Málfríður - 15.12.1994, Side 18

| = Fyrsta stigs kennarar
stigi er þetta tvö ár, en á lægri
stigum verknáms er þetta fjögur
ár. Þar sem stigin eru afar mörg
og möguleikarnir að sama skapi
fjölbreyttir væri allt of langt mál
að lýsa heildarkerfinu hér. Ég
ætla því aðeins að lýsa í stórum
dráttum hver staðan er varðandi
tungumálakennslu. Að undanskil-
dum nemendum í verknámsskól-
um (tæplega 50.000, eða 25% nem-
enda), sem læra tvö erlend tungu-
mál, læra allir nemendur (75%)
a.m.k. þrjú erlend tungumál, þó
ekki allir upp að sama stigi.
Enska er skyldunám hjá öll-
um. Annað tungumálið má vera
þýska eða franska. Hugsanlegt
fjórða tungumál er spænska,
rússneska eða mál einhvers
minnihlutahóps í þjóðfélaginu,
t.d. tyrkneska eða arabíska.
Þetta er sem sagt skólakerfið
í mjög einfaldaðri mynd og þá
ætla ég að víkja aðeins að kenn-
aramenntun.
Kennarastig á grunn- og fram-
haldsskólastigi eru þrjú:
1) grunnskólakennarar
2) annars stigs framhaldsskóla-
kennarar
3) fyrsta stigs framhaldsskóla-
kennarar.
1) Grunnskólakennarar kenna
aðeins börnum á aldrinum fjög-
urra til tólf ára. Þeir hljóta mennt-
un sína í kennaraskóla, sem er
hluti af Hogeschool (HBO, æðri
fagmenntun), þar sem fram fer
fjögurra ára fullt nám. Nemendur
njóta kennslu í þeim greinum sem
kenndar eru börnum á aldrinum
fjögurra til tólf ára.
2) Annars stigs kennarar hafa
einungis rétt til að kenna
nemendum á MAVO, VBO, MBO
og aðeins fyrstu þremur árum,
þ.e. börnum á aldrinum tólf til
fimmtán ára í VWO og HAVO
(þ.e. ljósgráa og hvíta svæðið á
myndinni). Þeir hljóta menntun
sína í æðri fagmenntastofnun
(Hogeschool). Um er að ræða
fjögurra ára fullt nám, og útskrif-
ast nemendur með réttindi til að
kenna í einni grein. Að því er
varðar tungumál þýðir þetta að
um 75% tímans er varið til náms
í viðkomandi tungumáli og bók-
menntum á því máli, en 25%
tímans er varið til náms í
kennslufræði, sálfræði, ræðulist,
framkomu o.fl. Náminu fylgir
umfangsmikil æfingakennsla.
3) Fyrsta stigs kennarar hcifa
réttindi til að kenna líka í efstu
þremur bekkjum VWO og efstu
tveimur bekkjum í HAVO, svo og í
HBO og háskólanum (þ.e. dökk-
gráa svæðið á myndinni. Þeir eiga
að hafa háskólapróf (sem svarar
til M.A.-gráðu) og við það bætist
eins árs fullt nám til að öðlast
kennsluréttindi. Háskólanám með
tungumál sem megingrein felst í
námi í tungumálinu sjálfu, en síð-
an fylgja málvísindi og bókmennt-
ir. Á viðbótarárinu, sem þarf til að
öðlast kennsluréttindi, er áhersla
lögð á kennslufræði o.fl. ásamt
umfangsmikilli æfingakennslu.
Eins og þið sjáið, er töluverður
munur á kennaranámi í Hollandi
og á íslandi. í Hollandi hafa
grunnskólakennarar og annars
stigs kennarar (þ.e. kennarar í
efri grunnskóla) hlotið fjögurra
ára nám sem tengist beint þeim
greinum eða þeirri grein sem þeir
hafa rétt til þess að kenna. Hér á
íslandi er hins vegar gert ráð
fyrir að kennarar, að Ioknu að-
eins þriggja ára námi, geti kennt
ekki aðeins öll fög neðri
grunnskóla, heldur einnig tvær
valgreinar á efra grunnskólastigi.
Lágmarkskröfur sem gerðar
eru til menntaskólakennara á
efra stigi (þ.e. fyrir aldurshópinn
15 til 18 ára (HAVO og VWO)) í
Hollandi er M.A.-gráða ásamt
kennsluréttindanámi. Þegar á
heildina er litið má segja að
kennarar séu allvel undirbúnir
undir starf sitt. Launastig kenn-
ara virkar einnig hvetjandi því
grunnskólakennarar og annars
stigs kennarar eru með í byrj-
unarlaun um 128.000 krónur á
mánuði og ná hámarkslaunum,
sem eru um 200.000 krónur á
mánuði um fertugt. Fyrsta stigs
kennarar eru með um 135.000
krónur í byrjunarlaun á mánuði,
en hámarkslaun eru um 260.000
krónur á mánuði.
Af þessari stuttu lýsingu minni
á stöðu mála í kennslu erlendra
tungumála í Hollandi stendur
það e.t.v. upp úr að Hollend-
ingar eru aldrei ánægðir með
stöðu mála. Þeir fylgjast með sí-
felldum breytingum í þjóðfélag-
inu, reyna að sjá breytingarnar
fyrir og bregðast við þeim.
Af hollensku „Áætluninni um
þjóðarátak í eflingu tungumála-
kennslu“ er ljóst að skólarnir
einir geta ekki gripið til þeirra
aðgerða sem nauðsynlegar eru
til að efla tungumálakennslu. Þar
þurfa þrír aðilar að koma til: 1)
ríkisstjórnin (sem þarf meðal
annars að setja markmiðin fyrir
hin einstöku tungumál á hinum
ýmsu stigum náms og þarf að
hafa umsjón með gerð sam-
ræmdra prófa); 2) menntastofn-
anir og skólar (þ.e. stofnanir á
vegum ríkisins) og 3) einkaaðilar
(þ.e. atvinnuvegirnir og svo
einkareknir tungumálaskólar). Ef
þetta á við um Holland er allt
eins víst að það kunni að eiga
við um ísland líka.
Gerda Cook-Bodegom, enskukenn-
ari við HÍ og KHÍ, fyrrverandi
prófgerðarmaður við CITO,
prófgerðarmiðstöðina í Hollandi
18