Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.10.2020, Side 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.10. 2020
Þ
egar bréfritari kom fyrst til starfa á
Morgunblaðinu 1973 gat hann senni-
lega sagt með snert af réttu að hann
hefði nokkra reynslu að fjölmiðla-
störfum. Að minnsta kosti ef höfð
væri hliðsjón af aldri.
Skilaboðin
Matthías Johannessen skrifaði upp á blaðamanna-
passa, en þar hafði verið skrifað inn að handhafi
myndi „fjalla um stjórnmál“. Ritstjóranum þótti
sennilega ekki nægilega mikið til þess koma, því hann
handskrifaði inn orðin „og menningu“. Manni þykir
nokkuð til þessa hálfrar aldar passa koma og inn-
skotið puntar. Og það mátti jafnvel réttlæta því að
fyrsta fastlaunaða starf viðkomandi í tvö ár hafði ver-
ið sem leikhúsritari Leikfélagsins undir handarjaðri
þeirra Sveins leikhússtjóra og Guðmundar Pálssonar
framkvæmdastjóra og leikara og var ekki völ á betri
umsjón. En áður og með fór lausamennska hjá Rík-
isútvarpinu við Skúlagötu, sem þeir Haraldur Ólafs-
son dagskrárstjóri stuðlaði að, með atbeina Guð-
mundar Jónssonar, söngvara og framkvæmdastjóra,
og hélt utan um. Þar áttum við þrír, Hrafn G. og Þór-
arinn E. eftirminnanlega samvinnu um Útvarp Matt-
hildi og fleira.
Annað gildismat
Á þessum árum lá sú regla í landi að unnið væri með
námi, ef færi gáfust, og sé litið á ferilskrá bréfritara
frá þeim tíma virðist námið hafa verið aukabúgrein
með margvíslegri annarri starfsemi. Þegar horft er
um öxl kemur á óvart hve fyrrgreindir menn og fleiri
voru tilbúnir að taka áhættuna af ungdómi sem að
auki sýndi iðulega að hann fór ekki endilega vel í
taumi og það jafnvel svo að verndarhendur gátu
brennt sig á góðvild sinni og kjarki.
Nútímareglur um mannaráðningu eiga að tryggja
drunga og áhættuleysi. Meðalmennskan er helsta
viðmiðið. Skrifaðar eru ritgerðir og talin eru saman
afrek þótt ekkert raunverulegt mat sé lagt á nokkurt
þeirra. Þá fer fram athugun á því hvers kyns um-
sækjendur eru og ekkert gert með það þó að stjórn-
arskráin sjálf leggist gegn slíku athæfi.
Útafakstur
Íslenskir dómstólar hafa síðustu árin misst fótanna,
þótt ekki sé hægt að útiloka að þeir gætu náð áttum á
ný í fjarlægri framtíð. Vonandi hefur Spanó rætt þau
atriði rækilega við Erdogan. Um þann síðarnefnda
má segja margt, en ekki að hann sé veifiskati, þótt
einhver kynni að halda því fram, að eins og nú standi
mál gæti það jafnvel verið betra.
Hér tóku dómstólar upp á því að láta almenning
borga mönnum sérstaklega fyrir það að sækja um
embætti sem þeir fengu ekki. Þeir sem álpast í for-
setaframboð án árangurs verða að borga með sér,
sem er miklu heilbrigðari regla.
En fyrrnefnt háttarlag hefur orðið til þess að ekki
verður betur séð en að menn hafi það að hluta til sem
launaða atvinnu að sækja um störf, sem allir vita að
þeir eru óhæfir til, en umsagnarnefndir skortir kjark
til að segja það upphátt, sem flestir vita. Og þar með
myndast þessi meinta bótaskylda.
Fordæmi
Það er nýlunda í heimi knattspyrnunnar að einhvers
staðar í órafjarlægð sitji menn sem geta gripið inn í
vitlausa dóma. Þeim dómum verður ekki áfrýjað.
Dómararnir eru ósýnilegir og rök þeirra eru ekki
birt. Það er því ekki útilokað að þeir Erdogan og
Spanó séu þarna öðrum til trausts og halds.
Kannski verður óhjákvæmilegt að koma upp slíku
kerfi til að hosa íslenska dómara upp úr dellunum
sem þeir telja sér trú um að þeir séu fastir í.
Ekki er þó mælt með því að þeir dómarar, sem upp
á síðkastið hafa fengið reglubundnar greiðslur, verði í
sárabætur skipaðir sem tæknidómarar með lokaorð.
En vilji þeir endilega sækja um slík störf, sem enginn
veit hver skipar í, þá er fljótlegast að greiða þeim
bæturnar strax, og svo vikulega til dauðadags, frekar
en að sitja upp með þá ofan í tæknikjallaranum.
Þeir, sem eiga góðar minningar um Ríkisútvarp,
frá þeim tíma þegar slíkrar stofnunar var enn þörf af
tæknilegum ástæðum, þykir það vera nokkurt undur
að fylgjast með töktum þess nú. Fréttastofan þar er
jafnan í liði, og reyndar undantekningarlítið í sama
liðinu. Hún tekur afstöðu í nánast hverju máli, þótt
lögin sem hún á að starfa eftir fyrirbjóði að það sé
gert. Eina þakkarefnið er hve broslega fyrirsjáanleg
hún er í hvert skipti.
Krass og trall
Nú síðast hefur hún tekið svo kallað „stjórnlagaráð“
upp að báðum vinstribrjóstunum og sér þess vegna
ekkert galið í þeim málatilbúnaði öllum.
Það hefur alveg farið fram hjá henni að umræddur
hópur var ekki kjörinn í ráðið af fólkinu í landinu.
Hæstiréttur kastað framgangi tilraunar til kosningar
þess út í frægum dómi. Og „hópurinn“ dæmdi sig svo
úr leik með því að samsinna ákvörðun Jóhönnu og
Steingríms og lýsa með þeim frati á Hæstarétt Ís-
lands. Þar með varð hann algjörlega einstæður og
orðinn sérstakt eintak örfárra sem örugglega væri al-
gjörlega óhæfur til að fitla með nokkrum hætti við
Stjórnarskrá landsins. Hann tók að tralla um stund,
algjörlega umboðslaus yfir einhverri furðu afurð og
afhenti hana svo einhverjum. Fyrir fólkið í landinu
hafði hlutverki hans lokið með dómi Hæstaréttar. Og
þótt það skipti svo sem öngvu hefði hlutverkinu gagn-
vart tröllurunum sjálfum einnig átt að vera lokið með
því að koma frá sér skrítinni afurð sem enginn vildi
gera neitt með.
Fullyrt er að framangreindur hópur eigi aðdáendur
sem tóku upp úr þurru að krassa „málstað hans“ á
veggi sem aðrir áttu. Og það undarlega gerðist að
fulltrúar trallara voru mættir í hljóðver til að verja
krassið. Það var svo sem ekki verra en að verja það
sem þeir kölluðu „Nýja stjórnarskrá“ áður.
Enn vottur dómgreindarleysis
En það undarlega var að fólk sem telur sér trú um að
vera handhafa stjórnarskrárviljans skuli telja krass á
annarra manna eign vera lögvarið, og telja það
reyndar heilagan hluta tjáningarfrelsis!
Veggjakrot er sjaldan til prýðis og fráleitt að rök-
styðja rétt manna til að útbía eignir annarra, sem
væri það stjórnarskrárvarið málfrelsi. Og enn eykst
vitleysan þegar hin furðulega opinbera fréttastofa
gengur sömu erinda. Það er þá fagnaðarefni út af fyr-
ir sig að sá sem sagður er vera útvarpsstjóri sé hætt-
ur að vera lögreglustjóri.
Þau lönd eru til þar sem allar fréttaveitur eru í
opinberri eigu og allt því eitt allsherjar „RÚV“. Þar
er engin leið til að koma sínum sjónarmiðum að nema
með neyðaraðgerðum. Þar mætti verja krass.
Málfrelsið hefur aldrei átt auðveldari leið á Vestur-
löndum en núna. Netið hefur galopnað allar leiðir,
þótt alræðisríki hafi ákveðin tök þar, eins og nýleg
dæmi sanna. Fjölmiðlanefnd, sem er reyndar með
öllu óþarft apparat, segist vera með tugi fjölmiðla
undir sínum hatti. Einstaklingar eða hópur manna
geta stofnað til fjölmiðils í smáum stíl og komi í ljós
eftirspurn almennings vex hann og eflist. Og enn
furðulegra er að réttlæta lögbrot með málfrelsi þegar
að „RÚV“, með milljarðana í sekknum snýtta út úr
nefi almennings, stundar nú hefðbundna misnotkun
sína í þágu trallara.
Fréttamaður Ríkisútvarpsins gekk reyndar ótrú-
lega langt í að ýta undir krassara um að láta eigendur
útkrassaðra eigna ekki komast upp með að hreinsa
þær.
Spyrja má
Hvernig stendur á því að krassarar taka ekki hinn
opinbera stuðningsaðila sinn á orðinu og krassa áróð-
ur sinn á víða veggi útvarpsins við Efstaleiti? Þar yrði
þeim tekið fagnandi enda færi það vel við annan áróð-
ur sem þaðan kemur. Hópurinn, sem enn kallar sig
Veggjakrot í stíl
’
En það undarlega var að fólk sem telur
sér trú um að vera handhafa stjórn-
arskrárviljans skuli telja krass á annarra
manna eign vera lögvarið, og telja það
reyndar heilagan hluta tjáningarfrelsis!
Reykjavíkurbréf16.10.20