Börn og menning - 2015, Síða 23

23Að skapa lesendur framtíðar?
unglingabók. Ristjórinn minn segir að hún sé
fyrir svona tólf ára og uppúr. Ef ég ætti sjálf
að nefna einhvern aldur þá myndi ég kannski
segja fjórtán ára plús. En börn lesa auðvitað
alltaf upp fyrir sig, ég lá í allskonar skrýtnum
fullorðinsbókmenntum þegar ég var barn, en
les núna, eins og áður kom fram, mikið af
unglingabókum. Það eru enn önnur rök fyrir
því af hverju þessi aldurshópaskipting er svona
óáhugaverð, nema kannski á söluborðum
bókabúðanna. Og svona aldursskipting getur
líka verið útilokandi og gert suma lesendur
afhuga bókum því það er ekkert spennandi
fyrir fjórtán ára barn að lesa bók sem er
merkt fyrir ellefu ára. Þetta er auðvitað
markaðsfræðilegt, til að senda kaupendum
skýr skilaboð og vera með mismunandi
metsölulista og svo er hægt að bera saman
hvaða bækur seljast vel og hverjar ekki, eins
og það sé eini mælikvarðinn.
Bryndís: Og þessi samkeppni er einmitt
eins og aldurshópaskiptingin – hún er ekki
áhugaverð. Mig grunar að samkeppnin
spretti úr þessum fókuspunkti íslenska
bókmenntamarkaðarins: jólabókaflóðinu.
Talað er um jólabækurnar og hver þeirra
eigi eftir að verða jólabókin í ár. Í kjölfarið
verður andrúmsloftið hlaðið samkeppnisanda
um að eiga þessa einu jólabók ársins frekar
en að það sé sameiginlegt hagsmunamál
allra að skapa lesendur sem lesa fleiri en
eina bók á ári, því fyrir hvert barn sem les
bók er sigur unninn fyrir alla rithöfunda því
þetta barn er líklegra til að lesa enn fleiri
bækur. Samkeppnisandinn er hvorki í þágu
bókmenntanna né þess að vera starfandi
rithöfundur. Ætli þetta útskýri að einhverju
leyti þessa litlu nýliðun í rithöfundastéttinni?
Hildur: Mér finnst þetta ótrúlega góður
punktur, að það að skrifa bækur eigi að
vera samvinna en ekki samkeppni á milli
rithöfunda. Rithöfundarnir sem ég þekki
vinna líka saman. Við lesum yfir hvert fyrir
annað og peppum hvert annað upp. Ég
allavega upplifi mig ekki í samkeppni við
vini mína sem eru líka rithöfundar. Ég finn
öllu heldur fyrir miklum áhuga og stuðningi.
Og varðandi nýliðunina þá er áhugavert
að sjá barnabókmenntir færast inn á þetta
leikræna svið þar sem meiri áhersla er lögð
á höfundinn en sjálft verkið. Ég hef engar
forsendur til að dæma þessa þróun en
kannski er þetta góð þróun og rökrétt miðað
við aukið vægi samskiptamiðla og aukna
kröfu um að tilheyra hópum og stunda
ákveðinn lífsstíl. Í dag þurfa barnabækur
helst að hafa Facebook-síður og Instagram-
reikning.
Hildur: Já. Ég las líka mjög áhugaverða
grein einhvers staðar um að bandarískir
höfundar séu farnir að eyða sífellt meiri tíma
á samfélagsmiðlum, því lesendur séu farnir
að krefjast þess að hafa svo mikinn aðgang
að höfundum. Að þeir svari póstum, rítvíti
og ég veit ekki hvað. Og í greininni var því
einmitt velt upp hvort höfundar hafi þá sífellt
minni tíma til að skrifa sjálfar bækurnar.
En, Bryndís ...?
Bryndís: Já.
Hildur: Núna erum við komnar með
2.143 orð. Viðtalið átti að vera 2.000–2.500
orð. Ættum við kannski bara að segja þetta
gott hérna?
Bryndís: Jú, segjum þetta gott. Kanilgott.
að velta fyrir sér tveggja bóka reglu
Rithöfundasambandsins í því samhengi, að
maður þurfi að vera búinn að gefa út tvær
bækur til að vera gjaldgengur í sambandið.
Hvernig ætlar RSÍ að auka flæðið og halda
því gangandi?
Bryndís: Og hvernig ætlar launasjóður
rithöfunda að auka flæðið án þess að
starfandi rithöfundar þurfi að snúa sér að
að einhverju öðru? Við verðum að sjá meiri
nýliðun ef listgreinin á að blómstra enn frekar.
Að starfandi höfundum ólöstuðum þá þarf
að koma nýtt blóð og meiri margbreytileiki
varðandi stíl og umfjöllunarefni og miðlun
þess. Andrúmsloftið verður þá að vera þannig
að við sem erum starfandi rithöfundar séum
áhugasöm um þá sem eru að byrja.
Hildur: Það vantar auðvitað meiri peninga
í sjóðina. Barna- og unglingabókahöfundar
hafa nú ekki riðið mjög feitum hesti frá
úthlutunum þar.
Bryndís: Varðandi barna- og
unglingabækur, þær eru jafnvel verr settar
en skáldsögurnar, það er litið á þær eins og
eitthvað til að afgreiða á þremur eða sex
mánuðum beint í jólapakkana.
Hildur: Einmitt, en barnabækur lifa samt
mögulega lengur en bækur fyrir fullorðna.
Börn sem eru kannski ekki í markhópnum
fyrir tiltekna bók jólin sem hún kemur út fá
hana kannski í afmælisgjöf tveimur árum
seinna, þegar þau eru búin að stækka.
Bryndís: Barnabækur lifa líka lengi með
lesendum. Og falla seinna í gleymsku. Ég
kann enn þá stóra hluta af Bert-bókunum
utan að.
Hildur: Kannski af því maður les þær á
mótunarárum og krakkar eru hrifnæmir. Ég
var allavega miklu hrifnæmari sem krakki en
sem fullorðin.
Bryndís: Og núna finnst mér við
vera að sjá einhverjar breytingar á
barnabókmenntunum. Bækur eru orðnar
lífsstílsmiðaðri, þær eru farnar að tilheyra
ákveðinni hópastemmningu og börn eru
kannski frekar farin að lesa bækur af því
að þau eru spennt fyrir höfundinum, Villa
naglbít eða Ævari vísindamanni. Við erum