Morgunblaðið - 26.08.2020, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. ÁGÚST 2020
Smiðjuvegur 10, 200 Kópavogur - hitataekni.is
Sími 588 6070 - hitataekni@hitataekni.is
Sjálfvirk pottastýring
með snertiskjá og vefviðmóti
POTTASTÝRING
TÆKNI A
FYRIR H
TVINNUMANNSIN
E I
www.alver.is S: 896 4040 LauraStar á Íslandi
LauraStar
er létt og
meðfærilegt og
þú ert fljótari
að strauja en
nokkru sinni
fyrr.
Oddur Þórðarson
oddurth@mbl.is
Björn Rúnar Lúðvíksson, yfirlækn-
ir á ónæmisfræðideild Landspít-
alans, er vongóður um að bóluefni
við COVID-19
verði fáanlegt á
næsta ári. Sex
bóluefni eru nú í
þriðja fasa þró-
unar en ríflega
hundrað eru
skemur komin.
Samráð al-
þjóðastofnana,
háskóla, einka-
fyrirtækja og
eftirlitsaðila við
þróun bóluefnis er stærra og víð-
tækara en nokkru sinni fyrr, að
mati Björns, og segir hann í sam-
tali við Morgunblaðið að ótrúlegt
sé að þróun bóluefnis sé komin svo
langt í ljósi þess að veiran upp-
götvaðist fyrir aðeins átta mán-
uðum.
„Það er eiginlega alveg ótrúlegt
hversu vel hefur gengið. Við höfum
aðeins vitað af þessari veiru síðan
um áramót en samt er útlit fyrir
fullprófað bóluefni fyrir árslok.
Viðlíka árangur þekkist bara
ekki.“
Jafnframt segir hann að enginn
hafi séð það fyrir að bóluefni yrði
fáanlegt svo fljótt.
Áhyggjulaus yfir endursmiti
Að sögn Björns hefur samráð í
kringum bóluefnisþróun verið for-
dæmalaust. Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunin (WHO), lyfjaeftirlit
Bandaríkjanna (FDA) og sótt-
varnayfirvöld Bandaríkjanna
(CDC) hafa unnið að þróun bólu-
efnis í samstarfi við háskóla og
einkafyrirtæki víða um heim. „Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunin býr
að risastórum gagnagrunni um
kórónuveiruna og aðra sjúkdóma
með gögnum sem koma utan úr
heimi. Þessi gögn má svo nota við
rannsóknir og þróun á bóluefnum,“
segir Björn.
Hvað endursmit varðar segir
Björn að það hafi engin áhrif á
þróun bóluefna. Vitað hafi verið að
upp geta komið örfá tilfelli þess að
fólk smitist aftur. Það sé afar
sjaldgæft og því ekki mikið
áhyggjuefni. „Það breytir í raun
og veru engu að einhverjir örfáir
smitist aftur. Eins og nú virðist
gerast þá er fólk að fá mun vægari
einkenni og jafnvel engin einkenni
þegar það smitast aftur. Þetta ger-
ist bara hjá örfáum þeirra sem
greinast með kórónuveiruna,“ seg-
ir Björn.
Tæplega 24 milljónir hafa nú
greinst með kórónuveirusmit en
aðeins örfáir greinst aftur svo vit-
að sé. Morgunblaðið greindi frá því
í gær að vísindamenn í Hong Kong
hafi staðfest að sjúklingur þar hafi
smitast aftur af veirunni. Er það
fyrsta staðfesta tilfelli endursmits.
Í gær bárust svo fregnir af svip-
uðum tilvikum í Belgíu og Hol-
landi.
Aðspurður telur Björn gagnrýni
Trump á alþjóðaheilbrigðisstofn-
unina ekki hafa áhrif á samstarf
stofnunarinnar við bandarísk yfir-
völd. „Þetta er auðvitað afar
óheppilegt hjá Trump. Ég hef unn-
ið með Anthony Fauci, sótt-
varnalækni Bandaríkjanna, og
hann lætur ekkert einhvern stjórn-
málamann hafa áhrif á vísindalegt
samstarf hans við alþjóðastofnanir
sem varða almannahagsmuni.“ » 11
Bóluefni mögulega fáanlegt um áramót
 Fordæmalaus samvinna skilar ótrúlegum árangri  Yfirlæknir ónæmisfræðideildar vongóður
AFP
Rannsóknir Víðtækt samráð er við
þróun bóluefnis gegn veirunni.
Leitin að bóluefni
» Sex bóluefni eru á lokastigi
prófana eða þriðja fasa.
» Ríflega 100 bóluefni eru á
frumstigum prófana eða fyrsta
og öðrum fasa.
» 24 milljónir hafa nú greinst
með COVID-19 á heimsvísu.
Björn Rúnar
Lúðvíksson
Oddur Þórðarson
oddurth@mbl.is
Kamilla Sigríður Jósefsdóttir, stað-
gengill sóttvarnalæknis, segir í sam-
tali við Morgunblaðið að Íslendingar
séu með góð sambönd þegar kemur
að kaupum á bóluefnum við kórónu-
veirunni. Hún segir erfitt að spá fyr-
ir um það nákvæmlega hvenær bólu-
efni fái markaðsleyfi í Evrópu, og
þar með á Íslandi. Útlitið sé þó bjart-
ara en talið var í fyrstu. Nokkur
bóluefni eru þegar komin á lokastig
prófana og segir Kamilla að hún sé
vongóð um að árangur náist fljótt.
Aðgengi gott í krafti samstarfs
„Við erum aðilar að forkaupsrétt-
arsamningi við Dani og höfum gert
aðra samninga um kaup á heimsfar-
aldursbóluefni við önnur lönd á
Norðurlöndunum. Hin Norðurlöndin
hafa svipaða áherslu og við þegar
kemur að faraldsfræði og þess vegna
er gott að vera í samstarfi við þau.“
Kamilla segir að Ísland hafi ekki tek-
ið þátt í rannsóknarsamstarfi eða
þróun bóluefnis gegn kórónuveir-
unni með beinum hætti. Íslenska rík-
ið tók samt þátt með óbeinum hætti
þegar það varði hálfum milljarði ís-
lenskra króna í alþjóðlegt
rannsóknarsamstarf um bóluefni
gegn farsóttum, eins og Katrín
Jakobsdóttir forsætisráðherra til-
kynnti í byrjun júní.
Kamilla segir jafnframt að þrátt
fyrir að útlitið sé bjart hafi enn ekk-
ert bóluefni hlotið markaðsleyfi.
Strangar reglur gilda um það hve-
nær bóluefni fá markaðsleyfi og tek-
ur það jafnan fleiri ár. Hún segir þó
líklegt að einhvers konar flýtimeð-
ferð verði beitt af hálfu evrópsku
lyfjastofnunarinnar, vegna þess hve
þungt kórónuveirufaraldurinn hefur
lagst á heimsbyggðina.
„Markaðsleyfið mun að öllum lík-
indum hljóta einhvers konar flýti-
meðferð hjá evrópsku lyfjastofnun-
inni en samt sem áður verður að fara
varlega. Ganga þarf úr skugga um
hvort mótefni sem tekst að þróa nái í
raun og veru að verja bólusetta fyrir
veirunni og hvort einhverjar auka-
verkanir séu af lyfinu og hversu
miklar þær eru. Þetta gengur vel en
það er gríðarlega varasamt að setja
lyf á markað sem ekki hefur verið
prófað nægilega.“
Veiran enn jafn banvæn
Spurð hvort dánartíðni vegna
veirunnar fari lækkandi svarar Ka-
milla því játandi. „Eitthvað höfum
við séð um að dánartíðni fari lækk-
andi en það þýðir ekki að veiran sé
minna banvæn. Líklega er það vegna
þess að yngra fólk hefur verið að
smitast í mun meira mæli undanfarið
og þess vegna sé minna um dauðs-
föll. Minna er af undirliggjandi sjúk-
dómum hjá ungu fólki og því er lík-
legra að þeir sjúklingar nái sér
hraðar og oftar.“
Kamilla segir enn fremur að heil-
brigðiskerfi landa heimsins séu orðin
betri í að mæta þeim áskorunum sem
upp koma vegna kórónuveirunnar.
„Læknar og hjúkrunarfræðingar
á gjörgæslum spítala hafa nú meiri
reynslu, þekkingu og svigrúm til
þess að vinna bug á veirunni. Við
sáum það í upphafi faraldursins á
Spáni og sérstaklega Ítalíu að starfs-
menn sjúkrahúsa þurftu einfaldlega
að velja og hafna hver fengi inni á
gjörgæslu og hver ekki. Fólk var
þannig með óbeinum hætti að velja
hverjir dæju og hverjir kæmust lífs
af. Við erum bara eðlilega betur í
stakk búin til þess að takast á við
veikindi fólks vegna COVID-19 en
við vorum í fyrstu. Þá deyja auðvitað
færri sem betur fer.“
Ljósmynd/Lögreglan
Bóluefni Kamilla segir líklegt að nýtt bóluefni fái flýtimeðferð yfirvalda.
Íslendingar öruggir um bóluefni
 Ísland er í góðu samstarfi við Norðurlönd vegna kaupa á bóluefni  Veiran ekki minna banvæn þótt
færri hafi látist undanfarið  Erfitt er að spá um nákvæmlega hvenær bóluefni fæst en útlitið er bjart
Ný auglýsing heilbrigðisráðherra
var birt í gær en hún kveður m.a.
á um að skólastarf sé heimilt í
öllum byggingum framhalds-
skóla að því tilskildu að nem-
endur og starfsfólk geti haft
minnst eins metra fjarlægð sín á
milli. Við aðstæður þar sem ekki
er hægt að framfylgja nándar-
reglu skal nota andlitsgrímu sem
hylur munn og nef.
Leikskólum er heimilt að halda
uppi skólastarfi í skólabygg-
ingum að þeim skilyrðum upp-
fylltum að starfsfólk sem á er-
indi inn í byggingar gæti að
minnst eins metra nálægð-
artakmörkun sín á milli án þess
að andlitsgrímur séu notaðar.
Fimm kórónuveirusmit greind-
ust á sýkla- og veirufræðideild
Landspítalans á mánudag. Fjög-
ur smit greindust við landamær-
in en mótefnamælingar er beðið
í þeim öllum.
Beri grímur í
of mikilli nánd
TILMÆLI UM SKÓLASTARF
Árleg lands-
söfnun Barna-
heilla er hafin og
rennur ágóði
söfnunarinnar í
ár til verndar
börnum gegn
kynferðisofbeldi.
Guðni Th. Jó-
hannesson, for-
seti Íslands, mun
hefja söfnunina eins og hefð er fyr-
ir. Hins vegar verður ekki haldin
opinber opnun söfnunarinnar, líkt
og verið hefur síðustu ár, vegna
samkomutakmarkana. Allur ágóði
söfnunarinnar rennur til samvinnu-
verkefnis Verndara barna og
Barnaheilla. Verndarar barna, sem
oft eru kenndir við bláu slaufuna,
eru teymi sérfræðinga í málefnum
barna sem orðið hafa fyrir kyn-
ferðisofbeldi. Verkefninu er ætlað
að stuðla að fræðslu og forvörnum
gegn kynferðisofbeldi á börnum.
Guðni Th. opnar
söfnun Barnaheilla
Guðni Th.
Jóhanneson.
ÁHRIF KÓRÓNUVEIRUNNAR Á ÍSLANDI