Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1988, Qupperneq 118

Aðeins eitt þeirra 140 bama, sem veiktust af H. influenzae heilahimnubólgu á
umræddum 15 árum lést, en dánartíðni er í flestum grannlöndum 2-6%. (5-10) Þessi
lága dánartíðni er hugsanlega vegna þess að böm komist fljótar tíl læknis hér en víða
annars staðar. Þáttaskil urðu í þeim efnum á Reykjavíkursvæðinu, þegar
bráðamóttaka bama hófst á Landspítala 1976 og si'ðan einnig á Landakotsspítala.
Átti meningokokkafaraldurinn sinn þátt í því, að þessar bráðamóttökur opnuðust og
fólk fékk möguleika á skjótari aðgangi að læknishjálp fyrir böm sín en áður.
Blóðsýking án heilahimnubólgu greindist hjá helmingi fleiri bömum að meðaltali
árlega síðustu 8 árin af umræddu 15 ára tímabili en þau 7 fyrstu. Þessi munur er
trúlega að mestu raunverulegur, en stafar e.t.v. að einhverju leyti af því, að færri
blóðsýni bámst til ræktunar úr börnum á ámnum 1974-1975 en síðar. Tölur um
heildarfjölda blóðsýkinga em vafalaust óáreiðanlegri, en tölur um heilahimnubólgu,
þar sem misalgengt er á mismunandi spítölum að senda blóð í ræktun úr bömum,
sem ekki virðast alvarlega veik. Benda má í þessu sambandi á, að einungis 2 af 69
blóðsýnum, sem H. influenzae ræktaðist úr vom ffá spítölum utan Reykjavíkur eða
tæplega 3%. Hins vegar lágu 26 af þeim 140 bömum, sem greindust með H.
irfluenzae heilahimnubólgu á þeim spítölum eða 18.5%. Því er lfldegt, að fleiri böm
hafi fengið H. influenzae blóðsýkingu, en þau sem greindust.
Ef borin eru saman uppgjör yfir alvarlegar H. influenzae sýkingar barna frá
mismunandi löndum er marktækur munur milli sumra landa á hlutfalli þeirra sem em
með heilahimnubólgu og þeirra með barkaloksbólgu samfara blóðsýkingu. Eftir því
sem böm em yngri, þegar þau fá alvarlega H. influenzae sýkingu fá hlutfallslega
fleiii þeirra heilahimnubólgu og færri barkaloksbólgu. Barkaloksbólga sést t.d. ekki
hjá eskimóabömum í Alaska, en þau fá alvarlega H. influenzae sýkingu oftast á
fyrsta ári, flest heilahimnubólgu. (18) í uppgjöri frá Finnlandi yfir 333 böm yngri en
5 ára með alvarlegar H. influenzae sýkingar reyndust hins vegar aðeins 46% af
börnum hafa heilahimubólgu, en 29% barkaloksbólgu og 25% önnur
sýkingaform.(6) Miðgildi aldurs í þessum finnska hópi var 27 mánuðir. í íslenska
hópnum, sem hér um ræðir, vom 199 böm undir 5 ára aldri og miðgildi aldurs var 16
mánuðir. Af þessum 199 bömum vom 68% með heilahimnubólgu, aðeins 6% með
barkaloksbólgu og 26% með önnur sýkingaform. Munurinn á miðgildi aldurs í
finnska og íslenska hópnum gæti að einhveiju leyti verið vegna þess að í Finnlandi
hafa mæður 9 mánaða fæðingarorlof en hér var það 3 mánuðir í nærri 14 ár af þeim
15 sem yfirlitið nær yfir. Þar sem mikill hluti íslenskra mæðra vinnur utan heimilis
má reikna með, að íslensku bömin hafi almennt verið yngri en þau finnsku, þegar
þau byrjuðu á dagheimili eða í annarri hópgæslu, þar sem þau em líklegri til að
sýkjast en í heimahúsi.(19-22) Aðrir félagslegir þættir gætu stuðlað að því, að
íslensk böm sýkist yngri af H. influenzae b en þau finnsku, t. d.að hér sé meira af
bammörgum fjölskyldum og böm fái bijóstamjólk í styttri tíma en þar, sem hvort
tveggja gæti stuðlað að auknum sýkingum ungbama. (23) Upplýsingar um þessi
atriði vom hins vegar of stopular í þeim sjúkraskýrslum sem skoðaðar vom til að
hægt væri að draga ályktanir af þeim og er því einungis um getgátur að ræða varðandi
mismun á H. influenzae b sýkingum í finnskum og íslenskum bömum.
Það skal að lokum tekið fram, að samvinna við lækna á sjúkrahúsum bæði í
Reykjavík og annars staðar hvað snertir upplýsingaöflun um sjúklinga hefur verið
afburðagóð og sömuleiðis við starfsfólk rannsóknastofa utan Reykjavíkur, sem hefur
verið ólatt að senda bakteríustofna til sýklarannsóknadeildar Landspítala. Öllum
116