Iðjuþjálfinn - 01.01.2019, Qupperneq 53

53
Verkefni þetta er heimildasamantekt með
nýsköpun. Tilgangur þess var að taka sam-
an fræðilegar heimildir og greina hvaða
þættir í samspili einstaklings, iðju og um-
hverfis ýta undir sjálfstæða búsetu eldra
fólks og nýta svo niðurstöðurnar til hönnun-
ar á nýrri þjónustu.
Rannsóknarspurning arnar sem leiddu
verk efnið voru:
1) Hvaða þættir styðja við sjálfstæða búsetu
eldra fólks?
2) Hvað geta iðjuþjálfar lagt af mörkum til
að fólk geti búið sem lengst heima?
3) Hvaða þjónusta stendur til boða í Sveitar-
félaginu Árborg sem að styður eldra fólk til
sjálfstæðrar búsetu?
4) Hvers konar úrræði gæti stutt eldra fólk
enn betur til að búa lengur heima í Sveitar-
félaginu Árborg?
Leitast var við að svara fyrstu þremur rann-
sóknarspurningunum með fræðilegri heim-
ildasamantekt en þeirri fjórðu með nýsköp-
un. Niðurstöður heimildasamantektar
leiddu í ljós að meirihluti eldra fólks vill búa
heima er ýmis þjónusta sem styður við sjálf-
stæða búsetu, t.d. félagsleg heimaþjón-
usta, heimahjúkrun og heilsueflandi heim-
sóknir. Margt bendir til ávinnings af starfi
iðjuþjálfa með eldra fólki, t.d. í heilsuefl-
ingu og forvörnum, aðlögun á umhverfi og
þjálfun við flóknari athafnir daglegs líf.
Í Árborg er félagsleg heimaþjónusta, heima-
hjúkrun, heilsueflandi heimsóknir og félags-
starf eldri borgara. Fá úrræði eru þó í boði
sem taka á félagslegum þörfum eldra fólks,
bæði í Sveitarfélaginu Árborg og víðar en
einmanaleiki er stórt vandamál meðal eldra
fólks og oft ástæða þess að það sækir um
aukna þjónustu. Nýsköpunin felst því í þátt-
tökuþjónustu sem miðar að því að efla fé-
lagslega þátttöku 60 ára og eldri í Sveitarfé-
laginu Árborg. Hún gengur út á að notendur
þjónustunnar eru bæði veitendur og þiggj-
endur með því að aðstoða og styðja við
hvert annað í athöfnum daglegs lífs og fé-
lagslífi. Með innleiðingu þjónustunnar er
skapaður vettvangur þar sem notendur
styðja hvern annan á jafningjagrundvelli,
mynda félagsleg tengsl sín á milli og minnka
þannig líkurnar á einmanaleika.
Lykilhugtök: Iðjuþjálfun, eldra fólk,
einmanaleiki, þátttaka, þátttökuþjónusta,
heimili og sjálfstæð búseta.
Leikur er álitin ein mikilvægasta iðja barna
og ómissandi hluti af þjónustu iðjuþjálfa
þegar unnið er með börnum og fjölskyldum
þeirra. Leikur gegnir lykilhlutverki í heilsu
og velsæld barna, stuðlar að þroska sköp-
unargáfu þeirra, ímyndunarafls, afkasta-
getu og sjálfstrausts ásamt líkams-, félags-,
vitsmuna- og tilfinningalegum styrk og
færni. Leikur er hver sú athöfn sem veldur
gleði, og er hluti af þátttöku barna í dagleg-
um athöfnum ásamt því að vera þeim eðlis-
lægur. Vísað hefur verið til leiks sem
ákveðinna mannréttinda, að hvert barn eigi
rétt á því að leika sér þar sem leikur sé mik-
ilvægur fyrir þroska og lífsgæði þeirra. Til-
gangur rannsóknarinnar er að fá betri inn-
sýn í það hvernig leikur er notaður í iðju-
þjálfun barna á Íslandi. Rannsóknarspurn-
ingin sem leiddi verkefni og leitað var svara
við er eftirfarandi. Hvernig nota iðjuþjálfar á
Íslandi leik í þjónustu sinni með börnum?
Um er að ræða lýsandi þversniðsrannsókn
og fór gagnaöflun fram með rafrænni
spurningarkönnun. Markhópur rannsóknar
var iðjuþjálfar sem hafa börn sem sinn
megin skjólstæðingahóp. Úrtakið var
óþekkt, þar sem nákvæmur fjöldi iðjuþjálfa
sem starfa með börnum er ekki þekktur.
Spurningarlistinn var því sendur til allra
skráðra félagsmanna í Iðjuþjálfafélagi Ís-
lands, samtals 287 iðjuþjálfa og bárust svör
frá 33 iðjuþjálfum.
Helstu niðurstöður leiddu í ljós að matstæki
eru sjaldan notuð til að meta færni við leik
og leikur einkum notaður sem leið til að
bæta færni á öðrum sviðum. Helstu hindr-
anir í notkun leiks að mati svaranda var
tímaskortur og aðstæður á vinnustað. Vís-
bendingar eru um að styrkja þurfi notkun
matstækja við mat á leik ásamt því að efla
notkun leiks sem markmið. Þörf er á á frek-
ari rannsóknum með það að markmiði að
skoða nánar leik í þjónustu iðjuþjálfa.
Meginhugtök: leikur, börn, iðjuþjálfun
og iðja.
Höfundar: Íris Tinna Ingólfsdóttir
og Guðlaug Jóna Helgadóttir
Leiðbeinandi: Hólmdís Freyja Methúsalemsdóttir
IÐJUÞJÁLFUN OG LEIKUR:
HVERNIG NOTA IÐJUÞJÁLFAR
LEIK MEÐ BÖRNUM
IÐJUVELLIR:
ÞÁTTTÖKUÞJÓNUSTA
Höfundar: Guðbjörg Pálsdóttir, Guðrún Edda
Hannibalsdóttir og Nanna Margrét Guðmundsdóttir
Leiðbeinandi: Bergljót Borg