Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.11.2020, Blaðsíða 14

L
ífið fer oft undarlegar krókaleiðir
og áföll dynja á sem enginn getur
séð fyrir. Líkaminn getur gefið sig
án fyrirvara og í sálinni er stund-
um einungis myrkur og sorg. Það
hefur Elísabet Reynisdóttir reynt á eigin
skinni. Þessi rúmlega fimmtuga flotta kona
hefur lent í meiri hremmingum í lífinu en við
flest. Í nýrri bók sem Valgeir Skagfjörð skrif-
ar segir Beta frá lífi sínu, sorgum og áföllum
og hvernig hún vann úr þeim. Bókin er ekki
ævisaga, heldur þroskasaga, enda er lífið bara
rétt að byrja hjá Betu sem stendur nú á tíma-
mótum. Heilsan og hamingjan er nefnilega
loksins komin til baka eftir miklar þrekraunir.
Blaðamaður hitti Betu á skrifstofu hennar,
en hún segist vera í draumavinnunni sem nær-
ingarráðgjafi og fyrirlesari. Beta lagði spilin á
borðið í bókinni en þar segir hún frá lífshlaupi
sínu og hvernig hún komst loks í höfn.
Fjögurra ára í gosinu
„Ég er fædd í Vestmannaeyjum og lendi þar í
gosinu þegar ég er fjögurra ára gömul. Ég
man eftir því þegar ég er vakin um nóttina og
ég man eftir mér í bátnum. Við flytjum svo á
Vopnafjörð og það skrítna er að ég á fáar
minningar þaðan fyrstu árin eftir gos,“ segir
Beta en hún flutti svo aftur til Eyja til ömmu
og afa sextán ára og kláraði þar framhalds-
skóla, en dvaldi öll sumur á Vopnafirði þar til
hún flutti alveg til Reykjavíkur um tvítugt.
„Ég tel mig bæði vera Vestmannaeying og
Vopnfirðing. Ég átti rosalega góða æsku, en
það er greinilegt að ég hef fengið gríðarlegt
áfall við gosið. Ég komst að því þegar við skrif-
uðum bókina, en að skrifa hana var ákveðin
þerapía. Á þessum tíma hafði aldrei verið sest
niður með barninu og útskýrt fyrir því hvað
væri að gerast. Pabbi er Vopnfirðingur, hafði
komið til Eyja til að mennta sig sem vélsmiður
og vinna og í gosinu sá hann fram á að vera at-
vinnulaus. Hann fékk atvinnutilboð á Vopna-
firði svo við fluttum þangað. Mamma og pabbi
stóðu sig vel, en þau voru ungir foreldrar.
Rúmlega tvítug voru þau með tvö lítil börn,
búin að standa af sér náttúruhamfarir og
þurftu að byggja sér nýtt heimili,“ segir hún.
Beta flosnaði upp úr menntaskóla og hóf þá
störf sem aðstoðarstúlka tannlæknis. Síðar
stofnaði hún fyrirtæki ásamt vinkonu sinni
sem flutti inn tannlæknavörur og tók að sér
ýmis verkefni, s.s. útvarpsþátt og einnig var
hún með lítið ráðgjafarfyrirtæki. Það var nóg
að gera á árunum milli tvítugs og þrítugs,
bæði í vinnu og einkalífinu, en ástin bankaði
upp á og Beta hóf sambúð með manni, nú fyrr-
verandi eiginmanni.
„Ég var alltaf viss um að hann yrði mað-
urinn minn; ég fann það á mér um leið og ég
hitti hann fyrir utan ball í Vestmannaeyjum
þegar ég var nítján ára. En hann var þá lof-
aður þannig að ég beið bara róleg,“ segir hún
og segir þau hafa byrjað saman þegar hún var
að verða 26 ára. Ári síðar eignuðust þau dreng
og árið 2000 fæddist þeim dóttir.
Fór heim sjö mánuðum síðar
Lífið virtist brosa við unga parinu, komin með
fimm ára dreng og nýfædda stúlku.
„Ég var alltaf mjög frísk en á þessum tíma
var ég að misbjóða mér með streitu. Ég vann
mikið og fann það þegar ég fór í fæðinguna að
ég var líkamlega ofboðslega þreytt og ég var of
þung. Ég hafði gengið mjög nærri mér. Fæð-
ingin var í raun ekkert erfið en ég var mjög
blóðlaus eftir fæðinguna. Mér var gefið blóð,
þótt ég hefði verið algjörlega mótfallin því. En
það var ekkert annað hægt. Og eftir það varð
heilsa mín sífellt verri. Ég hef oft spáð í það
hvort blóðgjöfin hafi verið áhrifavaldur. Þegar
dóttir mín var aðeins um tveggja mánaða gat
ég ekki vaknað til að gefa henni brjóst. Í jan-
úar fór ég að fá skrítna tilfinningu í höndum,
eins og vöðvabólgu. Það fór svo niður í fætur
og ég fann fyrir máttleysi um allan líkamann
og ofboðslegum sársauka,“ segir Beta og segist
ekki hafa getað lyft hlutum á þessum tíma, eins
og burðarstóli ungbarnsins.
„Það fannst ekkert að mér og svo er ég svo
mikill töffari. Ég var í afneitun að það væri
eitthvað alvarlegt að,“ segir hún.
„Ég var líka orðin óstöðug á fótum og þetta
var allt frekar undarlegt. Ég gat ekki skipt á
barninu því fínhreyfingar voru ekki til staðar.
En afneitunin er sterk; ég vildi trúa því af öllu
hjarta að þetta væri bara vöðvabólga,“ segir
hún.
„Svo kom áfallið. Ég vissi það þegar ég var
var eitt sinn úti að borða með vinkonum mín-
um og fann að ég gat ekki kyngt að það væri
eitthvað alvarlegt að. Ég hringdi þá á heilsu-
gæslustöðina og náði akkúrat sambandi við
lækni sem þekkti strax öll einkennin. Hún
sagði mér að koma strax,“ segir Beta og segist
í kjölfarið hafa greinst með sjálfsofnæmis-
sjúkdóminn Guillain-Barré-heilkenni.
„Heimilislæknirinn sendi mig beint upp á
spítala, því hana grunaði strax að ég væri með
þennan sjúkdóm. Ég mætti þangað með tann-
bursta og eitt tímarit, haldandi að ég yrði
kannski lögð inn eina nótt. Ég fór heim sjö
mánuðum síðar.“
Lömuð á Grensás
Betu var strax gefið mótefni til að efla ónæm-
iskerfið og lá hún inni í tíu daga. Þrátt fyrir
það hrakaði henni hratt.
„Ég datt á Borgarspítalanum og lamaðist
meira, en náði að hanga í göngugrind. Ég var
send þaðan á Grensás og þá datt ég aftur og
var þá endanlega lömuð.“
Í bókinni lýsir Beta þessu svona: „Nú stend-
ur hjólastóll undir glugganum sem mér er ætl-
að að setjast í. Ég er reið. Ég hvæsi á starfs-
fólkið: „Viljið þið taka burtu þennan hjólstól.“
Ég sný upp á mig og geri tilraun til að velta
mér til veggjar en get auðvitað engan veginn
snúið mér. Hins vegar ætla ég mér ekki að
setjast í þennan hjólastól. Samt er ég lömuð.
Ég er líka lömuð af hræðslu en læt samt engan
bilbug á mér finna og ítreka ósk mína um að
hjólastóllinn verði fjarlægður úr herberginu.“
Þú ert þarna rúmlega þrítug með fimm ára
barn og annað nokkurra mánaða, allt í einu
lömuð á Grensásdeildinni. Hvernig tókstu
þessu öllu saman?
„Ég tók þessu ótrúlega vel á þessum tíma.
Það er þetta með hetjuskapinn. En ég var
samt alveg óttaslegin. Ég óttaðist mest að
deyja,“ segir Beta og útskýrir að sumir sem
sjúkdóminn fá lenda í öndunarvél og ekki allir
lifa hann af. Flestir jafna sig að mestu á innan
við ári, en lömun er algeng í ferlinu.
„Ég gat ekki sagt frá óttanum mínum og
það var ekki fyrr en ég vann að þessari bók að
ég skildi óttann; gat tekið hann í sátt og sýnt
honum virðingu. Ekki lokað hann niðri í djúpi
sálarinnar og leyft honum að dvelja þar og
valda mér skaða. Með þessari bók fékk ég að
sjá hversu mikið afl óttinn er og and-
styggilegur ef við leyfum honum að hafa yf-
irhöndina.“
Var á hræðilegum stað
Hvað tók við að lokinni meðferð á Grensás?
„Í einu orði sagt hræðileg ár. Það tók mig
sjö ár að ná heilsu, en ég þjáðist af síþreytu og
ofboðslegum verkjum. Ég man ég opnaði aug-
un á morgnana ofurþreytt og kvalin. Ég gat
með herkjum komið tveimur börnum í skóla
og leikskóla og fór svo aftur heim og svaf fram
yfir hádegi. Ég náði kannski að fara í mesta
lagi út í búð áður en ég náði í stelpuna á leik-
skólann. Ég var alltaf heima og lifði bara í
þessu afmarkaða umhverfi,“ segir Beta og
segir að árið 2003 hafi hún fengið streptó-
kokka í blóðið og þar með var botninum náð
heilsufarslega. Hún endaði í endurhæfingu á
Reykjalundi. Það var engin önnur leið en upp.
„Ein vinkona mín sagði að þetta gæti ekki
átt að vera svona, ég væri meira dáin heldur
en lifandi,“ segir Beta og segir að hún hafi
smátt og smátt náð heilsu til að lifa. Hún
komst aftur út á vinnumarkaðinn, þótt það
hefði tekið mörg ár að ná því markmiði.
En þrátt fyrir að líkamleg geta hafi smátt
og smátt komið til baka, leitaði Beta mikið í
mat á þessum árum og segir að andlega hliðin
hafi ekki verið góð.
„Ég var lág í öllum vítamínum og líkaminn í
slæmu formi. Ef ég hefði fengið réttu aðstoðina
þarna, tel að ég hefði getað náð mér miklu fyrr.
Ég bjargaði mér sjálf með því að fara til Dan-
merkur í næringarþerapíu, sem var kraftaverki
líkast að ég gæti. Ég var lifandi dauð og það var
bara eins og einhver hefði rétt mér súrefnis-
grímu. Ég flakkaði á milli landanna en ég fór
einu sinni í mánuði út í námið. Þar hófst minn
bataferill. Ég bjargaði mér með réttri næringu,
með félagslegum tengslum og með því að lifa
lífinu. Ég segi alltaf að ég hafi farið í næring-
arþerapíu til að bjarga sjálfri mér. Núna veit ég
hvað lífsgæði skipta miklu máli sama hvað er að
hrjá okkur. Þarna var ég á hræðilegum stað.
Og andlega leið mér illa og ég hefði sárlega
þurft hjálp,“ segir hún og segir að á þessum
tíma hafi allt þetta álag komið niður á sam-
bandinu hennar og makans, eðlilega.
„En við náðum að sigla í gegnum veikindin.
Þetta var líka vond staða fyrir hann, ekki gat
hann farið frá veikri konu með tvö lítil börn,“
segir Beta og segir þau hafa með seiglu náð 23
árum saman áður en til skilnaðar kom.
Lét æskudrauminn rætast
Beta lét ekki staðar numið eftir næringar-
þerapíuna og hóf nám í næringarfræði við Há-
skóla Íslands og lauk hún þaðan einnig meist-
araprófi í greininni.
„Ég hafði nefnilega fengið höfnun þegar ég
sótti um vinnu sem næringarþerapisti hjá Nátt-
úrulækningafélaginu vegna þess að ég var ekki
með nógu mikla menntun. Sem var gott, því í
þrjóskukasti ýtti það mér út í háskólanámið.
Þetta var alltaf draumurinn minn. Alveg frá því
ég var lítil langaði mig að fara í matvælafræði
og næringarfræði. Ég er alin upp í eldhúsinu
hjá ömmu minni en hún hafði mikinn áhuga á
næringu. En það sögðu allir við mig að þetta
væri svo erfitt nám að ég trúði því að ég gæti
þetta ekki. En veikindin ýttu mér út í réttar átt-
ir. Ég segi oft, þetta er það hræðilegasta sem
hefur komið fyrir mig en útkoman var sú besta.
Það var upphafið að einhverju allt öðru lífi. Plan
B er ekkert endilega það versta,“ segir hún.
„Ég varð að láta þennan draum rætast,“
segir Beta og viðurkennir að háskólaárin hafi
oft verið erfið, enda var hún alls ekki búin að
ná fullri heilsu. Svo rættist annar draumur
þegar hún fór að vinna núna í haust tímabund-
ið hjá Náttúrlækningafélaginu í Hveragerði.
„Ég er enn með skaddaðar taugar eftir
sjúkdóminn og fæ oft náladofa, taugaverki og
Ég var lifandi dauð
Næringarfræðingurinn Elísabet Reynisdóttir hefur upplifað margt misjafnt um ævina. Sumt hefur
komið inn í líf hennar sem ævintýri og annað sem erfið reynsla. Þegar hún var ung tveggja barna
móðir fékk hún Guillain-Barré-heilkenni og lamaðist. Það tók um áratug að ná heilsu, en sorg,
kvíði og þráhyggja hafa fylgt Betu alla tíð og sálin farið niður í dýpstu dali. Leiðin upp á við hefur
verið löng en Beta segist hafa notað vitundarvíkkandi lyf í leit sinni að sjálfri sér. Bók hennar og
Valgeirs Skagfjörð, Svo týnist hjartaslóð, er þroskasaga Betu. Þar er ekkert dregið undan.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
’ Ég fann að ég gat ekki meir.Ég ætlaði að keyra framan ástóran vörubíl. Þetta var ekkirökrétt hugsun en það var bara
allt svart. En eitthvað kippti
mér úr þessari hugsun.
VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.11. 2020