Bændablaðið - 29.04.2021, Qupperneq 49

Bændablaðið | Fimmtudagur 29.apríl 2021 49
Í sauðfjárrækt eru frjósemi ánna
og lifun lamba til haustsins stórir
áhrifaþættir á afkomuna. Í niður-
stöðum skýrsluhalds undanfar-
inna ára má sjá að undan hverj-
um 100 fullorðnum ám eru að
misfarast um 18-20 lömb árlega.
Afföll lamba undan veturgöml-
um ám eru heldur meiri. Það er
mikilvægt að leita allra leiða til
að draga úr lambavanhöldum en
á flestum búum verður drýgstur
hluti þeirra áður en sauðburði
lýkur. Hér má sjá hlutfall lamba
undan fullorðnum ám sem ekki
lifa til sauðburðarloka, flokkuð
í þrennt. Þetta er landsmeðaltal
áranna 2018-2020.
Að sjálfsögðu reyna allir að
leggja sig fram við að lambavan-
höld verði sem minnst. Það er samt
talsverður breytileiki í því hvernig
það tekst, bæði milli ára og búa. Það
getur því verið gagnlegt fyrir alla að
safna saman upplýsingum frá sem
flestum búum og reyna að draga
fram það sem gefst vel hjá mörgum
og miðla til allra. Með þetta mark-
mið var lagt upp með verkefni hjá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
sem ber heitið Fleiri lömb til nytja.
Þar var öllum sauðfjárbændum boðið
að taka þátt í könnun þar sem spurt
var um fjölmörg atriði sem geta haft
áhrif á lambahöld að vori. Til að taka
þátt þurfti að láta þess getið hvaða
bú væri að svara. Sérstök áhersla var
lögð á að fullur trúnaður ríkti um þær
upplýsingar sem þátttakendur legðu
til og að svör yrðu aldrei rekjanleg
niður á einstök bú. Úr Fjárvís voru
sóttar upplýsingar um afföll lamba
að vori árin 2018-2020 hjá þátttak-
endum. Þannig er hægt að skoða
svörin og skýrsluhaldsgögnin saman
frá mörgum hliðum og meta áhrif
einstakra þátta á vanhöld lamba út
frá svörunum. Tekið skal fram að
hér er ekki um tilraunaniðurstöður
að ræða. Verkefnið gefur hinsvegar
áhugaverðar upplýsingar sem gætu
verið kveikjan að því að ákveðnir
hlutir yrðu skoðaðir nánar.
Alls tóku 295 bú þátt í könnun-
inni. Þau dreifðust nokkuð vel um
landið sem styrkir úrvinnsluna.
Öllum sauðfjárbændum var
boðið að taka þátt í könnuninni óháð
bústærð. Á mynd 2 má sjá flokkun
á þátttökubúunum eftir bústærð.
Það hefði mátt vera aðeins skarpari
þátttaka meðal stærri sauðfjárbúa
þó þar sé vissulega færri búum til
að dreifa.
Á mynd 3 má sjá samband
bústærðar hjá þátttakendum og hlut-
falla lamba sem farast í fæðingu eða
drepast á sauðburði. Heilt yfir fara
þessi vanhöld hlutfallslega minnk-
andi eftir því sem búin stækka. Á
minni búunum er oft ekki stöðug
viðvera í fjárhúsunum sem eykur þá
líkur á vanhöldum, einkum að lömb
farist í fæðingu. Það kom skýrt fram
í könnuninni að eftirlitsmyndavélar
eru sérstaklega gagnlegar á minni
búum.
Spurt var um mönnun á sauðburði
og það skoðað með tilliti til bústærð-
ar. Það kom skýrt fram að þar sem
aðeins einn eða tveir komu að sauð-
burðinum voru afföll almennt meiri.
Um leið og þriðji maður kom til
sögunnar batnaði ástandið talsvert.
Þar kemur eflaust til að þá er auð-
veldara að skipuleggja það að allir
nái að hvílast og sofa nóg á þessum
álagstíma. Í töflu 3 má sjá niðurstöð-
ur spurningar þar sem spurt var um
svefn á sauðburði. Valmöguleikar
voru fjórir en hér dregið saman í
tvo. Góður svefn þar sem skipu-
lega var lagt upp með að allir næðu
að sofa nóg eða það næðist svona
oftast. Svefnleysi aftur á móti þar
sem mannskapurinn verður alltaf
langþreyttur af svefnleysi eða illa
hefur gengið að skipuleggja nægjan-
lega hvíld fyrir alla. Þar sem mann-
skapurinn nær að hvílast nokkuð vel
ferst minna af lömbum í fæðingu.
Það má einnig nefna að þegar spurt
var um reglufestu hvað varðar mat-
artíma þá voru merkjanleg jákvæð
áhrif reglulegra og staðgóðra máltíða
á lambahöldin.
Hér eru aðeins nefnd örfá dæmi
úr þeim miklu upplýsingum sem
samlestur á niðurstöðum könnunar-
innar og skýrsluhaldsgögnin eru að
skila. Boðið var upp á fræðslufund
um þetta verkefni á netinu 21. apríl
sl. þar sem margt fleira úr niðurstöð-
unum var kynnt. Hægt er að nálgast
upptöku af fundinum á heimasíðu
RML. Vinnu við lokaskýrslu er
ekki lokið. Það er stundum talað
um reynsluvísindi og það að draga
saman reynslu margra bænda fyrir
heildina getur reynst skilvirk leið í
leiðbeiningum.
Njarðarbraut 1
260 Reykjanesbæ
Sími: 421 4037
netfang: lyfta@lyfta.is
www.lyfta.is
421 4037
• Eingöngu knúinn lithium rafhlöðu
• Innbyggð hleðsla
• 6 klukkustunda notkun án hleðslu
• Möguleiki á hraðhleðslu
• Enginn hávaði og enginn útblástur
• Hentar bæði úti og inni
Snorkel SR626E er
rafmagnsútgáfan af SR626
Gróft undirlag
Snorkel SR626 er nettur og liðugur
skotbómulyftari - hentar vel þar sem
pláss er af skornum skammti.
2021 Snorkel. All rights reserved.
• 4x4 sídrif með 3 stýrimöguleikum
• Rúmgott hús með 360° útsýni
• Nútímaleg stjórntæki
• 2.600 KG lyftigeta
• 5,79 m lyftihæð
• 2 ára ábyrgð
Gróft undirlag
Kraft r
LÍF&STARF
ÍS-VEST ehf • Hringhella 8 • 221 Hafnarfjörður • Sími: 660 1005 • Netfang: isvest@isvest.is • www.isvest.is
SMART-BOX KASSAR
UNDIR GRÆNMETI
Sterkir og hagkvæmir kassar sem henta vel
undir allar gerðir grænmetis.
Gott aðgengi er fyrir lyftara og
hægt er að fella þá saman svo
þeir taka lítið pláss í geymslu.
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Árni Brynjar Bragason
ráðunautur búfjárræktar-
og þjónustusviðs
ab@rml.is
Eyþór Einarsson
ráðunautur búfjárræktar-
og þjónustusviðs
ee@rml.is
Harpa Birgisdóttir
ráðunautur búfjárræktar-
og þjónustusviðs
harpa@rml.is
Hlutfall lamba undan fullorðnum ám sem ekki lifa til sauðburðarloka
Landsmeðaltal áranna 2018-2020
Dauðfædd/löngu dauð Farast í fæðingu Drepast á sauðburði Samtals
2,70% 1,10% 1,80% 5,50%
Fleiri lömb til nytja – Reynslubanki sauðfjárbænda
Tafla 3 – Svefn á sauðburði
Fjöldi búa Fjöldi ær Frjósemi Fórst í fæðingu
Drapst á
sauðburði
Fórst í fæðingu og
drapst á sauðburði
Góður svefn 158 295 1,89 1,10% 1,90% 3,00%
Svefnleysi 134 251 1,89 1,50% 1,90% 3,30%
Tafla 1 – Er fullorðnum ám gefið kjarnfóður síðustu vikur fyrir burð?
Fjöldi búa Fjöldi ær Frjósemi Fæddist dautt
Fórst í
fæðingu
Drapst á
sauðburði Afföll alls
Já 90 276 1,88 2,50% 1,10% 1,80% 5,30%
Nei 205 273 1,9 3,00% 1,40% 1,90% 6,30%
Meðaltal 295 274 1,89 2,80% 1,30% 1,90% 6,00%
Hér virðist kjarnfóðurgjöf síðustu vikurnar fyrir burð bæta lambahöld hjá
fullorðnum ám. Á þessum búum er minna af dauðfæddum lömbum, minna
um að lömb farist í fæðingu og heldur minna drepst af lömbum á sauðburði.
Samanlagt munar 1% á milli þessara samanburðarhópa sem er marktækur
munur. Hér hafa heygæði auðvitað sín áhrif en líklegt má telja að svolítil
kjarnfóðurgjöf síðustu vikurnar sé ákveðin trygging fyrir því að næringar­
þörfum ánna sé betur mætt, sem skilar sér í meiri lífsþrótti lambanna.
Hér snúast hlutföllin við miðað við kjarnfóðurgjöfina og 2/3 svara þessari
spurningu játandi. Aðgangur að bætiefnum hefur jákvæð áhrif á lifun lamb­
anna þó þau séu ekki eins skýr.
Tafla 2 – Hafa fullorðnar ær aðgang að bætiefnum á seinni hluta meðgöngu?
Fjöldi búa Fjöldi ær Frjósemi Fæddist dautt
Fórst í
fæðingu
Drapst á
sauðburði Afföll alls
Já 198 255 1,89 2,70% 1,20% 1,90% 5,90%
Nei 97 314 1,9 3,00% 1,40% 1,80% 6,20%
Meðaltal 295 274 1,89 2,80% 1,30% 1,90% 6,00%