Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.11.2020, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.11. 2020
á heimasíðu Hreyfils:
hreyfill.is
eða í App Store
og Google Play
SÆKTU APPIÐ
Sæktu appið frítt á AppStore
eða Google Play
Hreyfils appið
Pantaðu leigubíl á einfaldan
og þægilegan hátt
Þú pantar bíl1
3 og færð SMS skilaboðað bíllinn sé kominn.
2 fylgist með bílnum í appinu
Af hverju í ósköpunum ætli við höfumsvona ofsalega mikinn áhuga á for-setakosningum í Bandaríkjunum?
Það er varla eðlilegt að við séum heltekin af
kosningum í ríki sem er í mörg þúsund kíló-
metra fjarlægð. Sérstaklega í ljósi þess að
það var alveg á mörkunum að við nenntum
að hafa okkur út til að kjósa í okkar eigin
forsetakosningum í sumar. Sem, okkur til
varnar, voru ævintýralega óspennandi.
Skýringin er líklega sú að þetta snýst
ekki svo mikið um pólitík. Þetta er raun-
verulegasta raunveruleikasjónvarp sem völ
er á þar sem sigurvegarinn fær ekki bara
milljón dollara eða rós heldur ótrúleg völd
yfir öflugasta ríki hins frjálsa heims. Það
setur aðeins meira kjöt á beinin.
Við fylgjumst með tveimur mönnum. Þeir
eru reyndar báðir komnir á þann stað að
þeir ættu að vera hættir að vinna. Trump er
74 ára og Biden að verða 78. Þetta er vissu-
lega örlítil tilbreyting frá hinum hefð-
bundnu ungu stjörnum raunveruleikasjón-
varpsins sem skottast um léttklæddar og
tálgaðar á sundlaugarbakkanum. Sennilega
megum við bara vera þakklát fyrir að Biden
og Trump eru yfirleitt fullkæddir.
Reyndar er töluverður munur á reynslu
þessara keppenda í þessari tegund sjón-
varps. Annar þeirra nánast fann hana upp.
Skapaði sér nafn í þáttum sem, eins ótrú-
lega og það hljómar, gengu út á að reka
fólk. Hefur reyndar haldið því áfram í emb-
ætti. Hinn virkar á mann sem einhver sem
hefur aldrei séð raunveruleikaþátt og senni-
lega aldrei neitt sem ekki er í línulegri dag-
skrá.
En spennan er fyrst og fremst í kosn-
ingabaráttu sem kostar milljarða á millj-
arða ofan. Þar sem allt virðist ganga út á að
benda á að andstæðingurinn sé töluvert
meiri drullusokkur en maður sjálfur. Mál-
efnin eru örugglega þarna líka en þau
drukkna í svívirðingum, ósvífnum auglýs-
ingum og ásökunum um allt frá þjófnaði til
landráða.
Kappræðurnar á milli þeirra eru svo sér
kapítuli. Þar þurfti að grípa til þess að
slökkva á hljóðnemum á víxl svo hægt væri
í það minnsta að greina orðaskil.
En fegurðin er í þessum síðustu metrum
kosningabaráttunnar þegar örvæntingin
mætir til leiks og öllu er hent í pottinn til
að ná í síðustu atkvæðin. Nú síðast þegar
fólki var talin trú um að sonur Bidens hefði
farið með tölvuna sína þúsund kílómetra
leið til að borga aðeins minna fyrir viðgerð
á henni en svo bara gleymt henni þar.
Smekkfullri af allskyns vafasömu dóti. Bara
svona eins og maður gerir.
Eða þegar
FOX segir frá
því að það
hefði haft alveg
óyggjandi
sannanir fyrir
því hvað þeir
Biden-feðgar
væru miklir
glæpamenn ef
gögnunum
hefði ekki verið stolið í pósti. Þar hefði
sennilega komið sér vel að eiga faxtæki eða
jafnvel tölvupóst. Eða svona síma með
myndavél.
En það er ekki eins og okkur komi þetta
við (svona fyrir utan þá pínulitlu staðreynd
að alþjóðamálin geta farið í algjört hakk ef
Bandaríkjunum er illa stjórnað.) Við erum
ekki einu sinni með kosningarétt. Þess
vegna verður þetta aldrei neitt annað en ör-
lítið persónuleikapróf fyrir okkur.
Annar frambjóðendanna er ruddi, karl-
remba og skattsvikari sem endar hugs-
anlega í fangelsi þegar hann hættir sem for-
seti. Helsti gallinn við hinn er að hann á son
sem er í einhverju veseni og sjálfur er hann
heimakær og stundum soltið sybbinn.
Ef ég þyrfti að velja …
’Þetta er raunverulegastaraunveruleikasjónvarp semvöl er á þar sem sigurvegarinnfær ekki bara milljón dollara eða
rós heldur ótrúleg völd yfir öfl-
ugasta ríki hins frjálsa heims.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Annarra manna kosningar
Nálgun stjórnvalda á efna-hagsleg viðbrögð við Covid-faraldrinum hafa meðal
annars einkennst af þremur leiðar-
ljósum: Að bregðast hratt við, að
hafa viðbrögðin eins umfangsmikil og
réttlætanlegt er hverju sinni og að
hafa þau til sífelldrar endurskoðunar
í samræmi við hvernig hinn ófyrir-
sjáanlegi faraldur þróast.
Í mars vonuðumst við öll eftir því
að faraldurinn yrði orðinn viðráðan-
legur eftir fáeina mánuði. Raunin er
því miður allt önnur.
Eftir því sem Covid dregst á lang-
inn eykst hættan á því að fyrirtæki
sem faraldurinn bitnar harðast á
neyðist til að kasta inn handklæðinu
og leggi upp laupana. Sú stund er
sem betur fer ekki enn runnin upp að
það sé farið að gerast í stórum stíl en
hún nálgast með hverjum mán-
uðinum sem líður í skugga takmark-
ana til að hemja faraldurinn.
Hagsmunirnir
Það felast í því almannahagsmunir að
freista þess að koma í veg fyrir að sú
sviðsmynd verði að veruleika.
Þær aðgerðir sem gripið hefur ver-
ið til eru réttlætanlegar vegna þess að
í þeim aðstæðum sem nú eru uppi er
markaðshagkerfi gert ókleift að virka
sem skyldi. Gjaldþrot fyrirtækja felur
ekki aðeins í sér tap hluthafa, starfs-
manna og lánardrottna heldur geta
þar eyðilagst verðmæti sem sam-
félagið allt hagnast á að verja. Dýr-
mæt viðskiptasambönd geta slitnað;
þekking og reynsla getur horfið með
stjórnendum og öðru starfsfólki;
framleiðslutæki geta farið forgörðum.
Það kostar að byggja slíkan rekstur
upp aftur. Það er ekki ókeypis að
byrja á núlli. Og það tekur tíma, og sá
tími kostar líka. Hluti kostnaðarins
fellur á samfélagið.
Þetta á að einhverju leyti við um
allar atvinnugreinar en alveg sér-
staklega ferðaþjónustu, þar sem
aðalsölutímabilið fyrir komandi há-
annatíma næsta árs
er að hefjast. Ein-
hverjir þurfa að vera
til staðar til að sækja
á þau mið núna á sölu-
vertíðinni. Ísland á
mjög mikið undir
kröftugri viðspyrnu
ferðaþjónustunnar,
eins og ég fór ítarlega yfir í grein
minni á þessum vettvangi fyrir hálf-
um mánuði.
Stuðningur ríkisins við atvinnulífið
hefur fram til þessa verið blanda af
frestandi úrræðum (t.d. stuðningslán
og greiðslufrestir) og beinum styrkj-
um (t.d. hlutabótaleið, laun á upp-
sagnarfresti og lokunarstyrkir). Þá
má ekki gleyma aðkomu ríkisins að
hlutafjárútboði Icelandair, sem er
kannski mikilvægasta fyrirtæki ís-
lenskrar ferðaþjónustu.
Aukinn stuðningur
Nýlega kynnti fjármála- og efna-
hagsráðherra svo aukna beina styrki
í formi tekjufallsstyrkja. Áætlað var
að umfang þeirra gæti orðið að há-
marki rúmir 14 milljarðar króna.
Ríkisstjórnin samþykkti í gær,
föstudag, að efla stuðningsaðgerðir
við atvinnulífið enn frekar. Í því felst
að lokunarstyrkir verði framlengdir,
nýkynntir tekjufallsstyrkir útvíkk-
aðir umtalsvert og nýtt úrræði, við-
spyrnustyrkir, innleitt en unnið er að
útfærslu þess. Þá ræddi ríkisstjórnin
um mögulega framlengingu hluta-
bótaleiðarinnar sem rennur út nú um
áramót. Hefur félags- og barna-
málaráðherra þegar hafið undirbún-
ing að framlengingu úrræðisins.
Við höfum átt gott samtal við þær
greinar sem eru í viðkvæmastri stöðu
og þekkjum vel áskoranir þeirra.
Enginn þarf að efast um að við vilj-
um koma til móts við þær eftir
fremsta megni og skiljum verðmætin
sem í því felast. Eins og fram kom á
góðum fundi um stöðu ferðaþjónust-
unnar í vikunni, sem um 500 manns
fylgdust með í streymi og um þúsund
hafa horft á síðan þá, er mikilvægt að
allir leggist á eitt, þ.m.t. fjármála-
kerfið.
Nýsköpun á fleygiferð
Þó að mjög kreppi að í ákveðnum at-
vinnugreinum er það sem betur fer
ekki einhlítt. Þannig er t.d.
veruleg nýfjárfesting í nýsköp-
unarfyrirtækjum, ekki síst erlendis
frá. Nýleg dæmi eru 15 milljóna doll-
ara (um tveir milljarðar) erlend fjár-
mögnun Controlant, 20 milljóna doll-
ara (tæplega þrír milljarðar) erlend
fjármögnun Sidekick Health og kaup
þýska stórfyrirtækisins Baader á
meirihluta í Skaganum 3X.
Líftæknifyrirtækið Kerecis hefur
margfaldað sölu sína á milli ára og
svona mætti lengi telja.
Eins og allir vita er nýsköpun
langtímaverkefni en hún byrjaði ekki
í gær þannig að góðum fréttum er
þegar farið að fjölga og við trúum að
sú þróun haldi áfram.
Í gær var síðan tilkynnt um fyrir-
hugað lofthreinsiver Carbon Iceland
í samstarfi við kanadíska fyrirtækið
Carbon Engineering, þar sem stefnt
er að þríþættri framkvæmd: hreins-
un á um einni milljón tonna af CO2 úr
andrúmsloftinu og framleiðslu á ann-
ars vegar CO2 til matvælaframleiðslu
og hins vegar eldsneyti fyrir skip og
önnur samgöngutæki.
Ein af aðgerð-
unum sem ríkis-
stjórnin kynnti í lok
september til að
styðja við áframhald
lífskjarasamning-
anna var að útfæra
skattalegar aðgerðir
til að styðja fyrirtæki
til fjárfestinga, með áherslu á græna
umbreytingu og loftslagsmarkmið.
Tilkynningin í gær er dæmi um tæki-
færin sem felast í slíkum verkefnum
og ljóst er að þau eru fleiri.
Ég hef óbilandi trú á tækifærum
Íslands til að vera áfram í fremstu
röð samfélaga í heiminum og rísa
hratt á fætur þegar þokunni léttir.
Öflugt atvinnulíf er forsenda öflugra
lífsgæða. Án þess getum við einfald-
lega ekki staðið undir þeim lífs-
gæðum sem við viljum öll tryggja.
Þess vegna skiptir öllu máli að við
styðjum bæði fólk og fyrirtæki í
gegnum áskoranir dagsins. Því um
leið og aðstæður leyfa mun sköp-
unarkraftur og framtakssemi ein-
staklinga keyra Ísland aftur í gang.
Varnarbaráttan
og sóknarfærin
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’ Því um leið ogaðstæður leyfamun sköpunarkrafturog framtakssemi ein-
staklinga keyra Ís-
land aftur í gang.