Börn og menning - 2015, Qupperneq 6

Börn og menning6
Fyrirsögn greinar
Höfundur
Undirfyrirsögn
6Englar hversdagsins
Ofbeldi, hryllingur og húmor eru orðin
eins konar vörumerki Þórarins Leifssonar
og barna- og unglingabóka hans.1 Í
Leyndarmálinu hans pabba er faðirinn
mannæta sem finnst pasta ekki gott. Hann
verður að fá mannakjöt og hefur étið
340 manns. Ég held að þetta geti verið
fyrsta barnabókin sem skrifuð hefur verið
um mannát. Marina Warner hefur skrifað
um skrímsli og hræðsluvætti ýmiss konar
og hún segir að mjög margar goðsögur,
þjóðsögur og ævintýri feli beint eða óbeint
í sér einhvers konar viðvörun gegn því að
brjóta bönnin við mannáti og sifjaspellum.
Þessi bönn liggja nefnilega til grundvallar
mannlegum samfélögum.2
Það liggur í augum uppi að fjölskyldan sem
lýst er í Leyndarmálinu hans pabba er ekkert
venjuleg enda er undirtitill bókarinnar: Bók
handa börnum með foreldravandamál. En
í henni er líka fjallað um tengsl manna
og rándýra, matar og tilfinninga, fíkna
og kynlífs, hvata og sifjaspella en þetta
eru menningarlegar andstæður sem
fjöldamenning og auglýsingar eru duglegar
við að slá saman. Dæmi um það geta verið
vampírubækurnar þar sem málið snýst í raun
um að drekka eða vera drukkinn. Eða er það
ekki?
Í Bókasafni Ömmu Huldar eru allir þeir
sem standa ekki í skilum við Gullbankann
sogaðir upp í risastóra loftskipið sem hýsir
bankann. Bækur eru bannaðar á jörðu niðri
en reiknitölvur leyfðar í skólunum þar sem
börnin læra aðeins hagfræði. Í samfélaginu
er fólk af-menntað á kerfisbundinn hátt svo
það fari ekki að hugsa á gagnrýninn hátt
sem alræðinu líkar ekki. Í bókinni eru það
börnin sem þurfa að bjarga foreldrunum úr
ógöngunum.
Nýjasta bók Þórarins heitir Maðurinn sem
hataði börn og þar koma margir þræðir
úr fyrri bókunum saman því að bókin er
dystópía eins og Bókasafn ömmu Huldar
og hún er ádeila á neyslusamfélagið eins og
Leyndarmálið hans pabba en nýja bókin tekur
ótta barnanna sem lúrir undir yfirborðinu
í fyrri bókunum og staðsetur hann í miðju
frásagnarinnar.
Sagan af Sylvek
Aðalpersóna og sögumaður bókarinnar
Maðurinn sem hataði börn er 12 ára gamall,
pólsk-katalónskur innflytjandi á Íslandi,
kominn hingað frá Barcelona. Hann heitir
Sylvek Kominski og hefur verið ár á Íslandi
og talar ekki málið þó að hann skilji það.
Hann á enga vini. Systir hans, Æsa (Aisha) er
horfin og þau amma hans eru peningalaus.
Hann er mjög einmana og brothættur en
afskaplega klár, skapandi og fyndinn krakki.
Og nú fara hræðilegir atburðir að gerast í
bænum. Þrír tólf ára strákar finnast myrtir og
Dagný Kristjánsdóttir
Maðurinn sem óttaðist börn
1 Þórarinn Leifsson. 2007. Leyndarmálið hans pabba:
Bók handa börnum með foreldravandamál. Reykjavík:
Forlagið. Bókasafn ömmu Huldar. 2009. Reykjavík:
Forlagið. Maðurinn sem hataði börn. 2014. Reykjavík:
Forlagið.
2 Marina Warner. 1999. No Go the Bogeyman:
Scaring, Lulling and Making Mock. London: Chatto
& Windus, 67.