Börn og menning - 2015, Side 5

Frá ritstjóra
frá ritstjóra
Lestrarstundir barnæskunnar eru greyptar
í minni mitt: eldhúsborðið hjá ömmu,
kakómalt, ristað brauð með osti og Dularfulli
húsbruninn. Minningar um lestrarstundir
unglingsáranna eru loðnari, ég man í raun
frekar eftir ráðvilltu rápi milli bókaskápa
heimilisins í leit að einhverju sem fangað gæti
hugann. Mig langaði að lesa, ég vissi bara ekki
hvað. Barnabækurnar í minni eigin hillu hafði
ég flestar lesið margoft auk þess sem mér
þóttu ævintýri Finns, Dísu og félaga allt í einu
orðin frekar bjánaleg – hvernig í ósköpunum
ættu einhverjir krakkar að geta þefað uppi
glæpamál í hverju einasta sumarfríi? En
fullorðinsbækurnar í stofuskápnum voru ekki
heldur sérlega árennilegar – ég gat staðið við
skápinn og lesið aftan á kápur í klukkutíma
án þess að finna neitt sem mér fannst
hljóma spennandi. Ég vissi svo sem alveg
af því að til væru bækur sem ættu að leysa
þennan vanda – unglingabækur – en ég
hafði satt best að segja aldrei fundið mig í
þeim. Þær fjölluðu eiginlega ekki um neitt
annað en krakka sem vildu byrja hvert með
öðru og undirstrikuðu allar mikilvægi þess
að byrja aldrei að reykja, drekka eða taka
inn eiturlyf. Fyrst þóttu mér þessar bækur
of fullorðinslegar og svo skyndilega allt of
smábarnalegar. Hafi verið eitthvert tímabil
5
þarna á milli efast ég um að það hafi verið
mikið lengra en svona tvær mínútur.
Í þessu hausthefti Barna og menningar
skoðum við í bókaskápana sem ætlaðir eru
ráðvilltum unglingum í leit að lesefni. Mér til
mikillar ánægju virðist fjölbreytnin mun meiri
en á mínum unglingsárum og ég á bágt með
að trúa öðru en að allir geti fundið eitthvað
við sitt hæfi. Ég er líka ekki frá því að vegur
unglingabókarinnar sé að aukast. Hinn nýi
flokkur ungmennabóka í Bókatíðindum
ársins 2014 bendir í það minnsta til þess,
sem og stóraukinn áhugi fullorðinna á að
lesa bækurnar sem hann fylla (undirrituð
meðtalin!).
Í blaðinu er fjallað um bæði nýjar og gamlar
unglingabækur. Dagný Kristjánsdóttir skrifar
um Manninn sem hataði börn og aðrar
hryllilegar bækur eftir Þórarinn Leifsson;
Helga Birgisdóttir leiðir okkur inn í heim
raunsæju ungmennabókanna og fjallar um
aðdráttarafl unglingabóka fyrir fullorðna;
Sólveig Ásta Sigurðardóttir veltir fyrir sér
hvernig fari fyrir hinni uppreisnagjörnu Önnu
í Grænuhlíð þegar hún eldist og Brynhildur
Heiðar- og Ómarsdóttir skoðar rúmlega
fjörutíu ára sögu íslensku unglingabókarinnar
í smásjá. Venju samkvæmt rýnum við líka
í ýmsar nýlegar bækur og skellum okkur
í leikhús. Auk þess fjalla þrír valinkunnir
rithöfundar um unglingabækur frá eigin
sjónarhorni. Stefán Máni segir okkur sína
skoðun á bókmenntum fyrir unglinga
umbúðalaust og þær Hildur Knútsdóttir og
Bryndís Björgvinsdóttir spjalla saman um allt
frá aldursskiptingu til áhrifavalda um leið
og þær benda á að unglingabækur skapi
lesendur framtíðar.
Ég tek heils hugar undir með Hildi og
Bryndísi. Unglingsárin eru óskaplega stutt
tímabil svona hlutfallslega séð og stundum
kann það að virðast galið að skrifa og gefa
út bækur sem hafa kannski ekki nema
tveggja mínútna tækifæri til að hitta í mark
hjá hverjum og einum lesanda. En ef við
tryggjum að þeir sem vaxnir eru upp úr
Finni og Dísu, Fíu Sól og fótboltasögum, hafi
eitthvað við sitt hæfi að lesa þá tryggjum við
um leið að þeir muni þegar fram líða stundir
rölta yfir að bókaskáp mömmu og pabba og
átta sig á að þar má, eftir allt saman, finna
alls konar spennandi heima að gleyma sér í.
Guðrún Lára Pétursdóttir