Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1992, Qupperneq 64

5.11.3 Loftmengun
Loftmengun er fremur lítil á íslandi og ef á heildina er litiö innan þeirra marka sem
sett hafa verið. Sumstaðar á landinu er loftmengun meiri en ella vegna útblásturs
bæði frá bílum og öðrum samgöngutækjum og frá iðnaði. Mengun frá útblæstri
bifreiða er mest á höfuðborgarsvæðinu, enda eru þar 56% af farartækjum lands-
manna (Umhverfisráðuneytið 1992, bls. 65).
Blýmagn í lofti yfir Reykjavík hefur farið minnkandi síðan 1986. Á sama tíma
hefur dregið úr blýmagni í bensíni (sama heimild).
Þann 1. júlí 1992 tóku gildi ný mörk fyrir leyfilega hámarksmengun kolmónoxíðs,
kolvetnis, köfnunarefnisoxíðs og ryks í útblæstri biðreiða, sem fluttar voru til
landsins eftir þann tíma. Frá þessum tíma verða bifreiðar að vera búnir
hreinsibúnaði (hvarfakútum) til þess að unnt sé að uppfyllta kröfur. í framtíðinni
mun þannig minna berast af ofangreindum mengunarefnum út í umhverfið
(Hollustuvernd ríkisins, 1992, bls. 13).
5.12 Mataræði
Eins og greint var frá í Heilbrigðisskýrslum 1989-1990 gerðu heilbrigðisráðuneyti
og Manneldisráð viðmikla könnun á mataræði íslendinga árið 1990. Sú könnun
náði ekki til barna en þess í stað var gerð könnun á mataræði skólabarna veturinn
1992-93.
Skortur á nauðsynlegum næringarefnum telst ekki vandamál meðal íslenskra
skólabarna þó einstaka böm sýni merki um ófullkomið viðurværi. Þrátt fyrir að
börn og unglingar líði ekki skort er brýnt að færa nokkur atriði til betri vegar. Til
dæmis er sykurneysla mun meiri en þekkist meðal nágrannaþjóða og er sykurneysla
íslenskra barna og unglinga meiri en æskilegt er talið samkvæmt manneldis-
markmiðum.
Helstu rök gegn óhóflegri sykurneyslu eru fyrst og fremst þau að verði sykurinn
mjög fyrirferðarmikill í daglegu fæði er hætt við að minna verði um nauðsynleg
næringarefni. Greinilegt er að þau börn sem borða mestan sykur fá minna af
flestum nauðsynlegum næringarefnum en hin sem borða minni sykur. Hvert barn
innbyrðir að jafnaði tæplega 100 grömm af viðbættum sykri á dag og kemur um
helmingur úr gosdrykkjum og svaladrykkjum. Gosdrykkjaneysla er heldur meiri
meðal eldri nemenda en þeirra yngri og jafnframt drekka eldri nemendur gosdrykki
oftar í viku.
Sælgætisneysla grunnskólanema er að meðaltali 23 grömm á dag, eða sem
samsvarar hálfu algengu súkkulaðistykki á dag og er það svipað og gengur og gerist
á öðrum Norðurlöndum. Reyndar er líklegt að sælgætisneysla hér á landi sé eitthvað
vanmetin í þessum tölum þar sem fóstudagur og laugardagur urðu útundan í þeirri
könnum sem hér er vitnað til. Það er mikill munur á sælgætisneyslu eftir aldri því
börn í 9. bekk borða um helmingi meira af sælgæti en börn í 5. bekk grunnskóla. Það
sama gildir um hversu oft börn borða sælgæti. Um þriðjungur barna í 9. bekk borða
sælgæti nánast daglega, en nærri helmingur bama í 5. bekk borða það eingöngu
einu sinni til tvisvar í viku.
Svo vikið sé að öðrum fæðutegundum sem em áberandi í fæði ungs fólks þá er
neysla mjólkur og mjólkurvara yfirleitt rífleg og er veigameiri þáttur í fæði íslenskra
barna en víðast hvar annars staðar. Mjólk er algengasti drykkur barna og unglinga
60