Stefnir - 01.05.1962, Blaðsíða 15

eiga sæti helztu forystumenn þeirra stjórnmála-
flokka, sem fulltrúa eiga í bæjarsjórninni. Því
má telja öruggt að mál, sem hlotið hefur sam-
þykki bæjarráðs, eigi vísa staðfestingu bæjar-
stjórnar.
Eftir lögunum er heimilt að láta bæjarráð
taka við starfi fastra nefnda að meira eða minna
leyti. Er því heimil fullnaðarákvörðun mála,
sem ekki eru veruleg fjárhagsatriði, enda sé
eigi ágreiningur í bæjarráði né við bæjarstjórn
um slíkar ákvarðanir.
Bæjarstjóri eða borgarstjóri í Reykjavík hef-
ur á hendi framkvæmdastjórn sveitarfélaga og
oddviti eða sveitarstjórar hafa slíka framkvæmd
á hendi í hreppum, eins og sagt var.
Þessir forystumenn sveitarfélaganna hafa á
hendi framkvæmd ákvarðana þeirra, sem bæjar-
stjórn eða hreppsnefnd gerir, og annast þeir
jdirleitt framkvæmdir bæjar- eða hreppsmál-
efna, nema annað hafi sérstakiega verið ákveðið.
Þeir eiga sæti í sveitarstjórninni, en hafa ekki
atkvæðisrétt, nema þeir séu jafnframt kjörnir
sveitarstjórnarfulltrúar.
Vald þessara forsvarsmanna er á stundum
allmikið. Til dæmis geta þeir fellt úr gildi til
bráðabirgða ákvörðun bæjarstjórnar, ef þeim
virðist ákvörðunin ganga út fyrir valdsvið henn-
ar, vera gagnstæð lögum eða skaðleg fyrir sveit-
arfélagið. Þótt framkvæmdarstjórar sveitarfé-
félaganna hafi þetta vald, hafa þeir þó víst
lítið beitt því. En beiti þeir því, verða þeir að
leggja málið til félagsmálaráðuneytisins til
endanlegs úrskurðar.
Ekki er unnt að skilja svo við þennan þátt
niálsins, að ekki sé minnst á sveitarfundi. En
svo hagar til, að frá allra fyrstu tíð hefur sú
venja verið hér á landi í sveitarstjórnarmálum
að halda svonefnda sveitarfundi.
Aður fyrr varu slíkir fundir mjög þýðingar-
miklir að því leyti, að þar voru teknar allar
aðalákvarðanir viðvíkjandi málefnum sveitarfé-
laganna. Nú á dögum eru þessir fundir orðnir
þýðingarminni, en þó eru ennþá í lögum ákvæði
um þá. Eru þau í 31 gr. laganna um sveitar-
stjórnir. Segir þar, að hreppsnefnd sé rétt að
boða til almenns sveitarfundar um málefni sveit-
arfélagsins, og er slíkt skylt, ef tíundi hluti at-
kvæðisbærra manna í hreppum óskar þess.
Oddviti stjórnar venjulega fundum þessum
eða eftir atvikum hreppstjóri.
Þess má hér geta, að þegar boðaðir voru
hreppsfundir, var víðast við lýði sá háttur,
að fundarboð var sent tiltekna boðleið, og var
það forn kvöð á hverjum búanda að koma slíku
fundarboði til næsta bæjar eins fljótt og auðið
var. Hætt er nú við að síminn og útvarpið hafi
eytt þessari gömlu venju að mestu.
Ég ætla ekki að' fara út fyrir efni mitt með
því að ræða fjárhagshlið þessara mála, en get
þess sem varðar skipulag þeirra, að skylt er
að loknum hverjum almennum sveitarstjórnar-
kosningum að kjósa tvo endurskoðendur til
fjögurra ára í senn. Fulltrúar í sveitarstjórn eru
ekki kjörgengir, sem endurskoðendur. í hinum
stærri sveitarfélögum er gert ráð fyrir sérstakri
deild, sem annist endurskoðun. Þannig er t.d.
sjálfstæð deild innan borgarskrifstofu Reykja-
víkur, sem annast endurskoðun. — Víða erlend-
is er sá háttur hafður á, að sambönd sveitarfé-
laga reka sameiginlega endurskoðunarskrifstofu,
stundum fyrir mörg sveitarfélög. Þyrfti að at-
huga hér á landi, hvort ekki væri unnt að koma
slíkri skipan á hér. Er óhætt að fullyrða, að
slíkt framtak yrði til bóta.
Eins og sagt var, er landinu auk þeirra skipt-
ingar, sem getið hefur verið, skipt niður í sýsl-
ur. Þæi' eru um margt jafnsettar kaupstöðunum,
en eru samsettar a fhreppum, sem greiða kostn-
aðinn við starfsemi sýslnanna að vissu marki.
Sýslurnar eru að vísu fyrst og fremst byggðar
á ski])tingu í þágu ríkisins, þ.e. til lögreglu-
stjórnar og dómgæzlu.
STEFNIR 13