Skessuhorn - 03.02.2021, Side 27

MIÐVIKUDAGUR 3. FEbRúAR 2021 27
Síðastliðinn föstudag fögnuðum
við 60 ára afmæli Körfuknattleiks-
ambands Íslands, en sambandið var
formlega stofnað sunnudaginn 29.
janúar 1961. Körfubolti hafði verið
stundaður hér á landi um nokkurt
skeið áður en kom að stofnun KKÍ,
en eftir dugnað stórhuga baráttu-
manna tókst að setja KKÍ á stofn.
Þeim eigum við mikið að þakka.
Það gekk þó ekki þrautalaust fyr-
ir sig þar sem nokkur andstaða var
við fjölgun sérsambanda á þessum
tíma. Ég held að á engan sé hallað
þegar ég nefni að bogi Þorsteins-
son, fyrsti formaður KKÍ hafi ver-
ið sá sem barðist hvað mest fyrir
stofnun KKÍ.
Það má sannarlega segja að KKÍ
og körfuboltinn á Íslandi hafi vax-
ið og dafnað á þessum 60 árum.
Íþróttin er orðin ein fjölmennasta
og vinsælasta íþróttagrein lands-
ins, en fjöldi sjónvarpsútsendinga,
fjöldi iðkenda og sá fítonskraftur
sem leynist í aðildarfélögum KKÍ
ber þess glögglega merki.
Við bárum þær væntingar í brjósti
að geta fagnað þessum merkisdegi
með hreyfingunni. Sá fögnuður þarf
að bíða betri tíma þar sem aðstæð-
ur í þjóðfélaginu bjóða ekki upp á
veglegar samkomur. Við getum þó
fagnað með okkar nánustu og notið
þess að fylgjast með þeim aragrúa
leikja sem sýndir eru í sjónvarpinu
eða í netstreymi aðildarfélaga KKÍ,
enda er varla leikið án útsending-
ar þessi dægrin. Við gleðjumst yfir
góðu samstarfi við fjölmiðla eins og
dugnaði og elju félaganna við að
koma sér upp eigin netsjónvarps-
stöðvum, enda körfubolti svo sann-
arlega ein vinsælasta íþróttagrein
landsins.
Vöxtur síðustu áratuga hefur ver-
ið allt að því ævintýralegur. Það er
lýginni líkast að rifja upp þann ára-
tug sem liðinn er frá síðasta stóraf-
mæli sambandins. Á þeim tíma höf-
um við komist á tvö stórmót með
karlalandsliðið, eitthvað sem var
aðeins fjarlægur draumur fyrir tíu
árum, kvennalandsliðið okkar hef-
ur verð að styrkja sig mikið og tek-
ur nú þátt í öllum þeim keppnum
sem í boði eru ásamt því sem átta
yngri landslið eru í verkefnum á
hverju einasta ári. Fyrir áratug síð-
an voru stöku leikir úrvalsdeildar
karla í beinni útsendingu, ásamt því
sem kvennakarfa sást varla nema í
bikarúrslitum og lokaúrslitum Ís-
landsmóts. Sá raunveruleiki sem
við búum við í dag er allt annar, þar
sem beinar útsendingar í sjónvarpi
eru daglegt brauð. Fjölgun iðkenda
hefur einnig verið mikil, eða hátt í
40% og mótahaldið hefur þannig
stækkað ári frá ári, en KKÍ held-
ur úti einu umfangsmesta móta-
haldi innan sérsambanda ÍSÍ. Þetta
ber þess merki hvað körfuknatt-
leikshreyfingin hefur vaxið mikið
á skömmum tíma og hægur leikur
væri að telja til fleiri atriði.
Þetta væri ekki hægt án fórnfýsi
allra þeirra sem koma að starfi KKÍ
og aðildarfélaganna öll þessi 60 ár.
Þeim kann ég mínar bestu þakkir
fyrir framlag þeirra til körfuboltans
á Íslandi.
Nú þegar þessu stórafmæli okkar
er fagnað eru strangar sóttvarnar-
reglur í gildi. Þessi staða er krefj-
andi og reynir á alla sem að leikn-
um koma, en á sama tíma eru allir
að gera sitt best til að láta körfu-
boltann ganga við þessar sérstöku
aðsæður. Starf sjálfboðaliða hef-
ur sjaldan verið jafn mikilvægt og
núna, en án þeirra væri ekki hægt
að halda úti þessu öfluga og vand-
aða starfi sem byggst hefur upp á
undanförnum árum. Við kunnum
einnig að meta þá miklu fórnfýsi
sem leikmenn, þjálfarar, dómarar
og aðrir þeir sem að leiknum koma
færa á hverjum degi.
Það er einlæg von mín að KKÍ og
körfuboltinn á Íslandi haldi áfram
að vaxa og dafna næstu áratugina
eins og hingað til, og vera áfram í
fremstu röð íþrótta hér landi.
Fyrir hönd stjórnar og starfs-
manna KKÍ,
Hannes S. Jónsson, formaður KKÍ.
Fyrir stuttu átti sér stað mengun-
arslys á Akranesi. Sementssíló við
höfnina yfirfylltist með þeim af-
leiðingum að sement rauk út í um-
hverfið og olli tjóni. Þeir sem búið
hafa á Akranesi þekkja vel lyktina
frá Sementsverksmiðjunni meðan
hún var starfrækt. Í suðvestanátt
lagði fnykinn yfir bæinn og hest-
húsahverfið í Æðarodda. Maður
fór ekki á hestbak á slíkum dögum,
þóttist vita að það væri ekki gott
fyrir lungun. Nærri má geta hvern-
ig loftgæðin hafa verið í grennd við
yfirfulla sementssílóið um daginn.
Sannarlega eiga þeir skilið sam-
kennd sem lentu í tjóni, fengu sem-
ent yfir bíla, húsþök og í öndun-
arfæri og vonandi verða greiddar
sanngjarnar bætur. Endilega hættið
ekki fyrr.
Sjálf hef ég lent í mengunarslysi
og myndi ekki óska neinum þeirrar
reynslu. Sem betur fer hefur hugs-
unarhátturinn breyst síðan meng-
unarslysið í Norðuráli átti sér stað
sumarið 2006. Meiri skilningur rík-
ir og sterkari viðbrögð verða. En
það er fleira sem skilur þessi tvö
mengunarslys að.
Í fyrsta lagi: Á Akranesi sást hvað
um var að ræða. Ekki var hægt að
fela neitt. Strax var tekið til við að
þrífa og tala um bætur til tjónþola.
Aftur á móti var mengunarslysinu í
Norðuráli 2006 haldið leyndu, en
þá streymdi flúor óheftur út um
eitt af þremur hreinsivirkjum verk-
smiðjunnar í nærri sólarhring. Af
því að flúor er gas þá sést hann ekki.
Enginn er til frásagnar um hversu
mikið magn fór út, ekki einu sinni
álverið, þó það hafi slegið upp ein-
hverjum áætluðum tölum. Kannski
segja lömbin sunnan undir Akra-
fjalli réttustu söguna, því í beinum
þeirra haustið 2006 mældist a.m.k.
30 falt það magn flúors sem eðlilegt
getur talist. Það var sem sagt hvorki
hægt að forða dýrunum né sjálfum
sér meðan flúormengunin var sem
mest. Ég hafði getað smalað hross-
unum, sett þau inn í hús og flutt
þau síðan í burtu, en frétti ekki af
slysinu fyrr en tveimur árum seinna
og þá var ég búin að glíma við for-
dæmalaus veikindi í hrossunum sem
byrjuðu skömmu eftir atburðinn.
Í öðru lagi þá hefur stóriðjan alla
þræði vöktunar í hendi sér: Hvar á
að vakta, hversu mikið, hvort mæla
á eða bara skoða, hverjir eiga að
vakta, hvernig upplýsingarnar eru
settar fram. Hún velur verkfræði-
stofu og greiðir henni fyrir orða-
lag og útlitshönnun á skýrslu um
niðurstöður vöktunarinnar. Þessara
vafasömu „forréttinda“ njóta venju-
leg fyrirtæki á Íslandi ekki, hvað þá
almenningur.
Í þriðja lagi þá hefur stóriðjan
aldrei þurft að greiða bætur til ein-
staklinga fyrir að menga, en það
munu eigendur sílóanna á Akranesi
væntanlega þurfa að gera, eins þó að
slysið hjá þeim sé ekki síður „óvart“
en hjá Norðuráli á sínum tíma. Ak-
urnesingar voru beðnir afsökunar
um daginn, en slíkt virðist ekki hafa
hvarflað að Norðurálsmönnum
2006. Til marks um hversu forhert-
ir menn voru á þeim bæ má benda
á svokallað „Grænt bókhald“ sem
iðjuverið ber ábyrgð á og gefur út. Í
hefti ársins 2006 stendur (bls. 7) að
ekki hafi orðið mengunaróhöpp hjá
fyrirtækinu á bókhaldsárinu 2006.
Heftið kom út í maí 2007. Norð-
urál hefur komist upp með að láta
þessa klausu í „Græna bókhaldinu“
standa.
Afleiðingar mengunarslyssins
og mengunarálags eftir það, þ.e.
skaðinn, eru ónýtir hagar og ég hef
misst 21 hross vegna veikindanna.
Vágesturinn mikli, flúor í of miklu
magni, eyðileggur líffæri spen-
dýra. Hrossin sem felld hafa verið á
mínum bæ vegna veikindanna hafa
fjórfalt meiri flúor í beinum sínum
en hross frá ómenguðum svæðum.
Flúor er eitt skæðasta eitur sem til
er og auðvitað vill enginn hesta-
maður fá slíkan óþverra í sín hross.
En um það hef ég aldrei verið spurð
þ.e. hvort ég væri til í að fórna mín-
um hrossum fyrir álverið. Þau eru
bara gerð að þolendum í þágu stór-
iðjunnar.
Í fjórða lagi. Samskonar atburð-
ur mun trúlega ekki endurtaka sig á
Akranesi. Íbúar geta fylgst með og
það eru viðurlög. Í Hvalfirði getur
mengunarslys vel orðið án þess að
íbúar séu látnir vita. Hreinsibúnað-
ur má, skv. starfsleyfi, liggja niðri í
3 klst. án þess að íbúar fái um það
vitneskju og það stendur ekkert
í starfsleyfinu hversu oft slíkt má
gerast. Og þrátt fyrir að mengun-
arskot frá Elkem séu vel sýnileg þá
hefur reynst ómögulegt að fá for-
svarsmenn þess til að skilja að slíkt
háttarlag flokkist undir mannrétt-
indabrot í nútíma þjóðfélagi. El-
kem fær frjálsar hendur um að dæla
mengun yfir byggð ból þegar hent-
ar og kallar það „neyðarlosun.“
Ég skal viðurkenna að mér brá
við að lesa á „fésbók“ skilaboð frá
Akurnesingi þar sem hann lagði til
að sementssílóið yrði flutt í burtu
og datt honum helst í hug að setja
það niður á Grundartanga, sem er
reyndar hluti af landbúnaðarhér-
aðinu Hvalfirði með fjölda íbúa
sem margir hverjir líða fyrir meng-
un sem nú þegar er þvingað upp á
þá. Það býr nefnilega fólk í Hval-
firði.
Stöndum vörð um réttinn til
heilnæms umhverfis!
Ragnheiður Þorgrímsdóttir
Kúludalsá
Skógarstrandarvegur hefur verið
mér hugleikinn frá því áður en ég
settist fyrst á þing. Í ræðum mín-
um hef ég oftar en ekki talað fyr-
ir því að uppbygging á Skógar-
strandarvegi verði flýtt og nú hef
ég í annað sinn lagt fram tillögu
til þingsályktunar um hagkvæmn-
isathugun á uppbyggingu Skógar-
strandarvegar.
Viðhald og endurbætur á vegin-
um hafa nánast engar verið á und-
anförnum árum og lítill áhugi hef-
ur verið á umbótum. Vegurinn er
malarvegur og mörg slys hafa orð-
ið á honum og er hann flöskuháls
í samgöngum austan Stykkishólms
og inn í Dali. Þennan veg ætti að
setja í forgang enda er hann í mik-
illi niðurníðslu.
Í samgönguáætlun fyrir árin
2020-2034 kemur fram að kostn-
aður við framkvæmdir á Skógar-
strandarvegi sé 4 milljarðar kr. Á
fyrsta tímabili (2020–2024) fari
100 milljónir í framkvæmdir á veg-
inum, 850 milljónir á 2. tímabili
áætlunarinnar (2025–2029) og á
3. tímabili (2030–2034) er áætlað-
ur 3,1 milljarður. Ekki liggur fyrir
hvenær áætlað er að verkinu verði
lokið en ljóst er af samgönguáætlun
að það verður í það minnsta ekki á
næstu 15 árum. Slík bið eftir nauð-
synlegum úrbótum á veginum er
ótæk og mikilvægt að fjármögnun
framkvæmdarinnar verði tryggð
fyrr. Það er brýnt að hafist verði
handa sem fyrst við uppbyggingu
vegarins svo hann verði ekki leng-
ur sú slysagildra sem hann er og
uppfylli samgönguhlutverk sitt.
Efling og úrbætur samgangna
um norðanvert Snæfellsnes og
innanverðan breiðafjörð opna nýja
möguleika til margvíslegs sam-
starfs og bættrar þjónustu, svo sem
í heilbrigðis- og menntamálum.
byggðirnar eiga
sumar hverjar í
vök að verjast og er það hlutverk
okkar stjórnmálamanna að standa
vörð um þær. Það mun ég halda
áfram að gera og berjast fyrir því
að uppbyggingu um Skógarstrand-
arveg verði flýtt.
Sigurður Páll Jónsson.
Höf. er þingmaður Miðflokksins í
NV-kjördæmi.
Pennagrein
Óboðleg Samgöngutenging
Snæfellsness og Dala
Pennagrein
Körfuknattleiks-
samband Íslands
60 ára í dag
Pennagrein
Mengunarslys
hafa afleiðingar
Reyklosun af mannavöldum úr hreinsibúnaði hjá Elkem. Ljósm. Þórarinn Jónsson.