Morgunblaðið - 18.02.2021, Page 37

37
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. FEBRÚAR 2021
Lífsgæði, hag-
sæld, og staða inn-
viða eru nátengd
hvert öðru. Í gegn-
um tíðina höfum við
líkast til farið að
taka því sem gefnum
hlut að búa við
trausta og góða inn-
viði, hafa heimilið
upplýst allan sólar-
hringinn, alla daga
ársins, vera með há-
hraðanettengingu, jafnvel víðs
fjarri þéttbýli og að úr krananum
renni bæði heitt vatn og kalt. Besta
neysluvatn í heimi, fyrir 0 krónur.
Að við komumst ferðar okkar að
vild, bæði innanlands og utan. Að
vísu skal það viðurkennt að við höf-
um ekki enn fundið endanlega
lausn á ófærð, en við gerum okkar
besta.
En svo gerist allt í einu eitthvað
sem fær okkur til að staldra við og
muna hvílík verðmæti þetta eru. Á
landinu skellur stormur og í
nokkra daga missir hluti lands-
manna aðgang að hluta þessara
innviða; vegir loka, rafmagnið dett-
ur út og fjarskiptasamband rofnar.
Algjört neyðarástand skapast.
Ástand sem ekki er hægt að sætta
sig við.
Endurreisn
Samtök iðnaðarins gáfu út inn-
viðaskýrslu árið 2017 í aðdraganda
Áfram veginn
Tveimur samgönguáætlunum og
einu fjárfestingarátaki síðar full-
yrði ég að staðan nú er allt önnur
og betri. Það besta er að við erum
rétt að byrja. Á næstu árum höfum
við lagt grunn að miklum uppbygg-
ingaráformum um allt land. Nýtum
við þar öll trixin í bókinni; stór-
aukin bein framlög til fram-
kvæmda, þjónustu og viðhalds,
aukin þátttaka einkaaðila og einka-
fjármagns með hinni svokölluðu
samvinnuleið (PPP) ásamt mögu-
leika á að nýta sértæka gjaldtöku
til enn frekari framfara. Ég ætla að
leyfa mér að slá því föstu að næstu
15 ár verði tímabil framfara og
uppbyggingar sem muni búa í hag-
inn fyrir hagvöxt morgundagsins
og lífskjör framtíðarkynslóða
þessa lands.
Í ár erum við að gera ráð fyrir að
heildarframlög til framkvæmda og
viðhalds vegakerfisins verði 35,5
milljarðar, þar af 11 milljarðar í við-
hald, sjá meðfylgjandi töflu.
Framlög til hafnarframkvæmda
úr hafnarbótasjóði voru 660 milljónir
2016 og 412 milljónir árið 2017. Á
þessu ári verða framlögin rúmir 1,6
milljarðar.
Framlög til flugvalla og flug-
leiðsögu voru rúmir 1,9 milljarðar
2016 og 1,8 árið 2017. Á þessu ári
verða framlögin 4,4 milljarðar. Allar
þessar upphæðir eru á sama verðlagi
og skiptast í viðhald og nýfram-
kvæmdir í samræmi við ráðgjöf og
forgangsröðun þeirra sem til þekkja.
síðustu kosninga. Það
var ljómandi góð
tímasetning. Í mínum
augum var sú skýrsla
mjög gagnlegt því
hún dró upp mynd af
innviðum landsins í
sennilega því slak-
asta ástandi sem þeir
hafa verið í langan
tíma. Árin á undan,
allt frá bankahruni,
voru ár vanfjárfest-
ingar í samgöngu-
innviðum og þeir liðu
fyrir og létu á sjá.
Þeir innviðir sem undir mitt
ráðuneyti heyra, þjóðvegir, hafnir
og flugvellir fengu ekki háa ein-
kunn þá.
Í ríkisstjórnarsáttmála núver-
andi ríkisstjórnar var kveðið á um
nauðsynlega endurreisn íslenskra
samgönguinnviða þar sem upp-
byggingu væri hraðað, bæði í ný-
byggingu og viðhaldi. Frá því ég
tók við embætti samgöngu- og
sveitarstjórnarráðherra hafa fram-
lög í samgönguframkvæmdir auk-
ist hratt.
Vegir, hafnir, flugvellir
Árið 2016, ári áður en umrædd
skýrsla kom út, voru heildar-
framlög til framkvæmda og við-
halds vegakerfisins 16,4 milljarðar
á verðlagi dagsins í dag. Þar af fóru
rúmir 6 milljarðar í viðhald. Fram-
lög til viðhalds höfðu haldist á
bilinu 4,5-6 milljarðar frá 2010 og
jafnvel lengur.
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson
»Ég ætla að leyfa
mér að slá því föstu
að næstu 15 ár verði
tímabil framfara og
uppbyggingar.
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Höfundur er formaður Framsóknar
og samgöngu- og sveitarstjórnar-
ráðherra.
Sjálfsögðu hlutirnir Framkvæmdir og viðhald vega 2010-2021
Milljarðar kr. á verðlagi ársins 2021
40
35
30
25
20
25
10
5
0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Framkvæmdir á vegakerfinu samtals
Þar af viðhald
Efra viðmið SI frá 2017 Nú hafa verið
kynnt drög að
borgarlínu þar
sem útfærslan
kemur loks fyrir
sjónir almenn-
ings. Það er gott.
Þetta eru reyndar
ekki bara drög,
heldur frumdrög.
Það sem vekur at-
hygli margra er
að nú stendur til
að taka akreinar
úr almennri um-
ferð undir borg-
arlínu. Þetta sam-
ræmist ekki því
sem samþykkt
var af samgöngu-
nefnd Alþingis
þar sem sér-
staklega var tekið fram að ekki mætti draga
úr afkastagetu vegakerfisins með tilkomu
borgarlínu. Samkvæmt frumdrögunum á að
taka helminginn af akreinum á Suðurlands-
braut úr almennri umferð. Jafnframt að
taka Hverfisgötuna að mestu leyti undir
borgarlínu. Rétt er að benda á að 95% far-
þega sem fara með vélknúnum farartækjum
fara með einkabíl. Flest erum við sammála
um að bæta þurfi samgöngur í Reykjavík.
Ekki síst almenningssamgöngur. Sú leið að
þrengja að umferð leysir ekki samgöngu-
vandann.
Frumdrög
Eftir Eyþór
Arnalds
Eyþór Arnalds
» Flest erum
við sam-
mála um að
bæta þurfi
samgöngur í
Reykjavík.
Höfundur er oddviti sjálfstæðismanna
í borgarstjórn.
Undanfarið ár hefur
reynt á þolrif íslensks
samfélags á ýmsan
máta. Landbúnaður-
inn er þar engin und-
antekning; hrun í
komu ferðamanna
með tilheyrandi sam-
drætti í eftirspurn eft-
ir íslenskum landbún-
aðarafurðum,
umfangsmiklar sótt-
varnarráðstafanir til
lengri tíma og svo framvegis. Til að
bregðast við þessari stöðu kynnti ég
í mars í fyrra 15 aðgerðir með það
að markmiði að lágmarka neikvæð
áhrif faraldursins á íslenskan land-
búnað og sjávarútveg til skemmri
og lengri tíma.
Aukinn kraftur í bólusetningu
gefur væntingar um að samfélagið
fari að komast aftur í eðlilegar
skorður. Við þær aðstæður er rétt
að horfa til framtíðar og velta því
upp hvernig við sköpum öfluga við-
spyrnu fyrir íslenskan landbúnað og
auðveldum honum að nýta tækifæri
framtíðarinnar. Umfangsmikil vinna
í þessa veru hefur átt sér stað í
ráðuneyti mínu undanfarna mánuði.
Afraksturinn var kynntur á fjöl-
mennum kynningarfundi í gær; 12
aðgerðir til eflingar íslenskum land-
búnaði. Þremur aðgerðum er þegar
lokið og er áformað að alls 10 af 12
aðgerðum verði lokið hinn 15. apríl
nk.
Aukinn stuðningur við bændur
Fyrsta aðgerðin lýtur að auknum
stuðningi við bændur en við af-
greiðslu fjárlaga 2021 var að minni
tillögu samþykkt að verja 970 millj-
ónum króna til að koma til móts við
skaðleg áhrif Covid-19 á íslenska
bændur. Þessum fjármunum verður
ráðstafað til þeirra bænda sem hafa
orðið fyrir mestum áhrifum af far-
aldrinum, einkum nauta- og lamba-
kjötsframleiðenda.
Jafnframt hef ég ákveðið að
gjaldskrá Matvælastofnunar sem
snertir bændur verður ekki hækkuð
á þessu ári. Fallið var frá öllum
gjaldskrárhækkunum Mat-
vælastofnunar í fyrra vegna áhrifa
Covid-19 á íslenska
matvælaframleið-
endur.
Lambakjöt beint
frá bónda
Í næsta mánuði
verður kynnt átak til
að ýta undir mögu-
leika bænda til að
framleiða og selja af-
urðir beint frá býli.
Þessi aðgerð er í mín-
um huga stórmál fyrir
íslenska bændur og
hefur verið lengi í umræðunni. Með
þessu er verið að veita bændum
tækifæri til að styrkja verðmæta-
sköpun og afkomu sína. Stuðla
þannig að frekari fullvinnslu,
vöruþróun, varðveislu verkþekk-
ingar og menningararfs við vinnslu
matvæla.
Tollamál
Þrjár aðgerðanna lúta beint að
tollamálum. Í fyrsta lagi ber að
nefna að eldra fyrirkomulag við út-
hlutun tollkvóta hefur verið endur-
vakið til 1. ágúst 2022. Í öðru lagi er
unnið að úrbótum til að koma til
móts við ábendingar um brotalamir
í tollafgreiðslu á landbúnaðarvörum.
Loks má nefna að óskað hefur verið
eftir endurskoðun tollasamnings við
ESB og þær viðræður eru hafnar.
Ný landbúnaðarstefna
fyrir Ísland
Í september í fyrra skipaði ég
verkefnisstjórn um landbúnaðar-
stefnu fyrir Ísland. Áætlað er að til-
laga að stefnunni muni liggja fyrir í
vor. Stjórnvöld hafa mikil áhrif á
starfsskilyrði landbúnaðarins en
stefnumótun þeirra um greinina
hefur hingað til verið brotakennd.
Hún hefur komið fram í búvöru-
samningum, reglusetningu og öðr-
um ákvörðunum sem því tengjast
en tilgangur vinnunnar sem nú
stendur yfir er að setja fram heild-
stæða stefnumótun fyrir landbún-
aðinn. Stefnan verður lögð fyrir Al-
þingi sem þingsályktun og hafa
stjórnvöld og Bændasamtök Íslands
samþykkt að landbúnaðarstefnan
verði grunnur að endurskoðun bú-
vörusamninga 2023.
Betri merkingar matvæla
Starfshópur um betri merkingar
matvæla skilaði skýrslu til mín sl.
haust. Í niðurstöðum hópsins er
meðal annars að finna tillögu um
sérstakt búvörumerki að norrænni
fyrirmynd. Bændasamtökum Ís-
lands hefur verið tryggt fjármagn
úr rammasamningi landbúnaðarins
til gerðar og útfærslu þess. Gert
verður sérstakt samkomulag um
það á næstu vikum. Samhliða verð-
ur öðrum tillögum hópsins komið til
framkvæmdar.
Aukin hagkvæmni
og hagræðing
Í samræmi við yfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar í tengslum við lífs-
kjarasamninginn í september síð-
astliðnum verður hagkvæmni og
skilvirkni í matvælaframleiðslu tek-
in til sérstakrar skoðunar, m.a. til
að stuðla að bættri nýtingu verð-
mæta og aukinni hagræðingu innan
landbúnaðarframleiðslunnar, til
hagsbóta fyrir bændur og neyt-
endur.
Mælaborð landbúnaðarins
Fyrsta útgáfa nýs mælaborðs fyr-
ir landbúnaðinn mun birtast í næsta
mánuði. Í fyrsta áfanga verður
áhersla á yfirsýn yfir innlenda
framleiðslu, sölu og birgðir land-
búnaðarafurða, auk stuðnings við
bændur samkvæmt búvörusamn-
ingum. Mælaborðið verður síðan
endurbætt áfram í því skyni að það
nýtist sem verkfæri til að fylgjast
með þróun þeirra markmiða sem
sett eru í búvörusamningum og
landbúnaðarstefnu auk markmiða
um fæðuöryggi.
Sértæk vinna vegna
sauðfjárræktarinnar
Erfiðleikar hafa verið í sauðfjár-
ræktinni undanfarin ár vegna mik-
illa afurðaverðslækkana á árunum
2015-2017. Afurðaverð til sauðfjár-
bænda er nú það sama í krónum
talið og árið 2011. Ráðuneyti mitt
og Landssamtök sauðfjárbænda
vinna nú sameiginlega aðgerðaáætl-
un með það markmið að afurðaverð
til sauðfjárbænda hækki fyrir
næstu sláturtíð. Gert er ráð fyrir að
hún liggi fyrir í lok mars.
Fæðuöryggi á Íslandi
Landbúnaðarháskóli Íslands hef-
ur skilað ráðuneyti mínu skýrslu
um fæðuöryggi á Íslandi. Þar er
meðal annars bent á nauðsyn mót-
unar fæðuöryggisstefnu og það er
jafnframt aðgerð sem fylgir nýrri
matvælastefnu stjórnvalda. Sú
vinna mun hefjast á næstu vikum
eftir samráð við aðila sem að mál-
inu þurfa að koma. Skýrslan verður
einnig tekin til meðferðar í þjóðar-
öryggisráði enda er fæðuöryggi
hluti af þjóðaröryggi landsins.
Loks má nefna að regluverk og
stjórnsýsla um viðbrögð við riðu-
veiki í sauðfé og tengd ákvæði um
dýraheilbrigði verða endurskoðuð.
Sterkari stoðir
Framgangur þessara aðgerða
hefur verið og verður áfram í for-
gangi á nýrri landbúnaðarskrifstofu
ráðuneytisins. Þannig hefur Sig-
urður Eyþórsson verið ráðinn
verkefnastjóri til að vinna að fram-
gangi og innleiðingu þessara að-
gerða og hefur hann hafið störf í
ráðuneytinu.
Ég er sannfærður um að þessar
aðgerðir munu á næstu vikum og
mánuðum styrkja undirstöður ís-
lensks landbúnaðar til skemmri og
lengri tíma. Að okkur takist að
skapa þessari mikilvægu atvinnu-
grein enn betri skilyrði þannig að
hún nái að vaxa og dafna til hags-
bóta fyrir íslenskt samfélag.
12 aðgerðir til eflingar íslenskum landbúnaði
Eftir Kristján Þór
Júlíusson
»Ég er sannfærður
um að þessar að-
gerðir munu á næstu
vikum og mánuðum
styrkja undirstöður
íslensks landbúnaðar til
skemmri og lengri
tíma.
Kristján Þór
Júlíusson
Höfundur er sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra.
Morgunblaðið/Styrmir Kári