Íslenskt mál og almenn málfræði - 2020, Blaðsíða 167

dagbjört guðmundsdóttir,
sigríður sigurjónsdóttir
og eiríkur rögnvaldsson
Stafrænt málsambýli íslensku og ensku
Athugun á málumhverfi og málnotkun
13–98 ára Íslendinga
1. Inngangur
Á undanförnum áratug hefur návist við ensku og notkun hennar í íslensku
málsamfélagi aukist mikið.1 Ástæðurnar eru annars vegar þjóðfélagslegar,
s.s. fjölgun erlends starfsfólks í ýmsum greinum, sprenging í fjölda ferða -
manna, aukin háskólakennsla á ensku og breytt viðhorf vegna alþjóða -
væðingar. Hins vegar eru þær tæknilegar, s.s. tilkoma snjallsíma og sí -
tenging við netið, áhorf á óþýtt efni frá ýmsum erlendum efnisveitum,
gagnvirkir tölvuleikir og talstýring tækja (sjá t.d. Eirík Rögnvaldsson 2016;
Sigríði Sigurjónsdóttur og Eirík Rögnvaldsson 2018a). Vegna sterkrar stöðu
ensku í stafrænum miðlum í kjölfar áðurnefndra tæknibreytinga er á síð -
ustu árum farið að tala um að íslenska og enska lifi í stafrænu sambýli í
íslensku málsamfélagi.
Aukin notkun ensku í kjölfar samfélags- og tæknibreytinga undanfar-
inna ára hefur breytt málumhverfinu í landinu og vakið upp spurningar
um möguleg áhrif þessara breytinga á íslensku. Til að mynda hefur verið
bent á að aukin enskunotkun barna og unglinga komi jafnvel fram í því
að sum þeirra tali saman á ensku eða muni einungis ensk orð yfir algenga
hluti en ekki íslensk (sjá t.d. Lindu Björk Markúsardóttur 2015). Líklegt
er að hið nýja stafræna málsambýli geri það að verkum að enskunotkun
Íslendinga og þá sérstaklega ungs fólks sé einnig að verða virkari, þ.e. fel-
ist í auknum mæli í tali og skrifum frekar en einungis í hlustun og lestri,
til dæmis vegna aukinnar gagnvirkni í tækni (sbr. Birnu Arnbjörnsdóttur
2018b:37–39; Sigríði Sigurjónsdóttur og Eirík Rögnvaldsson 2018b:11).
Íslenskt mál 41–42 (2019–2020), 167–210. © 2020 Íslenska málfræðifélagið, Reykjavík.
1 Þakkir fá ritstjórar og ritrýnar Íslensks máls fyrir mjög gagnlegar ábendingar. Iris
Edda Nowenstein fær sérstakar þakkir fyrir hjálp við úrvinnslu gagnanna í R og fyrir góð -
ar athugasemdir í gagnagreiningunni.