Morgunblaðið - 13.11.2020, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 13.11.2020, Blaðsíða 16
16 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 2020 Á ráðstefnunni Low Carb Denver – 2020 sem haldin var í Den- ver í mars á þessu ári hélt Chris A. Knobbe læknir erindi sem hann kallaði Diseases of Civilization með und- irtitlinum Are Seed Oil Excesses the Unifying Mechanism? Knobbe er augnlæknir og augnbotnasérfræð- ingur. Hann hafði starfað sem slíkur í nærri 20 ár þegar hann árið 2013 fór að velta fyrir sér hvers vegna augnbotnahrörnun var orðin að heimsfaraldri en sjúkdómurinn var óþekktur fyrir um hundrað árum. Hann fór að leita að ástæðum þessa og rannsókn hans leiddi til þess að hann áttaði sig á að aldurstengd augnbotnahrörnun var aðeins einn af þeim fjölda sjúkdóma sem hrjá Vesturlandabúa sem voru óþekktir fyrir um hundrað árum en eru nú orðnir að heimsfaraldri. Dr. Knobbe heldur því fram að orsakir krónískra sjúkdóma á Vesturlöndum séu að- eins tvær, þ.e. vannæring og eitrun, og ástæðan sé aðeins ein, þ.e. fræ- olíur sem notaðar eru til framleiðslu unninna matvara. Unnin matvara, offita, vannæring og sjúkdómar Unnin matvara stendur undir allt að 74% af daglegri neyslu Bandaríkjamanna, hún samanstendur af hreinsuðu hveiti (e. ref- ined), sykri og fræ- olíum (e. vegetable oils) og inniheldur engin næringarefni og engin vítamín. Bandaríkja- menn þurfa þannig að fá öll sín nær- ingarefni úr um fjórðungi fæðunnar sem þeir neyta þegar verst lætur. Dr. Knobbe sýndi áheyrendum sín- um á fyrirlestrinum faraldurs- fræðilega sögu vestrænna sjúkdóma síðustu 200 ár á glærum og hér end- ursegi ég þá sögu mikið stytta: Í Boston voru hjartasjúkdómar óþekktir árið 1811. Á 19. öld má finna átta krufningarskýrslur um hjartasjúkdóma og sjúkdómurinn er afar sjaldgæfur. Árið 1912 birtir John Herrick fyrstu krufning- arskýrsluna sem þekkt er um hjartaáfall. Árið 1930 eru hjarta- sjúkdómar skyndilega orðnir al- gengasta dánarorsök í landinu en voru nánast óþekktir 30 árum áður og árið 2010 dó um þriðjungur Bandaríkjamanna úr hjartasjúk- dómum. Árið 1811 dó um það bil hálft prósent íbúa Boston úr krabba- meini og fyrir lok aldarinnar var dánarorsök af völdum krabbameins orðin 5,8% en árið 2010 dó tæplega þriðjungur Bandaríkjamanna af völdum krabbameins. Á 19. öld var sykursýki mjög sjaldgæf, árið 1935 byrjaði tilfellum að fjölga en voru þó ekki nema innan við hálft prósent. Árið 2015 höfðu þau 25 faldast og voru orðin 9,4%. Til eru gögn frá 19. öld um offitu meðal fanga í Texas og Nebraska og var hún þá 1,2%. Árið 2015 voru 39,8% Bandaríkjamanna orðnir offitusjúklingar og nýjar spár benda til að hlutfallið verði orðið 50% árið 2030. Árið 1851 voru aðeins 50 dæmi þekkt í heiminum um ald- urstengda augnbotnahrörnun. Í dag eru tilfellin orðin 196 milljónir á heimsvísu og stefna í 288 milljónir árið 2040. Kaloría er ekki það sama og kaloría Knobbe sýndi áheyrendum sínum á fyrirlestrinum á glærum nokkrar niðurstöður rannsókna á músum og rottum þar sem sýnt var fram á að kaloría er ekki það sama og kaloría því tilraunadýrin voru sett á fæði þar sem kaloríufjöldi var sá sami og það eina breytilega í fæðinu milli samanburðarflokka voru omega 6- fitusýrur í fræolíum en þau dýr sem fengu fæði sem innihélt 36,6% fræ- olíur þyngdust um 43,2% á þremur vikum en það jafngildir því að með- alþungur karlmaður þyngdist um 30 kíló meðan tilraunadýr sem neytti fæðu sem var jafnmargar kaloríur og aðeins 1,4% fræolíur hélst um það bil jafnþungt og fyrir tilraunina. Að lokum Fræolíur eru yfirgnæfandi hluti af matarolíum í verslunum hér á landi eins og um allan heim. Fræolíur eru t.d. canola-olía, kornolía, bómullar- fræolía, soya-olía, sólblómaolía, saf- írolía, vínberjafræolía og hrísgrjóna- klíðsolía. Þessar olíur eru ódýrustu matarolíurnar á markaðnum. Þær eru því alfarið notaðar í framleiðslu á unninni matvöru og öll veitingahús nota þær til steikingar en það eru þessar olíur sem dr. Knobbe vísaði til þegar hann talaði um vannæringu og eitrun. Hann segir að rannsóknir sýni að árið 2015 hafi 39,8% Banda- ríkjamanna fallið undir skilgrein- inguna offitusjúklingur, þ.e. með BMI-stuðul 30 eða meira og það stefni í að árið 2030 verði hlutfallið orðið 50%. Sé það rétt sem dr. Knobbe held- ur fram, þ.e. að ofneysla á omega 6- fræolíum sé meginorsök sjúkdóma eins og sykursýki 2, alzheimers, parkinsons, hjartasjúkdóma, krabbameins, aldurstengdrar augn- botnahrörnunar og fjölmargra fleiri krónískra sjúkdóma Vesturlanda- búa, er að mínu viti ekki unnt að draga aðra ályktun af því en þá að læknavísindi Vesturlanda hafi brugðist gersamlega þeirri skyldu sinni að rannsaka þetta, upplýsa um það og vara almenning við neyslu þessara olía, því allar staðreyndir málsins hafa legið fyrir í áratugi. Dr. Chris A. Knobbe MD fer fyrir stofn- uninni Cure AMD foundation (cu- reamd.org) og fyrirlestur hans má finna á vef ráðstefnunnar: lowcarbconferen- ces.com/chris-knobbe-md/ Eru sumar matarolíur hættulegar heilsu manna? Eftir Odd Einarsson » Virtur læknir hélt því fram á ráðstefn- unni Low Carb Denver 2020 að ofneysla á omega 6-fræolíum væri meginorsök allra krón- ískra sjúkdóma Vest- urlandabúa. Oddur Einarsson Höfundur er áhugamaður um næringarfræði. oddureinarsson@gmail.com Borgarstjórn er æðsta stjórnvald Reykjavíkur og er fjöl- skipað stjórnvald sem felur í sér að ákvarð- anir um stjórnun sveit- arfélagsins eru teknar á fundum sveit- arstjórnar með meiri- hlutasamþykktum en ekki af einstökum fulltrúum. Borg- arstjórn er einnig opinbert stjórn- vald sem ber ábyrgð á framkvæmd laga á ýmsum sviðum. Eftirlits- hlutverk kjörinna fulltrúa í sveit- arstjórn er ærið og hafa borg- arfulltrúar bæði stjórnunar- og eftirlitshlutverk með starfsemi og rekstri borgarinnar. Stjórn- unarhlutverkið tengist því að sveitar- félagið er veitandi opinberrar þjón- ustu og vinnuveitandi. Það er eigandi fasteigna, fyrirtækja og fjármagns og það ber ábyrgð á þró- un og uppbyggingu í sveitarfélaginu. Nú hef- ur þetta stjórnunar- og eftirlitshlutverk borg- arfulltrúa verið rofið og hinni svokölluðu neyð- arstjórn Reykjavíkur verið falin stjórnun og rekstur Reykjavík- urborgar með borg- arstjóra fremstan í flokki og er hann einráð- ur í stjórninni sem skip- uð er auk hans embætt- ismönnum borgarinnar. Samkvæmt upplýsingum sem kynntar voru í borgarráði í síðustu viku hefur neyð- arstjórnin starfsmann og skal hann bera ábyrgð á fundarboðun, und- irbúningi funda, fundarritun og úr- vinnslu í samráði við borgarstjóra. Allar götur síðan 31. janúar hefur neyðarstjórn borgarinnar komið saman og haldið um 70 fundi framhjá borgarstjórn, borgarráði og fagráð- um borgarinnar – kosnum borg- arfulltrúum sem borgarbúar völdu í síðastliðnum borgarstjórnarkosn- ingum. Fundargerðir þessara funda haf hvergi verið samþykktar eins og sveitarstjórnarlög kveða á um, hafa ekki verið birtar opinberlega og voru fyrst kynntar í borgarráði 5. nóv- ember sl. og þá í trúnaði sem „fund- arpunktar“. Neyðarstjórn Reykja- víkur hefur tekið sér óeðlilegt vald. Neyðarstjórn hefur m.a. tekið sér það vald að fjalla um fjármál borg- arinnar sem er ekkert annað en brot á sveitarstjórnarlögum enda fer borgarráð með fjárheimildir sam- kvæmt stjórnskipulagi sem bundið er í sveitarstjórnarlögum. Hef ég nú þegar lagt fram fyrirspurn til skrif- legs svars sem hljóðar svo: „Hvað hefur miklu fjármagni verið úthlutað og ráðstafað í gegnum ákvarðanir neyðarstjórnar og í hvaða tilgangi tæmandi talið og hvaða heimildir lágu til grundvallar?“ Borgarráð hef- ur ekki og getur ekki afsalað sér neinum völdum til neyðarstjórnar. Svo virðist sem ekki gildi lengur sveitarstjórnarlög, stjórnsýslulög eða samþykktir borgarinnar um störf borgarstjórnar, borgarráðs og fag- ráða. Ekki er hægt að tala um að neyðarstig hafi staðið síðastliðna níu mánuði vegna þess að ástandið hefur verið viðvarandi. Kalli ástandið á að þurfa að taka ákvarðanir í skyndi sem varða fjárútlát er hægur leikur að kalla borgarráð saman á stuttan neyðarfund í fjarfundabúnaði. Lög- bundinn daglegur og hefðbundinn rekstur Reykjavíkur getur aldrei verið keyrður áfram á lögum um al- mannavarnir nr. 82/2008. Svo rammt kveður að í valdatöku neyðarstjórnar að samkvæmt „fundarpunktum“ frá 12. mars var rætt um að fækka fund- um borgarráðs og hafa fundi á tveggja vikna fresti í stað einu sinni í viku. Ég varaði við því í upphafi far- aldursins að Covid-19 yrði ekki notað sem búhnykkur eða hvalreki fyrir rekstur borgarinnar. Því miður hefur það ræst og valdaframsalið til neyð- arstjórnarinnar augljóst eins og „fundapunktar“ neyðarstjórnarinnar bera með sér. Fundapunktarnir eru sveipaðir trúnaði og koma líklega aldrei fyrir augu annarra en þeirra sem sitja í borgarráði. Þetta er fá- heyrð stjórnsýsla á árinu 2020 og allt tal um gegnsæi hjóm eitt. Í síðustu borgarstjórnarkosningunum var X-E, Embættismannaflokkurinn ekki í framboði en hann stjórnar Reykjavíkurborg í dag þvert á öll lög með mikilli velvild meirihlutans. Embættismannaflokkur Reykjavíkur Eftir Vigdísi Hauksdóttur Vigdís Hauksdóttir » Í síðustu borgar- stjórnarkosningun- um var X-E, Embættis- mannaflokkurinn ekki í framboði en hann stjórn- ar Reykjavíkurborg í dag þvert á öll lög. Höfundur er lögfræðingur og borg- arfulltrúi Miðflokksins vigdis.hauksdottir@reykjavik.is Ríkisstjórnin hefur lagt fram frumvarp um breytt starfsum- hverfi í leigu- bifreiðaakstri. Þeir sem hyggjast stunda leigubifreiðaakstur þurfa ekki að skrá sig á leigubifreiðastöð. Fjöldi útgefinna leyfa verður ekki lengur takmarkaður. Ástandið núna Þetta frumvarp, sem leigubíl- stjórar telja að muni skerða mjög afkomu þeirra, er lagt fram þegar atvinnutekjur þeirra hafa dregist verulega saman vegna veirufarald- ursins. Fjöldi bílstjóra er atvinnu- laus og þeir sem enn reyna að gera út sínar bifreiðar hafa varla upp í rekstrarkostnað við bílinn. Norðmenn fara aðra leið Fyrr á þessu ári breyttu Norð- menn sinni löggjöf, en fóru þó tals- vert aðra leið en stjórnvöld á Íslandi hyggjast gera. Norð- menn nýta áfram heimildir til takmörk- unar á fjölda útgefinna leyfa. Þannig er það t.d. í Bergen, sem er talsvert stærri borg en Reykjavík, með íbúa- fjölda um 300 þúsund. Íslensk stjórnvöld hyggjast ganga lengra en Noregur sem er þó að innleiða sömu regl- ur EB og við. Ein- kennilegt er að við skulum sífellt finna þörf til að ganga lengra en allir aðrir í að þóknast Evrópu- reglum, þegar enga nauðsyn ber til þess. Allt logandi í Finnlandi Fréttir um reynslu Finna af ofangreindri innleiðingu á sam- keppni á leigubifreiðamarkaði gefa til kynna að hún virðist miður góð. Finnska dagblaðið Ilta-Sanomat ræddi við fjölmarga leigubifreiða- rstjóra. Segja þeir frá slagsmálum bílstjóra um kúnna í Helsinki og segja þeir að glannalegir bílstjórar myndi „hálfgerð gengi“ og hafi yf- irtekið markaðinn á ákveðnum svæðum í borginni. Þeir segja að kjör þeirra hafi versnað mikið með tilkomu nýju laganna og margir þeirra forðist þau svæði þar sem árásargjarnir bílstjórar hafa sig mest í frammi. Verðið á akstri hækkaði Finnska samkeppnisstofnunin gerði rannsókn á leigubílaumbót- unum í janúar, sem gaf til kynna að verð á fari í leigubíl hefði hækkað upp úr öllu valdi. Athyglisvert er að þetta gerist þrátt fyrir stór- aukna samkeppni og versnandi kjör meðal finnskra leigubifreiða- rstjóra. Samgönguráðherrann Timo Harakka hefur lofað að gera ráðstafanir í þessum efnum, en þær ráðstafanir hafa enn ekki komið fram. Farþegar upplifa sig síður örugga En lítum nánar á finnsku könn- unina. Þar kemur einnig fram að farþegar leigubifreiða í svæðinu í kringum Helsinki finni til minna öryggis en áður, en sérstaka at- hygli vekur að farþegar með tak- markaða hreyfigetu töldu öryggi minna eftir gildistöku laganna. Fjöldi leyfishafa í Finnlandi fór úr rúmlega sjö þúsund í tæplega 12 þúsund með tilkomu laganna og mun aðgengi að þjónustunni hafa aukist í stærri bæjum, en minnkað í minni sveitarfélögum. Rétti tíminn til að rýra atvinnumöguleika leigubílstjóra? Vinna leigubifreiðarstjóra hefur dregist það mikið saman að tekj- urnar duga ekki fyrir rekstri bif- reiðar, hvað þá launum. Eftirlit með brotum á núgildandi löggjöf hér á landi hefur reynst mjög brotakennt. Leyfislausir skutlarar og aðrir lögbrjótar aka farþegum og sumir bjóða til sölu ólögleg fíkniefni. Þrátt fyrir kvartanir og augljós lögbrot hirða eftirlitsaðilar ekki um að fylgjast með brotum eða koma yfir þá lögum. Að klæða breytingarnar í þau föt að eftirlit muni verða betra er í besta falli fyrirsláttur í ljósi reynslunnar. Rennt blint í sjóinn Bifreiðarstjórar búa nú við mik- inn samdrátt í sínum rekstri og berjast alla daga fyrir afkomu sinni. Í því ástandi eru fyrirætlanir ríkisstjórnarinnar háskalegar. En hún sýnir einnig skort á ábyrgð í ljósi þess að áhrif breytinganna eru háð fullkominni óvissu. Menn hafa reynslu Finna fyrir augunum en láta sem þeir sjái ekki neitt. Rétti tíminn til að rústa starfsumhverfi leigubílstjóra Eftir Karl Gauta Hjaltason Karl Gauti Hjaltason » Þetta frumvarp, sem leigubílstjórar telja að muni skerða mjög af- komu þeirra, er lagt fram þegar atvinnu- tekjur þeirra hafa dreg- ist verulega saman Höfundur er þingmaður Miðflokksins í Suðurkjördæmi kgauti@althingi.is

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.