Stefnir - 01.05.1962, Síða 28

stofnunum, olíufélögunum o.fl. aðilum, sem bein
viðskipti hafa við landsmenn alla, þó að starf-
ræksla þeirra fari aðallega fram í einu eða
fleiri sveitarfélögum.
Gerir frumvarpið ráð fyrir, að landsútsvörin
gangi til Jöfnunarsjóðs, honum til eflingar, en
verði úthlutað til sveitarfélaganna allra eftir
reglum sjóðsins. — Þó þannig, að það sveit-
arfélag, þar sem greiðsluskylt fyrirtæki er stað-
sett fái fyrst y. hluta útsvarsins og síðan í
réttu hlutfalli við íbúatölu sína, eins og hin al-
menna úthlutun úr Jöfnunarsjóði gerir ráð fyrir.
JöfnunarsjóSur.
Eins og ég sagði áðan, er Jöfnunarsjóður
sveitarfélaganna þegar orðinn all öflugur. Hlýtur
það að verða eitt af aðalmálum þeirra manna,
sem þar ráða í framtíðinni að efla hann eftir
þeim leiðum, sem möguleikar eru á hverjum tíma.
Ef hugmyndin um landsútsvörin verður lögfest,
aukast tekjur sjóðsins allverulega og hvað sem
þar við bætist fer hann að verða allveruleg fjár-
hagsaðstoð sveitarfélaganna, þó hlutfallslega
mest þeirra smærri, sem jafnvel á næstu árum
fá framlag allt að 50% miðað við álögð útsvör.
Er þetta að ég tel einhver raunhæfasta leiðin
til að tryggja fjárhagsafkomu sveitarfélaganna
í framtíðinni.
NiSurjöfnun útsvaranna.
Nefnd sú, sem unnið hefur að undirbúningi
frumvarpsins um tekjustofna sveitarfélaganna
hefur viðað að sér margháttuðum upplýsingum
í sambandi við niðurjöfnun útsvara og þá gjald-
stofna, sem þau byggjast á.
Þjóðfélagið samanstendur af 228 sveitarfélög-
um og eru þá kaupstaðirnir 14 meðtaldir. Allt
fram til ársins 1960, er bráðabirgðabreytingin
var gerð á útsvarslögunum, má heita að hvert
sveitarfélag hafi jafnað niður útsvörum hjá sér,
eftir sínum sérstöku reglum. Er því ekki of
sagt, að jafnað hafi verið niður eftir allt að
220 mismunandi útsvarsstigum hér á landi fram
að þeim tíma. Þessi breyting á útsvarslögunum
fól meðal annars í sér, að lögfestir voru þrír
mismunandi útsvarsstigar, sem sveitarfélögin
gátu valið um til niðurjönfnunar. Töldu stjórn-
arandstæðingar þetta fráleita hugmynd og
óframkvæmanlega. Reynslan hefur þó sýnt allt
annað, og mun undirbúningsnefndin nú leggja
til að lögfestur verði aðeins einn útsvarsstigi
fyrir allt landið, aðeins með fráviki í persónu-
frádrætti, sem þau sveitarfélög þurfa ekki að
notfæra sér er telja útsvarsstigann með þeim
hætti of lágan til að ná út heildarupphæð
áætlaðra útsvara.
Fyrirliggjandi skýrsla sýnir, að jafnað hefur
verið niður í útsvörum hér á landi árið 1961,
samtals 474 millj. króna.
Skiptast útsvörin sem hér segir:
Tekjuútsvör 373 millj.
Eignaútsvör 16 millj.
Veltuútsvör 85 millj.
Gjaldstofn sem þessi útsvör eru lögð á ei
þessi:
Útsvarsskyldar tekjur 4050 millj.
Utsvarsskyldar eignir 3573 millj.
Útsvarsskyld velta 9532 millj.
Samkvæmt þessu hafa tekjuútsvör numið að
meðaltali 9,2% af útsvarsskyldum tekjum. —
Eignarútsvör 4,50/oo af útsvarsskyldum eignum
veltuútsvör 0,9% af útsvarsskyldri veltu.
Heildarútsvar nam að meðaltali á hvern íbúa
í kaupstöðum árið 1961 kr. 3180.00, en í kaup-
túnum og smærri hreppsfélögum kr. 1650.00.
Sýna skýrslur þær, sem hjá tekjustofnanefnd-
inni liggja, mjög glögglega hvernig niðurjöfnun
útsvara hefur gengið fyrir sig í heild á árunum
1960 og 1961 og á hvaða gjaldstofnum þau
hvíla, og einnig hvernig niðurjöfnun útsvaranna
hefur gengið fyrir sig í hverju einstöku hinna
228 sveitarfélaga á landinu.
26 STEFNIR