Morgunblaðið - 26.08.2020, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. ÁGÚST 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Greint var fráþví í gær,að svo-
nefndri „villtri“
mænuveiki hefði
verið útrýmt í Níg-
eríu, en fjögur ár
eru frá því að síðasta tilfellið
greindist þar í landi. Þar með
hefur mænuveikiveirunni verið
alfarið útrýmt í Afríku á ein-
ungis 25 árum, en áætlað er að
bólusetningarherferð í álfunni,
sem staðið hefur yfir frá árinu
1996, hafi forðað um 1,8 millj-
ónum barna frá því að lamast,
og bjargað um leið 180.000
mannslífum.
Hafa ber í huga, að ekki eru
nema rúmlega þrír áratugir frá
því mænuveiki lamaði um
350.000 börn á hverju ári, og
glíma enn fjölmargir við afleið-
ingar þess að hafa fengið hana í
æsku. Í ár hafa einungis 87 til-
felli greinst, en „villta“ veiran
finnst nú eingöngu í tveimur
ríkjum, Afganistan og Pak-
istan. Mun sjaldgæfara af-
brigði veirunnar, sem varð til
út frá bólusetningarefninu,
fyrirfinnst þó enn í Afríku og
víðar.
Þetta dregur þó ekki úr því,
að hér er um heilmikið afrek að
ræða. Mænuveiki hefur löngum
verið einn af helstu skaðvöld-
um mannkynsins, og lagðist
sóttin þungt á jafnt þróuð sem
vanþróuð ríki allt þar til banda-
ríski læknirinn Jonas Salk þró-
aði fyrsta bóluefnið gegn henni
árið 1952. Fram að þeim tíma
höfðu mænuveikifaraldrar
reglulega skotið upp kollinum
með hræðilegum afleiðingum,
en nú var loks hægt að vinna
bug á veirunni.
Það segir sitt um
hversu hræðilegur
sjúkdómurinn var,
að Salk neitaði al-
farið að sækja um
einkaleyfi fyrir
bóluefninu, og taldi það í raun
tilheyra öllu mannkyninu.
„Myndi maður sækja um
einkaleyfi fyrir sólinni?“ mun
Salk hafa spurt þegar sú
ákvörðun að hagnast ekki per-
sónulega var borin undir hann.
Á þeim áratugum sem síðan
eru liðnir hefur mannkynið
stefnt að því að útrýma mænu-
veikiveirunni, líkt og bólusótt
var áður útrýmt eftir að hafa
plagað mannkynið frá örófi
alda. Það markmið er loks inn-
an seilingar, nú þegar þriðja og
síðasta „villta“ afbrigði mænu-
veikiveirunnar hefur verið kró-
að af.
Það, sem er helst til fyrir-
stöðu að þetta markmið náist,
er að aðstæður í ríkjunum
tveimur sem nú glíma við
mænuveikiveiruna eru ekki
auðveldar. Átök og ófriður
hamla tilraunum til þess að
bólusetja sem flest börn fyrir
veirunni. Áþekkar aðstæður
voru reyndar uppi í Nígeríu,
þar sem hryðjuverkasamtökin
Boko Haram litu bólusetn-
inguna hornauga, og þurfti að
færa ýmsar fórnir til þess að
yfirvinna þann þröskuld.
Náist viðlíka árangur í Afg-
anistan og Pakistan og náðst
hefur í Nígeríu er þó fátt sem
stendur í vegi fyrir því að inn-
an örfárra ára heyri þessi
skelfilegi sjúkdómur sögunni
til.
Útrýming mænu-
veikiveirunnar yrði
mikill sigur fyrir
mannkynið}
Mikilvægur áfangi
Flokksþingstóru flokk-
anna í Bandaríkj-
unum eru nú um
garð gengin, en
þau voru ekki svip-
ur hjá sjón vegna
kórónuveirunnar, en þó tókst
allt framar vonum að mati
beggja. Demókratar voru á
undan með sitt þinghald og
voru mjög sáttir við sitt við
framgang þess, sem hafi gert
miklu betur en að vera stór-
slysalaust og fengið ágæta ein-
kunn fréttamiðla. Og þá ekki
aðeins þeira sem fylgja þeim
að málum heldur einnig frá
Fox-stöðinni sem er sú eina af
þeim stóru sem ekki er í taumi.
Oft hefur fylgi við flokk vax-
ið nokkuð í kjölfar flokksþings.
Það hefur ekki gerst í tilviki
demókrata, en þeir halda öllu
sínu. Repúblikanar voru einnig
ánægðir með sitt þing og fylgið
við frambjóðanda þeirra hefur
aukist nokkuð í
kjölfar þess. Það
er reyndar það
sem oftast gerist í
kjölfar þessara
þinga, en hefur
ekki endilega haft
varanleg áhrif inn í baráttu
síðustu mánaða. Hefði annað
hvort þingið misheppnast þá
sýnir sagan að það hefði hugs-
anlega valdið varanlegu tjóni
fyrir lokabaráttu frambjóð-
anda þess.
Liðsmenn Trump forseta
benda hins vegar á að í kjölfar
þeirra þings hafi staðan hjá
veðbönkunum breyst, svo að
marktækt sé, frambjóðanda
þeirra í hag. Og því megi ekki
gleyma að þar séu beinharðir
dollarar á ferð og dollarinn sé
það vogarafl og sá mælikvarði
sem iðulega ráði ferðinni þegar
mest liggi við í „guðs eigin
landi“. Það er ekki verra en
hvað annað til að hugga sig við.
Forystumenn stóru
flokkanna í Banda-
ríkjunum eru sáttir
við sín flokksþing}
Að loknum flokksþingum
Á
Íslandi höldum við kosningar á
fjögurra ára fresti. Þá keppast
stjórnmálasamtök um atkvæði
kjósenda með því að leggja lín-
urnar fyrir næstu fjögur árin.
Þannig virkar lýðræðið okkar, lýðveldi með
þingbundinni stjórn. Inn á milli kosninga er
lýðræðið svo í ákveðnum dvala á meðan nokkrir
flokkar hópa sig saman um meirihluta atkvæða
á þingi og ráða þannig bókstaflega öllu sem sá
meirihluti kemur sér saman um.
Í vor gerðist hins vegar nokkuð sem fáir sáu
fyrir. Heimsfaraldur að umfangi sem hefur
ekki sést í hundrað ár. Allir voru beðnir um að
setja sér takmörk, jafnvel í jarðarförum. Forð-
ist að hitta annað fólk. Haldið ykkur í tveggja
metra fjarlægð. Ekki ferðast. Stjórnvöld settu
okkur þessi takmörk og báðu okkur um þolin-
mæði og skilning sem fólk almennt virti. Óvissan var mikil
og því eðlilegt að fara varlega.
Það eru hins vegar takmörk fyrir þolinmæði. Það eru
takmörk fyrir óvissu. Takmörk sem stjórnvöld hafa geng-
ið á að undanförnu. Ég tel óþarfa að rekja hvaða vandræði
stjórnvöld hafa komið sér í að undanförnu en langar að
minnast á þau fyrstu. Það var tækifæri stjórnvalda til þess
að leggja fram sína stefnu í vor. Í vor átti að leggja fram
fjármálaáætlun þar sem stjórnin leggur fram stefnu sína
til næstu ára. Þar á að koma fram hvernig stjórnvöld
hyggjast tryggja festu, stöðugleika og sjálfbærni. Hvernig
varfærni og gagnsæi á að ráða för í aðgerðum stjórnvalda.
En í stað þess að leggja fram sína stefnu í vor,
þegar óvissan var sem mest – í stað þess að
mæta óvissu með stefnumörkuðum aðgerðum,
þá hafa stjórnvöld hins vegar verið í stöðugri
íhlaupavinnu við að hlaupa á milli einstakra
hagsmunaaðila sem kalla „úlfur, úlfur“.
Að mínu mati hafa þetta verið ein helstu
mistök stjórnvalda, að mæta ekki Kófinu með
skýrri stefnu út úr því. Þetta eru mistök sem
ég gagnrýndi harðlega í vor og afleiðingin er
augljós. Stjórnvöld hafa valið fálmkenndar að-
gerðir þar sem óljóst var hvernig hagsmunir
almennings væru öruggir. Varfærni var ekki
leiðarljós. Gagnsæi ekki heldur því þrátt fyrir
allt sem gengið hefur á þá hafa nákvæmlega
engar upplýsingar komið frá stjórnvöldum um
áform og aðgerðir þeirra til þingsins fyrr en
þær birtast í fjölmiðlum. Samt er lýðræðið
okkar skilgreint sem þingbundin stjórn.
Það var mín skoðun í vor að það hefði verið eðlilegast að
setja á þjóðstjórn á meðan Kófið varir. Ég er enn á þeirri
skoðun en held að það sé farið að verða of seint. Þeir flokk-
ar sem eru í ríkisstjórn hafa algerlega klúðrað trúverð-
ugleika sínum um samstarf á þingi. Stjórnvöld buðu upp á
samráðsvettvang vegna Kófsins en höfðu ekki samband
við flokka á þingi sem eru utan ríkisstjórnar. Samt erum
við með þingbundna stjórn eða eins og Stuðmenn sungu
„bara ef það hentar mér“. bjornlevi@althingi.is
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Umboð þjóðar ef það hentar mér
Höfundur er þingmaður Pírata.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Sighvatur Bjarnason
sighvaturb@mbl.is
Fjölmargt verður í boði fyrirþá Íslendinga sem vanireru að ferðast erlendis tilað stytta sér veturinn og
hrista af sér skammdegisdrungann.
Blaðamaður ræddi við fólk í ferða-
þjónustu sem er nú í óða önn að
undirbúa komandi vetur.
Skíði, jöklaferð og bað
Aðsókn að skíðasvæðum hefur
jafnan verið góð en búast má við
aukningu þegar engir eru Alparnir.
Hjá Sigló hótel fengust þær upplýs-
ingar að þar hafi alltaf verið mikið
bókað af skíðafólki og bjartsýni ríki
fyrir komandi vetur. Sömu sögu
sagði Páll L. Sigurjónsson, fram-
kvæmdastjóri KEA-hótela, sem ger-
ir ráð fyrir því að endurbætt skíða-
svæði í Hlíðarfjalli verði mikið
aðdráttarafl.
Hjá fyrirtækjunum Mountain-
eers of Iceland og Arctic adventures
eru menn í óða önn að sníða þjón-
ustuna að þörfum Íslendinga og
hyggjast bjóða upp á spennandi
vetrarferðir fyrir fjölskyldur og
minni hópa. Vélsleðaferðir á Lang-
jökul og ferðalag um íshelli, með sér-
stökum uppákomum, verða í boði
auk þess sem ferðalag um Raufar-
hólshelli og köfun í Silfru verður
áfram á boðstólum.
Heimsókn á fínni baðstaði þykir
mörgum ómissandi þáttur í hverri
ferð. Sjóböðin á Húsavík verða opin í
vetur sem og Jarðböðin á Mývatni
og í Kraumu er stefnt á a.m.k. opnun
um helgar. Hjá baðhúsinu Vök nærri
Egilsstöðum segir Heiða Vigfús-
dóttir framkvæmdastjóri að þar
verði opið í vetur og upplifunin
tvinnuð saman í samstarfi við aðra
ferðaþjónustubændur í héraðinu.
Hún segir það flöskuháls að fólki
finnist dýrt að fljúga innanlands en
bendir á að stuttur flugtími sé mikil
búbót fyrir þá sem vilja njóta stuttra
helgarferða.
Rómantískar helgarferðir
Hótelrekendur segjast einmitt
vonast til þess að landinn muni
renna hýru auga til þess að skipta út
hefðbundnum helgarferðum til út-
landa og noti tækifærið til þess að
heimsækja landsbygggðina.
Davíð Torfi Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri Íslandshótela, segir
að áfram verði boðin hagstæð kjör
fyrir margar nætur og tilboð sem
leggja áherslu á „rómantík og
huggulegheit“. Páll hjá KEA segir
að þar verði lögð áhersla á að tengja
gistingu við afþreyingu á hverju
svæði fyrir sig sem ætti að henta
fjölskyldufólki vel, auk þess sem
boðið verði upp á lúxuspakka fyrir
pör. Sömu þjónustu segja þeir í boði
fyrir landsbyggðarfólk sem vill gera
sér glaðan dag í borginni, sem nú
geti bætt leikhúsum á óskalistann.
Þroskuð ferðaþjónusta
Ljóst er að innlend ferðaþjón-
usta verður með öðruvísi sniði í vet-
ur. Fjölmargir þjónustuaðilar verða
með skerta starfsemi eða algera lok-
un en víða er unnið að því að stilla
strengi og fínpússa spennandi
framboð. Íslendingar hafa verið
duglegir að heimsækja landið í
sumar og hafa þar kynnst eigin
ferðaþjónustu á nýjan hátt. Dav-
íð segir að hún hafi slitið barns-
skónum og sé nú mun bet-
ur í stakk búin að
uppfylla meiri kröfur en
áður og það hafi „komið
Íslendingum töluvert mik-
ið á óvart hvert ferðaþjón-
ustan á Íslandi er komin í
dag“.
Stilla strengina
fyrir Íslendinga
„Fólk mun ekki hætta að
ferðast,“ segir Skarphéðinn
Berg Steinarsson ferða-
málastjóri um komandi ferða-
vetur hér á landi. Hann segist
gera ráð fyrir því að borg-
arferðir erlendis leggist að
mestu af en Íslendingar muni
horfa til þess að ferðast innan-
lands í staðinn.
Skarphéðinn segir landann
duglegan að gera vel við sig á
ferðalögum og gerir ráð fyrir
því að innlend eftirspurn
muni vega á móti hruni á
erlendri en þó ekki nema
að takmörkuðu leyti. Bú-
ast megi við skertri þjón-
ustu að einhverju
leyti en hótel og
og önnur þjón-
usta í kringum
þéttbýli muni
njóta góðs af
því.
Gerir ráð
fyrir aðsókn
FERÐAMÁLASTJÓRI
Skarphéðinn
Berg Steinarsson
Ljósmynd/Vök Baths
Vök Þar verður opið í vetur og upplifunin tvinnuð saman við aðra kosti.