingar  540 kúabændur á landinu
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Kýr Framleiðslugeta fjölskyldubúa hefur vaxið mikið og færri þarf til að metta markaðinn með mjólkurafurðir.
Sigurgeir
Hreinsson
Sighvatur Bjarnason
sighvaturb@mbl.is
„Það er ekki einhugur innan ríkis-
stjórnar um þetta mál,“ segir Helga
Vala Helgadóttir, formaður velferð-
arnefndar Alþingis um frumvarp til
breytingar á lögum er varða svo-
nefnd hlutdeildarlán.
Markmið lánanna er að auðvelda
tekju- og eignalitlum einstaklingum
að eignast sína fyrstu íbúð og er hluti
af yfirlýsingu um stuðning stjórn-
valda við „lífskjarasamninginn“.
Framganga þessa máls er talin vega
þungt í forsendum þess samnings og
hafa flest af stærri hagsmunasam-
tökum landsins látið sig málið varða.
T.d. segir í umsögn ASÍ til velferð-
arnefndar að samtökin leggi „þunga
áherslu á að málið verði afgreitt frá
Alþingi á yfirstandandi þingi“.
Fjölmörg álitamál
Vilhjálmur Árnason, Sjálfstæðis-
flokki, sem situr í velferðarnefnd,
segir að eitt af mikilvægari málum sé
að tryggja jafnræðisreglu meðal
þeirra sem vilja komast inn í kerfið.
Það megi ekki byggja á „fyrstir
koma, fyrstir fá“ og þar verði að
finna lausn. Hann nefnir einnig að
huga þurfi að lánstíma, en 25 ára há-
mark geti útilokað þá tekjulægstu að
ósynju og réttara væri að skoða lán
til 40 ára.
Helga leggur áherslu á að kerfið
megi ekki vera of flókið og segir of
margar girðingar geta gert það að
verkum „að enginn komist inn“. Hún
nefnir einnig að skoða verði betur
efri tekjumörk og leggur áherslu á
að kerfið megi ekki verða til þess að
hækka verð og skapa fasteignabólu.
Fjármögnun lánanna
Eitt af stóru álitamálunum er fjár-
mögnun kerfisins. Fjármálaáætlun
gerir ráð fyrir fjórum milljörðum á
ári og segir Vilhjálmur að fjármála-
ráðherra hafi boðað að það standi. Í
frumvarpinu er gert ráð fyrir að
hluti fjármögnunar komi úr vaxta-
bótakerfinu, sem er „það sem væri
réttast og það sem minn flokkur
vill,“ segir Vilhjálmur og bendir á að
það sé í takt við það sem Húsnæð-
isstofnun hafi lagt til í sinni umsögn
frá upphafi.
Helga segir að skerðing á vaxta-
bótakerfinu „hafi aldrei verið áætl-
unin þegar farið var í lífskjarasamn-
ingana“. Vaxtabætur séu mikilvægt
jöfnunartæki og henni hugnist ekki
að fara í þá skerðingu, að sögn henn-
ar.
Frekari umræður
Aðspurð hvort takast muni að af-
greiða frumvarpið úr annarri um-
ræðu svarar Helga: „Ef meirihluta-
vilji er fyrir því, þá verður það
afgreitt,“ og vísar til fyrri ummæla
um að stjórnarflokkarnir hafi ekki
verið samstilltir í málinu.
Vilhjálmur segir það spurningu
hvort breytingar dugi til að sann-
færa alla innan síns þingflokks.
Hann segir að þar á bæ séu allir
sammála um að styrkja tekjulægri
til að eignast eigið húsnæði og styðja
séreignarstefnuna, en að úrræðið
„megi ekki vera bjarnargreiði“.
Hann bendir á að mjög skiptar skoð-
anir séu um útfærslur málsins, ekki
eingöngu innan þingflokka, heldur
einnig meðal ýmissa hagsmunaaðila,
s.s. atvinnulífsins og verkalýðshreyf-
ingarinnar.
Mörg álitamál um út-
færslu hlutdeildarlána
 Frumvarp til húsnæðislaga undirbúið til annarrar umræðu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Húsnæðismál Hlutdeildarlán geta auðveldað tekjuminni fyrstu kaup.
Helga Vala
Helgadóttir
Vilhjálmur
Árnason Hvar er næsta
verkstæði?
FINNA.is