Morgunblaðið - 12.11.2020, Blaðsíða 66

66 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 2020
GÆÐI – ÞEKKING – ÞJÓNUSTA
Ertu klár fyrir
veturinn?
Við hreinsum úlpur, dúnúlpur,
kápur og frakka
20%
afsláttur
af yfirhöfnum
gildir til 21. nóv.
14. öld. Hilmar segir í samtali við
blaðamann að þessi texti hafi alla
tíð verið óttalegt vandræðabarn.
„Hann kemur inn í nokkur handrit
á 17. og 18. öld og margir voru á
því að þetta væri ævafornt kvæði.
Það er til í alla vega 23 pappírs-
handritum seinni tíma og nokkrar
útgáfur af því,“ segir Hilmar. Hann
segir kvæðið umdeilt og svo virðist
sem upphafið vanti í það. „Sumum
fannst eins og þetta væri kannski
inngangur að Völuspá,“ segir Hilm-
ar. Um miðja 19. öld hafi norski
fræðimaðurinn Sophus Bugge full-
yrt að kvæðið væri tilbúningur frá
17. öld og ætti að fara út úr eddu-
bókunum en í grein í Lesbók Morg-
unblaðsins frá 27. apríl 2002 kemur
fram að íslenskir fræðimenn, með
doktor Jónas Kristjánsson í far-
arbroddi, hafi hrakið aldursgrein-
ingu Bugges með textafræðilegum
og málfræðilegum rannsóknum á
kvæðinu og Jónas jafnvel talað um
að hér væri nýtt eddukvæði á ferð-
inni. „Þetta er ungt kvæði en sá
sem skrifaði það hefur verið mjög
vel að sér í edduháttum og eddu-
fræðum, þetta er gert af augljósri
þekkingu,“ segir Hilmar.
Heillaður af galdrinum
Hilmar segist lengi hafa verið
heillaður af kvæðinu og viljað vinna
eitthvað út frá því. „Það er líka svo
ótrúlega myndrænt, textinn er
ótrúlega vel uppsettur, allt er að
hníga, allt er að falla, allt er að fara
úr slæmu ástandi yfir í verra. Það
eru magnaðar myndir í þessu
kvæði,“ segir Hilmar. Kvæðið skilji
lesandann eftir í lausu lofti, engin
endalok þó hlutirnir versni í sífellu.
Heilmdallur tekur undir lokin upp
hornið og verið getur að hann sé að
blása til orrustu eða vara guðina
við, segir Hilmar. „Þetta endar á
svona „cliffhanger“,“ segir Hilmar
en kvæðið er stutt, 28 erindi.
En hversu langt er þá tónverkið?
72 mínútur, svarar Hilmar. „Við er-
um með instrumental kafla og líka
ákveðnar endurtekningar og upp-
byggingu, við gáfum okkur mjög
góðan tíma í að birta kvæðið,“ segir
hann um tónverkið.
Leið alltaf vel
Hilmar er spurður að því hvernig
tónleikarnir í París séu í minning-
unni. „Bara stórkostlegir, okkur
leið alltaf mjög vel að flytja þetta
verk,“ segir hann. Verkið var samið
að beiðni Listahátíðar í Reykjavík
árið 2002 og var fyrst flutt í Bar-
bican í London, á hálfgerðri gen-
eralprufu, að sögn Hilmars. Næst
var það svo flutt á Listahátíð í
Reykjavík og var þá fullmótað. Ári
síðar, 2003, var það flutt í Þránd-
heimi í Noregi. „Við vorum orðin
ansi góð í að flytja það,“ rifjar
Hilmar upp. Ætlunin hafi verið að
flytja verkið líka í Japan en aldrei
orðið af því.
„Þetta var samvinnuverkefni, við
komum öll að þessu,“ segir Hilmar
og að samvinnan hafi gengið vel við
Sigur Rós og Maríu Huld. „Þetta
var „seamless“, það lögðu allir sitt
af mörkum,“ segir hann um sam-
starfið. Verkið hafi svo pússast til
með endurteknum flutningi, í raun
verið verk í vinnslu fyrsta árið.
Hilmar segir lengi hafa staðið til
að gefa út upptökuna frá París en
eitt og annað staðið í vegi fyrir því.
Í raun hafi hún verið tilbúin frá
árinu 2005. „Þetta er bara æðislegt
og við erum mjög ánægðir,“ segir
Hilmar að lokum um útgáfuna.
Þarf ekki að vera flókið
Georg Holm, einn liðsmanna Sig-
ur Rósar, segir hljómsveitina lengi
hafa ætlað að gefa út upptökuna
frá tónleikunum í París. „Þetta féll
svolítið milli skips og bryggju hjá
okkur, okkur fannst þetta merki-
legt verk og við vorum allir mjög
stoltir af þessu. Við vildum gera
þessu góð skil, gera þetta flott,“
segir Georg, „en eins og okkur ein-
um er lagið, líkt og þegar við gerð-
um Heima og Inni, þá erum við
aldrei ánægðir alveg strax og það
tekur alltaf rosalegan tíma að átta
sig á því hvað við viljum fá út úr
þessu.“
Georg segir Sigur Rós hafa verið
að vandræðast með þetta tiltekna
verkefni í mörg ár í leit að vinkli og
upptakan hafi fyrir vikið beðið út-
gáfu í öll þessi ár. „Þetta var rosa-
lega vel mixað hjá Kjartani og
Hilmari,“ segir Georg og vísar þar
til vinnu sem þeir lögðust í árið
2005, „og við hugsuðum með okkur
hvort ekki væri kominn tími til að
hleypa þessu út. Það eru kannski
þrjú ár síðan við settumst niður og
ákváðum fyrir alvöru að þetta ætti
að koma út núna. Við hugsuðum
nokkra vinkla á því hvernig þetta
ætti að koma út og það komu upp
alls konar hugmyndir um hvernig
við vildum gefa þetta út. Það má
eiginlega segja að við séum búnir
að flækja þetta verkefni fyrir okkur
í alltof mörg ár. Þetta þarf ekkert
að vera flókið.“ Á endanum var því
ákveðið að gefa út plötu.
Georg segir Hrafnagaldur rosa-
lega flókið tónverk. „Það er verið
að sauma saman mörg element,
þarna ertu með sinfóníuhljómsveit,
kór og rokksveit, steinahörpuna og
Hilmar Örn tónskáld, Steindór
Andersen og svo elektrónísk ele-
ment þannig að þetta varð rosalega
mikil samsuða úr mörgum heimum
og það var erfitt að fá þetta allt til
að ganga í takt. Þessir heimar rek-
ast svolítið á,“ segir Georg. Tölvu-
trommur henti ekki endilega sin-
fóníuhljómsveit sem sé meira
flæðandi en trommurnar.
Leikur og tilraunamennska
– Þetta hefur verið mikil til-
raunamennska?
„Já, þetta var mikil tilrauna-
mennska og við vorum líka með
frjálsar hendur og vorum bara að
leika okkur og gera einhverja vit-
leysu sem var ógeðslega gaman,“
svarar Georg og segir Hrafnagald-
ur Óðins ólíkan öðru sem hljóm-
sveitin hafi gert. Hún hafi þó alltaf
reynt að nálgast tónlistina á nýjan
hátt í öllum sínum verkum. „Við er-
um alltaf að reyna að finna upp
hjólið upp á nýtt þótt maður auðvit-
að geri það ekki en maður getur
alltaf fundið nýjan vinkil á það
hvernig hjólið á að líta út,“ segir
Georg.
Platan Hrafnagaldur Óðins verð-
ur eigulegur gripur, líkt og önnur
verk Sigur Rósar, alvöru vínil-
útgáfa og þá þungur og góður vín-
yll, að sögn Georgs, og myndlistin
og hönnunin vönduð. „Það skiptir
miklu máli hvernig þú presenterar
hlutinn,“ bendir Georg á en grip-
inn, líkt og önnur verk og vörur
Sigur Rósar, má kaupa á vefsíðu
hljómsveitarinnar, sigurros.com.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Í París Hrafnagaldur Óðins fékk frábærar viðtökur í París haustið 2004 þar sem verkið var flutt sem hluti af ís-
lenskri menningarkynningu þar í borg. Flytjendum og stjórnandanum Árna Harðarsyni var fagnað ákaft.
Gleði Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, þáverandi menntamálaráðherra, og
Thor Vilhjálmsson rithöfundur fögnuðu Orra Páli Dýrasyni, trommuleikara
Sigur Rósar, að loknum flutningi á Hrafnagaldri Óðins í París.
Samsuða margra heima
 Tónverkið Hrafnagaldur Óðins kemur loksins út í heild sinni á plötu, rúmum 18 árum eftir að
það var frumflutt  Upptaka af tónleikum Sigur Rósar, Hilmars Arnar og fleiri í París árið 2004
VIÐTAL
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Hrafnagaldur Óðins, samstarfs-
verkefni Sigur Rósar, tónskáldsins
og allsherjargoðans Hilmars Arnar
Hilmarssonar og kvæðamannsins
Steindórs Andersen, kemur loksins
út á plötu 4. desember á vegum
Krunk, útgáfufyrirtækis Sigur Rós-
ar, í gegnum Warner Classics.
Verkið nefnist á ensku Odin’s Ra-
ven Magic og var samið árið 2002
en á plötunni verður upptaka af
flutningi á því í
La Grande Halle
de la Villette í
París árið 2004, á
tónleikum sem
vöktu mikla at-
hygli á sínum
tíma. Verkið
flutti Sigur Rós með Hilmari,
Schola cantorum og hljómsveitinni
L’Orchestre des Laureats du Con-
servatoire national de Paris.
Vandræðabarn
Útsetningar á verkinu fyrir kór
og sinfóníuhljómsveit voru að
mestu í höndum Kjartans Sveins-
sonar, fyrrverandi liðsmanns Sigur
Rósar, og Maríu Huldar Markan
Sigfúsdóttur og steinharpa lista-
mannsins Páls Guðmundssonar frá
Húsafelli gegndi einnig lykilhlut-
verki í verkinu sem varð til út frá
áhuga Hilmars á kafla úr eddu-
kvæðunum, Hrafnagaldri Óðins.
Kaflinn eða kvæðið dregur nafn sitt
af hröfnum Óðins sem flugu um all-
an heim að degi til og færðu hús-
bónda sínum fréttir að kveldi dags.
Fjallar kvæðið um mikla veislu sem
haldin var af guðunum í Valhöll en
á meðan á veisluhöldunum stendur
eru blikur á lofti úti fyrir sem geta
táknað endalok guða og manna,
eins og því er lýst í tilkynningu.
Árið 1867 var talið að kvæðið væri
tilbúningur frá 17. öld en árið 2002
staðfestu fræðimenn það aftur sem
opinbera viðbót við eddukvæðin frá