Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.10.2020, Blaðsíða 22

22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11.10. 2020
LÍFSSTÍLL
Á hjartadeild Landspítalansvið Hringbraut er ys og þys.Starfsfólk með grímur fyrir
vitum þýtur önnum kafið um gang-
ana og það er nóg að gera að sinna
sjúklingum. Yfirlæknirinn Davíð O.
Arnar gefur sér þó tíma til að hitta
blaðamann en tilefni heimsókn-
arinnar er að Davíð var í vikunni út-
nefndur heiðursvísindamaður Land-
spítalans 2020. Davíð á að baki
langan og farsælan feril sem hjarta-
læknir en hann brennur einnig fyrir
vísindastarfi og hefur mikinn áhuga á
samspili erfða og sjúkdóma. Við ræð-
um vísindin og ferilinn, en einnig
áhuga hans á fyrirbærinu vellíðan og
á snjalltækninni sem hann segir að
geti bylt læknisfræði framtíðarinnar.
Opnaði nýjar víddir
Davíð kláraði almennt læknanám
hér á landi og eftir nokkurra ára
starf hélt hann utan í sérnám til
Iowa City, sem er háskólabær í mið-
ríkjum Bandaríkjanna.
„Þar lærði ég lyflækningar og
hjartalækningar og tók svo eitt aukaár
í raflífeðlisfræði hjartans þar sem var
farið í grunnpælingar á hjartsláttar-
truflunum og meðferð þeirra. Ég kom
heim rétt fyrir aldamótin og hef unnið
á Landspítalanum síðan. Ég varð fljót-
lega yfirlæknir Bráðamóttökunar á
Hringbraut og svo yfirlæknir Hjarta-
gáttar þegar hún var stofnuð 2010.
Svo var ég um stutt skeið fram-
kvæmdastjóri lyflækningasviðs en í
raun vildi ég ekki yfirgefa hjartalækn-
ingar, sem mér finnst gríðarlega
áhugaverðar og skemmtilegar, á þeim
tímapunkti. Ég tók í staðinn við starfi
yfirlæknis hjartalækninga, árið 2014,
og hef verið í því síðan,“ segir hann.
Davíð tók útúrdúr frá hefðbundnu
læknisstarfi haustið 2008 þegar
hann ákvað svo að bæta enn við sig
þekkingu og tók meistaranám í
stjórnun heilbrigðisþjónustu og lýð-
heilsu við Háskólann í Reykjavík.
„Það var bæði skemmtilegt og
örvandi að fara úr hefðbundnu dag-
legu amstri í aðrar pælingar. Þetta
var tveggja ára nám, með vinnu. Ég
hef getað nýtt mér mjög margt úr
náminu. Þetta opnaði að vissu leyti
nýjar víddir, því þegar maður vinnur
við lækningar eða stjórnun inni á
spítala, þá er maður í svolítið sér-
stökum heimi. Því er svo nauðsyn-
legt að líta aðeins út fyrir þennan
heim og þetta var svo sannarlega
kærkomið tækifæri til þess.“
Fékk vísindabakteríuna
Vísindastörf heilluðu Davíð
snemma, en hann hefur alltaf unnið
að vísindastörfum meðfram hefð-
bundinni vinnu sem læknir.
„Áhuginn kviknaði á fjórða ári í
læknisfræði. Á meðan sumir segjast
fá golf- eða veiðibakteríu, þá má
kannski segja að ég hafi fengið vís-
indabakteríu. Mér finnst þetta passa
mjög vel meðfram klínísku starfi því
það vakna gjarnan spurningar og
hugmyndir að vísindaverkefnum
þegar maður er að stunda sjúklinga.
Ég vann mikla vísindavinnu í sér-
náminu í Bandaríkjunum og eftir að
ég kom heim hef ég unnið mjög mik-
ið með Íslenskri erfðagreiningu.
Samstarfið byrjaði þannig að ég fór
til þeirra með hugmynd úr klíník-
inni. Ég hafði tekið eftir því þegar ég
var að sinna sjúklingum með gátta-
tif, sem er algeng hjartslátt-
artruflun, að hjá einstaklingum sem
greindust með sjúkdóminn ungir,
sem er fremur óvenjulegt, voru
stundum ættartengsl á milli þeirra.
Þeir áttu það sömuleiðis margir
sammerkt að gáttatifið var mjög erf-
itt í meðhöndlun. Ég fór að velta fyr-
ir mér hvort það kynnu að búa erfða-
þættir þar að baki. Ég talaði við
Kára Stefánsson og við ákváðum að
skoða þetta nánar og úr hefur orðið
mjög árangursríkt og skemmtilegt
samstarf,“ segir hann.
„Það hefur verið talað um að
kransæðasjúkdómar erfist, en það
var minna vitað með gáttatif. Okkar
rannsóknir hafa sýnt að ef þú átt ná-
kominn ættingja með gáttatif, þá
næstum tvöfaldast áhættan hjá þér.
Og ef þú átt ættingja sem greinst
hefur með gáttatif undir sextugu, þá
fimmfaldast sú áhætta. Þetta segir
okkur það að erfðaþættir spila þarna
rullu, og sérstaklega hjá þeim sem
greinast yngri.“
Gáttatif veldur usla
„Gáttatif er algengasta hjartsláttar-
truflunin. Við vitum að um sex þús-
und Íslendingar hafa á einhverjum
tímapunkti fengið gáttatif, en það
getur ýmist komið og farið á víxl,
eða verið langvarandi. Það veldur
alla jafna miklum einkennum;
hjartsláttaróþægindum, úthalds-
skerðingu, mæði og eiginlega bara
mikilli vanlíðan. Stöku sjúklingar
finna þó tiltölulega lítið fyrir þessu,
sem er út af fyrir sig merkilegt.
Gáttatif birtist því í ýmsum myndum
en það alvarlegasta við gáttatif er að
það getur ýtt undir blóðsegamyndun
í hjartanu. Um það bil þriðjungur
allra heilablóðfalla er tilkominn
vegna gáttatifs. Stundum er heila-
blóðfall fyrsta birtingarmyndin, því
fólk hefur annaðhvort ekki hlustað á
einkennin eða jafnvel ekki vitað að
það væri með gáttatif,“ segir Davíð.
„Þetta er því ansi áhugaverður
sjúkdómur sem getur valdið heil-
miklum usla og er oft erfiður í með-
ferð. Það er svo margt sem við vitum
ekki enn og þar held ég að erfða-
rannsóknir geti hjálpað okkur.
Rannsóknir okkar með Íslenskri
erfðagreiningu hafa aukið
grundvallarskilning okkar á sjúk-
dómnum. Við höfum hingað til haldið
að gáttatif væri aðallega til komið
vegna truflunar í rafkerfi hjartans
en það kemur í ljós að sennilega
skiptir hjartavöðvinn í gáttinni
meira máli en við héldum,“ segir
hann og nefnir að það skipti miklu
máli að komast almennilega til botns
í sjúkdómnum svo hægt sé að með-
höndla hann á réttan hátt.
Davíð segir vera til lyf við gáttatifi,
sem virka þó ekki mjög vel. „Þau ná
að halda um helmingi sjúklinga í rétt-
um takti, svona í besta falli, og svo
eru þau mögulega hættuleg, með
ýmsar alvarlegar aukaverkanir. Því
er ekki alltaf fýsilegt að nota þessi lyf
og mjög mikilvægt að passa að prófíll
sjúklings passi við eiginleika lyfsins.
Það er sömuleiðis merkilegt að það
hafa ekki komið ný lyf að neinu marki
við gáttatifi í næstum um fjóra ára-
tugi. Það vantar klárlega ferska og
nýja hugsun í lyfjaþróun við gátta-
Stöndum á barmi byltingar
Davíð O. Arnar, yfirlæknir hjartalækninga, er heiðursvísindamaður Landspítalans 2020. Davíð hefur unnið að
vísindastörfum í hartnær þrjá áratugi og hefur verið í góðu samstarfi við Íslenska erfðagreiningu. Hann hefur
mikinn áhuga á snjalltækni sem hann segir að geti gjörbreytt heilbrigðiskerfinu til hins betra.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
Davíð O. Arnar er heið-
ursvísindamaður Land-
spítalans árið 2020.
Hann segist snemma hafa
fengið „vísindabakteríu“.
Morgunblaðið/Ásdís

Fallegar vörur
fyrir heimilið
Sendum
um
land allt
Tjarnargötu 2 | 230 Reykjanesbæ | Sími 421 3377 | bustod@bustod.is | www.bustod.is
Nýja Mallorca línan
komin í sýningasal